Tái cơ cấu ngân hàng yếu kém: "Vị cứu tinh" xuất hiện?

Gỡ từng nút thắt

Sau MBBank và Vietcombank đã trình cổ đông thông qua phương án nhận chuyển giao bắt buộc một NH yếu kém, được thị trường dự đoán là OceanBank và VNCB, thì VPBank có thể trở thành ngân hàng thứ ba sẽ tham gia vào kế hoạch này. Hiện tại, VPBank cũng là nhà băng có tiềm lực tài chính thuộc tốp đầu trong hệ thống, với kế hoạch tăng vốn điều lệ lên tới 79.000 tỷ đồng vào cuối năm nay, trong khi lợi nhuận quý I vừa qua tăng gần gấp ba lần so với cùng kỳ năm trước, lên hơn 11.100 tỷ đồng, vượt qua Vietcombank để leo lên vị trí quán quân.

Đầu năm nay, cùng với việc sửa đổi Thông tư số 08 của Ngân hàng Nhà nước (NHNN) về cho vay đặc biệt đối với tổ chức tín dụng được kiểm soát đặc biệt như là một trong những giải pháp để hoàn thiện cơ sở pháp lý cho việc tái cơ cấu các NH yếu kém, NHNN cũng từng chia sẻ dự kiến ngay trong năm 2022, các NH mua bắt buộc 0 đồng bao gồm Xây dựng (CBBank), Đại Dương (OceanBank) và Dầu khí Toàn cầu (GPBank) sẽ sớm đẩy nhanh việc tái cơ cấu. Và những gì đang diễn ra dường như củng cố cho phát biểu này.

MBBank đã "lĩnh ấn" tiên phong trong kế hoạch nhận chuyển giao bắt buộc NH yếu kém

Nhìn lại trong 7 năm qua, kể từ khi các NH này bị mua bắt buộc 0 đồng, lộ trình tái cơ cấu chưa đạt được nhiều kết quả, dù cũng đã có trao đổi với một số đối tác, nhà đầu tư chiến lược nước ngoài. Tuy nhiên, đại dịch Covid-19 ập đến kéo theo khó khăn của nền kinh tế toàn cầu và các tập đoàn đa quốc gia, kế hoạch kinh doanh của các nhà đầu tư nước ngoài đã có những thay đổi đáng kể.

Chính vì vậy, phương án bán các NH yếu kém này cho nhà đầu tư nước ngoài khó thành công, vì vậy hướng giải quyết là bán hoặc sáp nhập vào các NH trong nước có tiềm lực đủ mạnh. Ngoài ba NH quốc doanh là Vietcombank, VietinBank, BIDV, các NH thương mại cổ phần tư nhân thuộc tốp đầu hiện nay như MBBank, VPBank hay Techcombank cũng có đủ khả năng để tham gia nhiệm vụ này. 

Lợi ích kỳ vọng

Tuy nhiên, một số nhà băng trong nhóm có thể tham gia tái cơ cấu theo kế hoạch hiện đang có cổ đông chiến lược nước ngoài, cũng như lực lượng cổ đông cá nhân trong nước khá lớn, vì vậy trước hết cần phải nhận được sự đồng thuận để có thể nhận chuyển giao bắt buộc những NH yếu kém. Chính vì vậy, NHNN có chính sách ưu đãi cho các NH nhận chuyển giao để thuyết phục cổ đông chấp nhận đề xuất này.

Cụ thể, các NH nhận chuyển giao bắt buộc không phải hợp nhất số liệu sổ sách, hệ thống với NH yếu kém, có thể hoạt động theo mô hình "NH mẹ - NH con", không bị hạn chế mục tiêu tăng trưởng tín dụng hằng năm và các giới hạn cấp tín dụng cho một khách hàng, nhóm khách hàng, có thể được cấp vốn vay đặc biệt với lãi suất ưu đãi 0%. Trong tương lai, có thể được phép bán, phát hành cổ phần của tổ chức tín dụng nhận chuyển giao cho nhà đầu tư nước ngoài phù hợp với phương án chuyển giao bắt buộc đã được phê duyệt.

Trong khi đó, lãnh đạo Vietcombank và MBBank khẳng định thời gian xử lý các NH chuyển giao bắt buộc sẽ không quá 8-10 năm, đưa OceanBank và CBBank thành các tổ chức tín dụng lành mạnh và hoạt động bình thường. Nếu những chính sách ưu đãi áp dụng cho cả NH chuyển giao và nhận chuyển giao nói trên phát huy hiệu quả, rõ ràng lộ trình giúp những NH yếu kém hồi phục sẽ nhanh hơn nhiều.

Để tiếp tục thu hút các NH khác tham gia tái cơ cấu, ngoài những chính sách ưu đãi tương tự, các cơ quan quản lý phải tạo điều kiện giúp các NH yếu kém hoàn thiện hồ sơ pháp lý của tài sản đảm bảo để phát mãi thu hồi tài sản, cấn trừ nợ, như thủ tục về nhà đất, sổ đỏ, cũng như phải sớm xử lý dứt điểm các vụ án liên quan.

Nếu các thương vụ nhận chuyển giao bắt buộc  thành công, không chỉ ngành NH mà nền kinh tế cũng được hưởng lợi. Với cơ chế hỗ trợ tái tạo vốn qua cho vay lãi suất thấp hoặc thậm chí 0% của nhà điều hành, cũng như nhận được sự hỗ trợ từ các NH mẹ, những NH yếu kém vốn thời gian qua đã luôn phải niêm yết lãi suất tiền gửi cao để giữ chân khách hàng, nay với nguồn thanh khoản dồi dào với chi phí rẻ hơn sẽ có điều kiện giảm bớt lãi suất huy động, từ đó tác động tích cực lên mặt bằng lãi suất của thị trường.