Kinh doanh "sạch" để... thách thức định kiến

Sẽ không có công trình nào được hoàn thiện khi người ta còn chưa đặt viên gạch đầu tiên làm nền móng - có ít nhất "80 con người khác biệt" đã nung nấu suy nghĩ này, họ cụ thể hóa bằng cách bắt tay vào xây dựng cơ nghiệp của mình, để chứng minh rằng những định kiến có thể được xóa bỏ, rằng kinh doanh "sạch" không hề mâu thuẫn với lợi nhuận.

Tên sách: 80 NGƯỜI LÀM THAY ĐỔI THẾ GIỚI
Tác giả: Sylvain Darnil & Mathieu Le Roux
Người dịch: Nguyễn Hồi Thủ
Phát hành: NXB Tri thức & VNN Publishing
*****

"Cứu vớt thế giới? - "Nói gì mà to tát vậy? Không phải việc của tôi".

Ắt hẳn đa số trong chúng ta sẽ phản ứng như thế khi nghĩ đến những vấn đề được xếp vào loại "toàn cầu" như tình trạng một bộ phận lớn dân số thế giới sống trong cảnh nghèo khổ, hiện trạng trái đất nóng lên, năng lượng "bẩn", sản xuất công nghiệp phá hoại môi trường hay sản phẩm nông nghiệp dung chứa nhiều chất độc hại, đe dọa sức khỏe và cả tính mạng người tiêu dùng...

Nhưng ít nhất có 80 người trên thế giới không nghĩ như vậy. Họ nung nấu một quyết tâm chung "Hướng đến kinh doanh sạch và lợi nhuận lâu dài". Hai tác giả Sylvain Darnil và Mathieu Le Roux đã đi khắp thế giới, tìm tòi, hỏi han và ghi chép lại câu chuyện dựng nghiệp thú vị của 80 con người ấy, tập hợp lại trong cuốn sách 80 người làm thay đổi thế giới.

Đó là câu chuyện của Tristan Lecomte ở Paris (Pháp), sáng lập viên Công ty Alter Co, đồng thời là lãnh đạo của phong trào Mậu dịch công bằng. Tristan xây dựng doanh nghiệp xuất phát từ một trăn trở rất thực tế và cũng thiết thân với nhiều nơi trên thế giới "Làm thế nào để nông dân nghèo ở các nước đang phát triển có thể tăng thu nhập mà không cần cứu trợ?"

Đó là câu chuyện của Jorgen Christensen ở Đan Mạch - Nguyên tổng giám đốc một nhà máy dược phẩm. Người đàn ông đến từ một trong những đất nước thanh bình và sạch sẽ nhất trên thế giới băn khoăn về câu hỏi lớn (mà nếu giải quyết được thì tình trạng ô nhiễm ở tất cả quốc gia có thể giảm nhiệt đáng kể): "Làm thế nào giảm thiểu tác động lên môi trường của một vùng công nghiệp lớn."

Hay, mỗi người đều biết: rác thải là một vấn nạn của toàn thế giới, là thứ "của nợ" mà các nước thuộc thế giới thứ nhất muốn đẩy đi càng xa càng tốt và cạm bẫy nhiều khi không tránh khỏi của các nước thế giới thứ ba. Đứng trước vấn đề khổng lồ ấy, Iftekhar và Maqsood ở Bangladesh (một đất nước nghèo nàn và lạc hậu) tìm ra một hướng đi mới (và nhằm... làm giàu): Dựng lên một mạng lưới phân tán để thu lượm nguyên liệu hữu cơ trong rác làm phân bón.

Và vô vàn những câu chuyện đủ màu đủ vẻ khác, những con người mang tham vọng sáng tạo, đột phá và làm giàu từ những thị trường mới mẻ như thế không đạt được thành công một cách dễ dàng.

Đương nhiên là như vậy, họ phải đối mặt với không ít định kiến từ phía xã hội và cả lực cản từ ngay chính bản thân mình: làm thế nào dung hòa giữa "trách nhiệm xã hội" với "lợi ích bản thân", làm thế nào huy động nguồn vốn ban đầu (rất lớn) cho một dự án chưa từng có biệt lệ, làm thế nào để lôi kéo và thuyết phục những người xung quanh cùng chung tay vào cộng tác trong khi không thể chỉ hứa hẹn về một "tương lai tươi đẹp xa xôi".

Nhưng sẽ không có công trình nào được hoàn thiện khi người ta còn chưa đặt viên gạch đầu tiên làm nền móng - 80 con người khác biệt ấy đã nung nấu suy nghĩ này, họ cụ thể hóa bằng cách bắt tay vào xây dựng cơ nghiệp của mình, để chứng minh rằng những định kiến có thể được xóa bỏ, rằng kinh doanh "sạch" không hề mâu thuẫn với lợi nhuận.

Các câu chuyện được sắp xếp khéo léo vào từng khu vực trên thế giới: châu Âu - châu Á - Bắc Mỹ - Nam Mỹ - châu Phi. Tất cả hợp thành một bức tranh toàn cảnh, mang lại cho người đọc thứ cảm giác rõ rệt: những động thái mang tính "cách mạng" tuy còn khiêm tốn, tuy chưa phủ rộng, nhưng nó trỗi dậy ở mọi ngóc ngách trên thế giới. Từ những quốc gia công nghiệp phát triển cho đến những đất nước còn kém phát triển, tham vọng làm một công việc nhỏ bé để đưa tới cả một sự thay đổi lớn là có thật.

Và điều đó không chỉ làm ra lợi nhuận thực, tạo dựng nên những doanh nghiệp thành công (cho riêng họ và các nhân công trong khu vực), 80 con người tiên phong này (cùng rất nhiều những ví dụ khác mà các tác giả sách chưa có dịp ghi nhận) còn tạo nên những tiền lệ tốt đẹp, khuyến khích những người bình thường (và nhút nhát hơn) dám suy nghĩ, dám mạo hiểm một chút để mang lại cơ hội cho bản thân và cho cuộc sống chung bền vững trên khắp hành tinh.