Thách thức phim Việt

Năm 2023, có 22 phim điện ảnh Việt được phát hành, thấp hơn khá nhiều so với thời điểm trước dịch Covid-19. Những năm 2016-2019, phim Việt ra rạp từ 42-56 phim/năm. Tuy nhiên lần đầu tiên, trong năm 2023 thị phần phim nội địa ước tính chiếm hơn 42% toàn thị trường. Chỉ riêng tổng doanh thu 10 phim nội địa ăn khách nhất năm 2023 đã đạt 1.375 tỷ đồng (số liệu của Box Office Vietnam). Trong đó, Nhà bà Nữ thu về 458,6 tỷ đồng, Lật mặt 6: Tấm vé định mệnh (272,8 tỷ đồng), Chị chị em em 2 (121 tỷ đồng), Siêu lầy gặp siêu lừa (122 tỷ), Đất rừng phương Nam (140 tỷ). Tổng doanh thu phim Việt chiếu rạp năm 2019 ước tính khoảng 1.150 tỷ đồng (năm 2018 là 800 tỷ đồng) - cao nhất trong lịch sử phòng vé; năm 2022 đạt khoảng 700 tỷ đồng (Box Office Vietnam) với 39 phim ra rạp, và chỉ mỗi phim Em và Trịnh thu được hơn 100 tỷ đồng.

Trong điều kiện kinh tế của thế giới và Việt Nam đang đối mặt với nhiều khó khăn, doanh thu phim Việt năm 2023 vẫn tăng trưởng, cho thấy tiềm năng của thị trường vẫn còn rất lớn. Đây là cơ hội để các nhà đầu tư và sản xuất phim Việt có thể lạc quan bước tiếp. Dù vậy, có một thực tế là đứng sau những bộ phim doanh thu cao của năm 2023 đều là tên tuổi những nhà sản xuất, đạo diễn và dàn diễn viên uy tín, có kinh nghiệm trong nghề. Kịch bản chủ yếu của chúng vẫn xoay quanh chủ đề gia đình, chưa có sự mới lạ và khác biệt, thậm chí có phim như Nhà bà Nữ và Đất rừng phương Nam còn gây ra cuộc chiến tranh cãi ầm ĩ trên mạng xã hội. Năm 2023 vẫn còn khá nhiều bộ phim được đầu tư kinh phí khá cao song ra rạp thì thua lỗ nặng, như Fanti thu được 1,8 tỷ đồng, Khi ta 25 (3 tỷ đồng), Bến phà xác sống (4 tỷ đồng), Live: Phát trực tiếp (2 tỷ đồng), Giao lộ 8675 (2,4 tỷ đồng), Chạm vào hạnh phúc (2,3 tỷ đồng)… do yếu kém về mặt chất lượng; hoặc đạo diễn, ê kíp làm phim chưa có tên tuổi, đề tài phim mới lạ nên cơ hội để thành công tại phòng vé khó hơn nhiều. Điều này đặt ra sự phát triển mang tính bền vững của thị trường. Khán giả đến rạp nhiều hay ít phụ thuộc vào số lượng và chất lượng phim. Để thành công thì mới lạ chưa đủ mà còn đòi hỏi một câu chuyện tốt, được kể thuyết phục, chạm đến cảm xúc người xem thì mới mong thu hút được đông đảo khán giả bỏ tiền mua vé.

Năm 2023 việc tiếp cận số đông khán giả của phim đoạt giải thưởng vẫn là một thách thức lớn cho điện ảnh Việt. Chẳng hạn Bên trong vỏ kén vàng - phim thắng giải tại Liên hoan phim Cannes 2023, khi được công chiếu tại Việt Nam chỉ đạt hơn 1,4 tỷ đồng; Tro tàn rực rỡ giành giải thưởng cao nhất tại Liên hoan phim Ba châu lục 2022 và Phim truyện điện ảnh hay nhất tại Cánh diều vàng 2023 nhưng cũng chỉ thu về hơn 4,1 tỷ đồng. Đạo diễn Nguyễn Vinh Sơn từng nói: “Các nhà làm phim không biết làm sao để lấy lại được vốn và tiếp tục sản xuất phim. Sự khác biệt của khán giả phim thương mại và khán giả phim nghệ thuật thì ở đất nước nào cũng khác. Nhưng ở Việt Nam, khoảng cách này quá lớn”.

Để xây dựng công nghiệp điện ảnh Việt Nam, thị trường cần cả phim nghệ thuật và phim thương mại giải trí. Dòng phim giải trí như Nhà bà Nữ, Siêu lầy gặp siêu lừa... không thể hoàn toàn giúp điện ảnh nội tạo dựng vị thế của một ngành mũi nhọn trong chiến lược phát triển công nghiệp văn hóa. Việc đưa những bộ phim đoạt giải cao, thuộc dòng nghệ thuật ra rạp là góp phần nâng cao trình độ thưởng thức nghệ thuật và khả năng cảm thụ nghệ thuật của công chúng. Và khi chúng có được sự đón nhận tốt của khán giả sau khi đoạt giải thì các nhà làm phim mới có động lực làm thêm nhiều tác phẩm tốt và mở ra cơ hội để khán giả được xem những bộ phim tử tế, nghiêm túc.

Cơ hội lớn mà thách thức còn lớn hơn, hy vọng năm 2024 phim điện ảnh Việt sẽ có được sự khởi sắc và gặt hái thành quả tích cực hơn!