Luật Báo chí sửa đổi: Mở không gian số cho báo chí Việt Nam phát triển bền vững

Theo dự thảo, Luật Báo chí (sửa đổi) gồm 4 chương, 51 điều, giảm 2 chương và 10 điều so với Luật Báo chí năm 2016. Dự kiến, dự án luật sẽ được Quốc hội xem xét, thông qua tại kỳ họp thứ 10.

Việc sửa đổi lần này nhằm hoàn thiện hành lang pháp lý, thể chế hóa chủ trương của Đảng về xây dựng nền báo chí chuyên nghiệp, nhân văn, hiện đại; đồng thời đáp ứng yêu cầu quản lý nhà nước trong bối cảnh chuyển đổi số và sự phát triển nhanh của công nghệ truyền thông.

Một trong những nội dung quan trọng của dự thảo là bổ sung quy định về hoạt động báo chí trên không gian mạng. Theo đó, cơ quan báo chí được phép mở kênh nội dung số trên các nền tảng trực tuyến, lan tỏa thông tin chính thống và khai thác nguồn thu từ quảng cáo số.

Hoạt động này phải tuân thủ pháp luật về báo chí, an ninh mạng, đúng tôn chỉ, mục đích và phù hợp với các điều ước quốc tế mà Việt Nam là thành viên. Cơ quan báo chí chịu trách nhiệm về nội dung, bản quyền và lưu chiểu khi xuất bản trên nền tảng số, nhưng không chịu trách nhiệm đối với các thay đổi do lỗi của hệ thống mạng xã hội.

Đáng chú ý, dự thảo cho phép cơ quan báo chí tích hợp dịch vụ trực tuyến trên nền tảng điện tử, bao gồm các dịch vụ công hoặc thương mại điện tử trong lĩnh vực tài chính, ngân hàng, bảo hiểm, giáo dục, y tế... theo quy định của Chính phủ.

Bên cạnh đó, Nhà nước sẽ đầu tư xây dựng nền tảng số báo chí quốc gia nhằm lưu trữ, bảo đảm an toàn thông tin và hỗ trợ cơ quan báo chí trong việc đo kiểm xu hướng thông tin, giám sát hoạt động báo chí trên không gian mạng.

Dự thảo Luật cũng đưa ra khái niệm “Cơ quan truyền thông chủ lực đa phương tiện” - mô hình mới trong hệ thống báo chí Việt Nam. Đây là cơ quan có nhiều loại hình báo chí trực thuộc, được hưởng cơ chế tài chính đặc thù theo quy định của Chính phủ và được thành lập phù hợp với Chiến lược phát triển và quản lý hệ thống báo chí quốc gia do Thủ tướng phê duyệt.

Ủy ban Văn hóa và Xã hội của Quốc hội đánh giá, việc luật hóa mô hình này là cần thiết để nâng cao năng lực cạnh tranh, tối ưu nguồn lực và phát huy sức mạnh truyền thông tổng hợp, đồng thời tránh chồng chéo giữa các cơ quan báo chí trong hệ thống chính trị.

Cơ quan truyền thông chủ lực được kỳ vọng sẽ đóng vai trò dẫn dắt thông tin chính thống, tăng khả năng lan tỏa và củng cố niềm tin của công chúng trong kỷ nguyên số.

Một điểm nhấn khác của dự thảo là chính sách phát triển kinh tế báo chí, giúp các cơ quan báo chí đa dạng hóa nguồn thu, giảm dần sự phụ thuộc vào ngân sách và quảng cáo truyền thống.

Theo đó, báo chí được phép khai thác nguồn thu từ bản quyền, cấp phép khai thác tác phẩm báo chí, từ liên kết sản xuất nội dung, từ dịch vụ sự nghiệp công do Nhà nước đặt hàng hoặc từ nghiên cứu, phản biện khoa học. Ngoài ra, cơ quan báo chí có thể cung cấp dịch vụ nội dung số theo yêu cầu, trong khuôn khổ pháp lý về bản quyền và dữ liệu người dùng.

Ủy ban Văn hóa - Xã hội của Quốc hội tán thành chủ trương này, song đề nghị cơ quan soạn thảo tiếp tục làm rõ khái niệm “kinh tế báo chí”, cơ chế tự chủ tài chính và quy định quản lý nguồn thu, nhằm bảo đảm tính minh bạch, đúng định hướng chính trị và tránh thương mại hóa hoạt động báo chí.

Dự thảo Luật cũng bổ sung quy định trách nhiệm cung cấp thông tin cho báo chí, yêu cầu các cơ quan, tổ chức, cá nhân chủ động, kịp thời, đầy đủ và chính xác khi được yêu cầu. Người đứng đầu đơn vị phải chịu trách nhiệm nếu trì hoãn hoặc từ chối cung cấp thông tin không có lý do chính đáng.

Ngoài ra, dự thảo mở rộng liên kết và hợp tác quốc tế trong hoạt động báo chí, cho phép cơ quan báo chí Việt Nam phát hành, phát sóng hoặc ủy quyền sản phẩm ra nước ngoài, thuê chuyên gia và cộng tác viên quốc tế, mở cơ quan thường trú theo quy định của pháp luật. Điều này không chỉ giúp tăng cường giao lưu quốc tế mà còn góp phần quảng bá hình ảnh đất nước, con người Việt Nam ra thế giới.

Ủy ban Văn hóa và Xã hội của Quốc hội khẳng định, việc sửa đổi Luật Báo chí lần này là bước đi cần thiết và kịp thời, đáp ứng yêu cầu thực tiễn trong bối cảnh chuyển đổi số toàn diện.

Các quy định mới được kỳ vọng sẽ tạo hành lang pháp lý vững chắc để báo chí Việt Nam phát triển bền vững, vừa bảo đảm định hướng chính trị, vừa khuyến khích sáng tạo, đổi mới mô hình kinh tế báo chí, đưa nền báo chí nước nhà tiến tới chuyên nghiệp, nhân văn và hiện đại.