Phòng vệ thương mại: Nắm luật để dùng luật

"Nếu không hiểu rõ và nắm vững các quy trình, thủ tục điều tra cũng như các thông tin liên quan đến vấn đề phòng vệ thương mại thì doanh nghiệp (DN) Việt Nam sẽ khó có nguy cơ đứng vững trên thương trường trong thời gian tới".

Đó là cảnh báo từ các chuyên gia Cục Quản lý cạnh tranh (Bộ Công Thương) khi nói về thực trạng của DN Việt Nam trong hội nhập.

Đọc E-paper

Theo thống kê từ Cục Quản lý Cạnh tranh (Bộ Công Thương), tính đến hết tháng 10/2014, đã có 80 vụ kiện phòng vệ thương mại mà các DN Việt Nam phải đối mặt, trong đó 47 vụ liên quan đến chống bán phá giá.

Các mặt hàng bị điều tra cũng rất đa dạng, bao gồm cả những ngành hàng có kim ngạch xuất khẩu lớn như: thủy sản, may mặc, da giày đến những ngành hàng có kim ngạch không đáng kể như đinh thép, máy chế biến nhựa...

Đây được xem là vấn đề rất đáng báo động, vì theo ông Nguyễn Phương Nam, Phó cục trưởng Cục Quản lý Cạnh tranh, hệ lụy của những vụ điều tra này để lại rất nặng nề, đôi lúc có thể dẫn đến nguy cơ làm mất thị trường xuất khẩu của hàng hóa Việt Nam, do giá cả và mức thuế của nước nhập khẩu áp dụng đối với hàng hóa Việt Nam thuộc diện "chống bán phá giá” sẽ bị đẩy lên rất cao.

Do đó, DN Việt sẽ khó cạnh tranh với các hàng hóa khác ở thị trường nhập khẩu, đó là chưa kể đến viễn cảnh các nhà nhập khẩu nước ngoài rất có khả năng chuyển hướng tìm nguồn cung cấp ở thị trường khác.

Trong hội thảo "Kinh nghiệm ứng phó và sử dụng hiệu quả biện pháp phòng vệ thương mại và cơ chế giải quyết tranh chấp tại WTO" do Cục Quản lý Cạnh tranh tổ chức mới đây tại TP.HCM, các chuyên gia đã chia sẻ những kinh nghiệm về việc chuẩn bị, triển khai ứng phó với các biện pháp phòng vệ thương mại do nước ngoài áp dụng đối với hàng hóa xuất khẩu của Việt Nam.

Đồng thời, giới thiệu các quy định pháp luật, cơ chế giải quyết tranh chấp.... trong việc sử dụng các công cụ phòng vệ thương mại của Việt Nam nhằm hỗ trợ DN chuẩn bị hồ sơ khởi kiện thông qua 6 bước.

"Tuy nhiên khi dính vào vấn đề này thì DN bị kiện sẽ mất rất nhiều thời gian, sẽ ảnh hưởng rất lớn đến quá trình kinh doanh. Nhưng trên thực tế, rất ít DN quan tâm đến vấn đề này. Hầu như chỉ khi nào bị kiện rồi DN mới "la làng", ông Nguyễn Phương Nam, cho biết.

Trong thương mại quốc tế, các biện pháp chống bán phá giá, chống trợ cấp và tự vệ vốn được coi là 3 cột trụ của hệ thống các biện pháp phòng vệ thương mại và được áp dụng để bảo vệ thị trường nội địa trước sự thâm nhập của hàng hoá nước khác.

Do đó, trong bối cảnh cạnh tranh của hàng Việt tại các thị trường nước ngoài đang gặp khó khăn bởi các biện pháp phòng vệ thương mại, thì ngay tại thị trường trong nước, hàng Việt cũng đang có nguy cơ thất thủ. Điều mà các chuyên gia Cục Quản lý Cạnh tranh cảnh báo là DN cần chủ động hơn để bảo vệ sản xuất nội địa, trong đó cũng rất cần sự can thiệp của các tổ chức hội ngành nghề.

Hiện nay, Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu Thủy sản Việt Nam (VASEP) đang được xem là đơn vị luôn đồng hành cùng DN trong các vụ kiện chống bán phá giá kéo dài suốt nhiều năm nay. Gần đây nhất là vụ kháng kiện chống bán phá giá tôm. VASEP cũng đại diện cho 30 DN xuất khẩu tôm sang Mỹ kháng cáo với phía Mỹ về việc áp mức thuế phi lý đối với các DN xuất khẩu tôm Việt Nam.

Nói về vấn đề này, ông Trương Đình Hòe, Tổng Thư ký VASEP đánh giá, mức thuế quá cao và không hợp lý bởi được tính toán thiếu cơ sở khoa học, không thống kê và tính thực tiễn cũng gây nhiều tranh cãi trong việc áp dụng Luật Chống bán phá giá Mỹ.

Trước thực trạng này, phía VASEP khuyến cáo DN Việt Nam nên đa dạng thị trường xuất khẩu, giảm bớt mức độ lệ thuộc vào một thị trường nào đó và cần phải được tiến hành ngay. Theo đó, nếu mô hình này được các hội ngành nghề nhân rộng và đồng loạt triển khai, kịp thời đồng hành cùng DN sẽ là cách hỗ trợ DN rất hiệu quả góp phần nâng cao vai trò hội đoàn.