 |
Theo y học hiện đại, gan là một trong những cơ quan có vai trò thải chất độc hại qua đường tiêu hóa và tiết niệu, đồng thời thanh lọc những chất cặn bã do chuyển hóa trong cơ thể tạo ra. Nếu cơ thể bị nhiễm các chất độc hại lâu ngày thì tế bào gan sẽ bị suy yếu, gây ra bệnh viêm gan mạn, xơ gan.
Theo Đông y, gan hay can là một cơ quan nằm trong ngũ tạng của cơ thể con người, có vai trò vô cùng quan trọng đối với việc điều hòa chức năng tạng phủ vận hành thông suốt. Tất cả chất dinh dưỡng, chất độc hại khi vào cơ thể đều phải lọc qua gan thì mới tới được máu và phân bổ đến những bộ phận khác. Do đó, từ xa xưa, các danh y đã dày công nghiên cứu về tạng phủ nhằm hiểu được cặn kẽ cơ chế hoạt động của chúng, đồng thời tìm những bài thuốc giúp bổ gan, tăng cường chức năng gan, giải quyết các bệnh lý tạng phủ.
Lúc nào thì cần phải thanh nhiệt, giải độc gan?
Đó là lúc bạn cảm thấy sức khỏe bất bình thường, mệt mỏi, suy nhược, kèm theo đó là nổi mụn nhọt, nhiệt miệng, lở loét rộng khi thời tiết nóng bức hay thay đổi thất thường. Thanh nhiệt, giải độc gan chính là cách làm mát gan, làm sạch, loại bỏ dần các độc tố trong cơ thể do đã dung nạp quá nhiều rượu bia, thuốc lá, chất kích thích, thực phẩm nhiều dầu mỡ...
Những người đang mắc các bệnh lý về gan như viêm gan, xơ gan, gan nhiễm mỡ... cần phải tích cực thanh nhiệt, giải độc gan để hỗ trợ điều trị, cải thiện tình trạng bệnh. Để việc giải độc có hiệu quả, bạn nên uống đủ lượng nước mỗi ngày, khoảng từ 1,5-2 lít để giúp gan thận dễ dàng bài thải chất độc ra ngoài. Có thể sử dụng một số thảo dược sau đây để giúp dưỡng gan, giải độc gan.
Trà hoa cúc. Hoa cúc có vị ngọt đắng, tính mát, nhiều công dụng đối với sức khỏe. Pha trà hoa cúc không cần nước quá nóng bởi sẽ làm mất đi một số tinh chất quý giá. Nước pha trà nên ở nhiệt độ từ 80-85 độ C, hãm 3-5 phút. Có thể pha trà hoa cúc với bạc hà, kim ngân, kỷ tử, mật ong để tăng cường tác dụng.
Thức uống này còn giúp cải thiện thị lực đối với những người mắt mờ, tầm nhìn yếu. Nếu mắt hay bị đau, khô hoặc đỏ do đọc sách hoặc làm việc với máy tính trong thời gian dài, loại trà thảo dược này chính là lựa chọn hoàn hảo để bảo vệ sức khỏe “cửa sổ tâm hồn”.
Nghiên cứu tại Mỹ, chất apigenin trong trà hoa cúc có tác dụng ngăn ngừa tế bào ung thư lan rộng và giúp thuốc trị ung thư phát huy tác dụng. Một số nghiên cứu nữa cũng cho thấy trà hoa cúc còn có tác dụng kháng khuẩn gây cảm cúm và giúp làm giãn mạch máu, hạ huyết áp, giảm mỡ trong máu, đặc biệt là làm dịu căng thẳng thần kinh, giúp ngủ ngon.
 |
Diếp cá |
Diếp cá. Diếp cá tính lạnh, vị cay, có tác dụng thanh nhiệt, giải độc gan rất tốt. Diếp cá còn có khả năng chữa đái buốt, đái dắt, khí hư, mụn nhọt.
Diếp cá là một loại rau có thể ăn sống, do đó cách sử dụng rau diếp cá để làm mát và giải độc gan đơn giản nhất là ăn sống với các loại rau sống khác. Rau diếp cá còn có tính sát trùng, tính kháng khuẩn cao. Theo y học hiện đại, trong rau diếp cá chứa nhiều vitamin và khoáng chất có lợi cho sức khỏe như protit, glucid, lipit, cellulose và các chất như kali, vitamin C, tinh dầu từ thành phần methylnonylketon, có tác dụng giải độc tố, giảm mỡ máu, cải thiện da bị mụn. Tuy nhiên, mỗi ngày chỉ nên dùng khoảng 20-40g rau diếp cá, nếu dùng quá nhiều sẽ dẫn đến tình trạng buồn nôn hoặc lạnh bụng.
Atisô. Atisô có vị ngọt, hơi đắng, tính mát, có tác dụng bổ gan, bổ thận, mát gan, lợi mật, lọc máu, lợi tiểu; thường dùng chữa chứng bệnh vàng da, sỏi mật, nhiễm độc, thấp khớp, thống phong, phù thũng, đái tháo đường, lợi sữa cho phụ nữ sau sinh.
Hoa atisô tươi có 81% nước, 3,15% protein, 0,30% lipid, 15,50% glucid, ngoài ra còn có mangan, phosphor, sắt, vitamin A, B, C. Có thể dùng 3-4 bông atisô, một bó lá dứa và một ít đường phèn nấu trong khoảng 3-4 lít nước với lửa nhỏ khoảng 60-90 phút để làm thức uống hằng ngày. Atisô có công năng lợi tiểu, làm tăng sự bài tiết ure, axit uric, cholesterol qua thận, tiết niệu, vì vậy atisô được sử dụng tốt cho người bị bệnh gút, huyết áp, tim mạch, gan nhiễm mỡ.
 |
Hoa atisô tươi |
Giải độc gan bằng thuốc Đông y
Dùng thuốc Đông y để giải độc gan được nhiều người sử dụng vì cho rằng có nguồn gốc thảo dược nên vô hại. Nhưng đó là một sai lầm dễ khiến gan chịu nhiều tổn thương hơn nếu không theo đúng chỉ dẫn của thầy thuốc. Tùy cơ địa và tình trạng bệnh lý cụ thể sẽ có những chỉ định về liều lượng và thời gian sử dụng loại thuốc này khác nhau. Những loại cây cỏ dùng chế thuốc Đông y giải độc gan chứa những hoạt chất có thể trị bệnh được, nhưng cũng có nhiều chất không có tác dụng lại còn gây áp lực đào thải lên gan.
Đối với những người bị các bệnh về gan đã được thầy thuốc chẩn đoán, phải dùng thuốc đặc trị như thuốc ức chế virus, thuốc điều trị viêm gan do bia rượu chẳng hạn, trường hợp mắc xơ gan, ung thư gan cần có phác đồ điều trị riêng từ bác sĩ chuyên khoa. Các loại thuốc giải độc gan, bổ gan nếu dùng đúng lúc sẽ hỗ trợ khi gan bị tổn thương hay bị rối loạn chức năng. Thời điểm thuận lợi nhất để dùng các thuốc hỗ trợ này là sau khi bệnh gan đã ổn định. Lưu ý một lần nữa, trước khi dùng thuốc bổ gan, giải độc gan, người bệnh vẫn cần đi thăm khám và được tầm soát các nguy cơ, biến chứng của các bệnh lý gan mạn tính.
Đối với trường hợp chức năng gan suy yếu, có thể dùng các chế phẩm để hỗ trợ, giải độc gan. Tuy nhiên, trước khi sử dụng cần thăm khám và làm các kiểm tra chức năng gan tại các cơ sở y tế uy tín. Sau khi có kết quả và được chẩn đoán chính xác tình trạng bệnh thì người bệnh mới được sử dụng các sản phẩm hỗ trợ, chăm sóc sức khỏe gan dưới sự tư vấn của bác sĩ chuyên khoa.
Để chăm sóc và bảo vệ lá gan, mỗi người cần nâng cao ý thức phòng tránh bệnh bằng cách ăn uống, nghỉ ngơi khoa học, chọn thực phẩm tươi, sạch, hạn chế rượu bia, thuốc lá, tiêm phòng đầy đủ vaccine viêm gan A và viêm gan B, thăm khám gan định kỳ 6 tháng/lần.
(*) Khoa Y học cổ truyền - Bệnh viện Đa khoa Bưu điện
