Phim độc lập thắng thế

Tách biệt khỏi dòng phim thương mại, hướng đến thiểu số khán giả yêu điện ảnh, kinh phí đầu tư thấp và không chịu sự chi phối của các "ông trùm" sản xuất là những gì có thể hình dung về một bộ phim độc lập. Vài năm trở lại đây, dòng phim này đang trỗi dậy mạnh mẽ và ngày càng chứng tỏ vị thế của nó tại Hollywood và cả Việt Nam.

Đọc E-paper

Khán giả ngán "bom tấn"?

Tại thị trường điện ảnh của các nước phát triển, nhất là Bắc Mỹ, luôn tồn tại song song hai dòng phim được phân chia rạch ròi: phim sản xuất với mục đích thương mại, giải trí và phim độc lập. Cả hai dòng phim này, một hướng đến khán giả phổ thông, một dành cho những người yêu điện ảnh.

Trong năm 2014, trái với sự tuột dốc của hàng loạt phim kinh phí khủng, phim độc lập có những cú vượt ngoạn mục. Chỉ xét riêng 8 bộ phim được đề cử "Phim xuất sắc nhất" Oscar 2015, thì đã có 7/8 phim thuộc dòng này, trong đó 6 phim có kinh phí không vượt quá 20 triệu USD.

Cụ thể, Whiplash kinh phí sản xuất 3,3 triệu, thu về 13,2 triệu USD trên toàn cầu; BoyHood 4 triệu, thu về 44,5 triệu, The Imitation Game 14 triệu, thu về 180,5 triệu, The Theory of Everything 15 triệu, thu về 110,2 triệu... Số phim độc lập đạt doanh thu trên 100 triệu USD là 3/7 phim trong năm 2014.

Ở các quốc gia từ Âu đến Á, phim độc lập cũng được đánh giá cao và ngày càng khẳng định được vị thế trong nước và trên thế giới. Kinh phí thấp, điều kiện thiếu thốn hoặc kiểm duyệt chặt chẽ về nội dung chỉ là những bước củng cố vững chắc để những bộ phim này thăng hoa.

Chiến thắng của A Separetion (2011), Amour (2012), Ida (2015)... dành cho phim nói tiếng nước ngoài hay nhất tại Oscar là minh chứng cho thành công này.

2014 cũng là năm "bùng nổ” của khá nhiều phim độc lập tại Việt Nam. Chuyến đi cuối cùng của chị Phụng (Nguyễn Thị Thắm), bộ phim tài liệu nói về cuộc sống của người đồng tính một cách giản dị, chân phương, trở thành hiện tượng đối với phim tài liệu, phim độc lập nói riêng và điện ảnh Việt Nam hiện đại nói chung.

Với kinh phí chưa đến vài trăm triệu đồng, sau khi kết thúc đợt phát hành đầu tiên do Blue Production tổ chức, đã có hơn 15.000 khán giả đến rạp tại TP.HCM và Hà Nội. Ước tính, cả hai đợt công chiếu, số vé bán ra là khoảng 30.000.

Một phim độc lập khác "có nghề” hơn là Đập cánh giữa không trung của đạo diễn Nguyễn Hoàng Điệp, khi trình chiếu cũng "gây sốt", dẫu số lượng vé bán được không cao như phim của Thắm. Bên cạnh đó còn có hàng loạt phim ngắn của các nhà làm phim trẻ và các phim dài như: Nước của Nguyễn Võ Nghiêm Minh, Dịu dàng của Lê Văn Kiệt, Cha, con và... của Phan Đăng Di.

Những phim này đều góp mặt trong nhiều liên hoan phim có tiếng trên thế giới và nhận được những giải thưởng khích lệ nhất định, dù chỉ là giải bên lề. Nó cho thấy sự xả thân của những nhà làm phim trẻ, quyết tâm thực hiện những gì họ đeo đuổi.

Xu thế tất yếu

Khán giả vốn được trao quyền năng "tàn nhẫn" là quyết định số phận của mỗi bộ phim, bằng tấm vé. Mấu chốt lý giải cho sự "lên ngôi" của dòng phim độc lập trong nhiều năm trở lại đây chính là nội dung phim không còn quá cao siêu mà đã đồng điệu với số đông người xem.

Xem Boyhood kỳ công suốt mười mấy năm của Richard Linklater, khán giả như trở về tuổi thơ, những hồi ức và góc khuất có lẽ chỉ mình họ biết. Xem Birdman, người ta lại thấy sự giễu nhại và quẫy đạp của diễn viên trong nhớp nhúa, tẹp nhẹp để sáng tạo nghệ thuật...

Đề tài đa dạng, đi sâu vào khai thác nội tâm của con người trước khủng hoảng, kinh tế sa sút, bạo lực tràn lan, nhiều rắc rối về quyền con người, xung đột sắc tộc... mà phim độc lập theo đuổi càng trở nên có ý nghĩa và được quan tâm hơn bao giờ hết. Báo chí phương Tây đã chỉ ra rằng, các nhà làm phim độc lập đã tạo ra mùa phim Hè sôi động trong năm 2014.

Tại Việt Nam, nếu như số lượng phim độc lập trong vài năm trước chỉ khoảng 1, 2 phim thì mấy năm trở lại đây, con số này tăng lên 4, 5 phim. Phim độc lập Việt Nam bước ra thị trường thế giới nhiều hơn, được đón nhận nhiều hơn.

Vấn đề nan giải là làm phim rồi không biết chiếu ở đâu, làm thế nào để thu hồi vốn cũng đã tìm được lối ra khi cuối tháng 12/2014, CGV Việt Nam trình làng 3 phòng chiếu Art House nhằm kéo khán giả đến với các bộ phim này nhiều hơn với giá vé ưu đãi.

Bên cạnh hỗ trợ trình chiếu, CGV còn hỗ trợ truyền thông báo chí hay những vấn đề liên quan khác... Sự cởi mở của nhà phát hành cho thấy xu thế làm phim độc lập hiện nay đang trỗi dậy và lan tỏa mạnh mẽ, dù quy trình vận động vốn vô cùng vất vả.

Một mặt, thúc đẩy những nhà làm phim độc lập mạnh dạn dấn thân, mặt khác, góp phần định hướng thẩm mỹ cho người xem. Tất nhiên, đi xa đến đâu còn tùy vào các nhà làm phim. Song, ít nhất họ đã có một bước khởi đầu thuận lợi hơn cách đây 5, 6 năm.