Hội và doanh nghiệp: Chưa liền dây nối

Áp lực cạnh tranh trong quá trình hội nhập kinh tế với thế giới đòi hỏi phải nâng cao vai trò của các hội, cụ thể là tiếng nói của hội trong các kiến nghị về chính sách, các vụ kiện bán phá giá, bảo hộ thương hiệu, tiếp nhận các hỗ trợ kỹ thuật...

Khi doanh nghiệp (DN) đối mặt với khó khăn về nhân lực, thị trường, nguyên liệu, đầu ra sản phẩm, bảo hộ thương hiệu... khiến việc thành lập hội (nhất là các hội chuyên ngành) và hội phải hoạt động thật thiết thực với hội viên càng trở nên cấp thiết.

Bởi, bằng sức mạnh tập thể, hội có thể là tổ chức trung gian đứng ra hòa giải các tranh chấp nội bộ, làm cầu nối phản ánh ý kiến DN, tác động đến chính sách của Nhà nước, hoặc đại diện quyền lợi cho cộng đồng DN trong những tranh chấp quốc tế...

Xét về ở khía cạnh cầu nối, một số hội ngành nghề đã thể hiện khá tốt vai trò này.

Điển hình, hội Tin học TP.HCM đã kiến nghị giảm thuế nhập khẩu thành công từ 18% xuống còn 10% đối với một số linh kiện điện tử; kiến nghị của Hội Lương thực Thực phẩm TP.HCM đến UBND, Sở Công Thương thành phố, Cục Quản lý Cạnh tranh trước những sản phẩm vi phạm Luật Cạnh tranh; kiến nghị bỏ quyết định của Sở Tài chính về truy thu 25% thuế chuyển giao đất của Hiệp hội Các Doanh nghiệp khu chế xuất - khu công nghiệp, có kết quả tốt.

Thế nhưng, một trong những sự việc xảy ra gần đây nhất trong ngành thép, là việc Bộ Thương mại Hoa Kỳ (DOC) quyết định điều tra chống bán phá giá, chống trợ cấp đối với ống thép carbon nhập khẩu từ Việt Nam, thì Hiệp hội Thép Việt Nam rất lúng túng, không biết phải phối hợp với DN thế nào để chống lại vụ kiện phi lý này. Ông chủ tịch hội này tỏ ra lo lắng, bởi ngành thép hầu như không có kiến thức để “chiến đấu” trong các vụ kiện chống bán phá giá.

Các vụ kiện chống bán phá giá, chống trợ cấp... sẽ không còn là “chuyện riêng” của ngành thép mà có thể còn đối với tất cả các ngành có sản phẩm xuất khẩu khác.

Chia sẻ về kinh nghiệm giải quyết “kiện tụng”, ông Trương Đình Hòe, Tổng thư ký Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu Thủy sản Việt Nam (Vasep) cho biết:

“Theo đuổi một vụ kiện, cụ thể trong ngành thủy sản chẳng hạn, là cả một quá trình, đòi hỏi cả phía DN lẫn phía Vasep phải phối hợp chặt chẽ để giải quyết. Bản thân Vasep không có kinh phí theo đuổi vụ kiện, nhưng chúng tôi phải có trách nhiệm trong việc thực hiện các thủ tục pháp lý, cùng DN đi sát vụ kiện”.

Thực tế cho thấy, nếu các hội không cập nhật kiến thức cũng như tập “làm quen” với những sự cố có thể xảy ra đối hoạt động xuất nhập khẩu thì e rằng không sớm thì muộn, “sân chơi” của hội ngành nghề này sẽ chẳng khác nào để “làm kiểng”.

Nói về vai trò của hội, TS. Nguyễn Thị Hồng Minh, Chủ tịch danh dự Vasep, nguyên thứ trưởng Bộ Thủy sản, cho biết, ở các nước đang phát triển, vai trò của các tổ chức hội rất quan trọng và có tầm ảnh hưởng lớn đối với chính phủ, thông qua các cuộc vận động chính sách.

Từ đó, các quốc gia này đã tạo ra hành lang pháp lý cho hoạt động của tổ chức hội. Tuy nhiên, ở các nước có nền kinh tế chuyển đổi, trong đó có Việt Nam thì chưa có được những điều kiện như vậy.

Theo bà Nguyễn Tôn Thị Tường Vân, Phòng Nghiên cứu Cơ chế Chính sách, Viện Nghiên cứu Phát triển TP.HCM, nếu xét về bản chất, thì vai trò của hội ở các nước đều như nhau. Song, ở Việt Nam, ngoài việc chưa có luật về hội, còn có ít nhất ba lực cản: thiếu nội lực từ khu vực DN tư nhân, lực cản từ cách quản lý hội của các cấp chính quyền, và thiếu kinh nghiệm hoạt động hội.

Về phía các cấp chính quyền, để nâng cao chất lượng hoạt động của các hội DN, không thể thực hiện những điều tiết mang tính hành chính, mà có thể hỗ trợ bằng cách xem hội như một một tổ chức rất cần thiết, thậm chí là không thể thiếu trong guồng máy kinh tế.

Được như vậy sẽ làm cho quan hệ giữa DN với các cơ quan quản lý nhà nước thuận lợi, thông thoáng hơn và tạo ta ra tâm lý rằng, tham gia hội, DN sẽ được hưởng những lợi ích thiết thực trong sản xuất, kinh doanh.