Giảm giao dịch tiền mặt: Ngân hàng phải nhanh hơn công nghệ

VN vẫn được đánh giá là nền kinh tế tiền mặt, với tỷ lệ tiền mặt trên tổng phương tiện thanh toán hơn 17%. Để nước ta có thể đạt mức tăng trưởng ngân hàng bán lẻ trên 25% mỗi năm, các ngân hàng đang nhanh chóng phát triển công nghệ hiện đại...

Gần hơn với ngân hàng

Các ngân hàng (NH) nước ngoài như ANZ, HSBC, Standard Chartered... đang đẩy mạnh việc phát triển dịch vụ NH bán lẻ tại VN. Các NH thương mại cổ phần trong nước như ACB, Đông Á, Techcombank, TienPhongBank...cũng đang tập trung phát triển khối khách hàng cá nhân. Sự cạnh tranh giữa các NH hiện nay không chỉ là đa dạng sản phẩm, dịch vụ mà còn cạnh tranh ứng dụng công nghệ thông tin (CNTT) hiện đại để khách hàng ngày càng ít phải đến NH mà vẫn sử dụng được các, giao dịch qua tài khoản.

Đáng chú ý nhất là thẻ NH đang có tốc độ tăng trưởng cao. Tính đến cuối tháng 4/2009, cả nước có trên 16 triệu thẻ được 41 tổ chức phát hành và khoảng 175 thương hiệu thẻ, trong đó thẻ ghi nợ chiếm 98,16%, trên 8.000 ATM và hơn 27.000 thiết bị chấp nhận thẻ.

Điển hình như NH Đông Á, đến tháng 5/2009 đã phát hành tổng cộng 2,8 triệu thẻ, tốc độ tăng trưởng bình quân 130%/năm. Khi số lượng người sử dụng internet và điện thoại đi động tăng nhanh chóng, các NH bán lẻ đã tập trung đầu tư và phát triển sản phẩm, dịch
vụ internet banking, mobile banking hay SMS banking.

Ông Đinh Quang Nương, Phó Tổng giám đốc NH Đông Á nhận định: Ứng dụng CNTT hiệu quả sẽ rút ngắn thời gian đưa sản phẩm ra thị trường đồng thời kiểm soát được rủi ro tín dụng và nguồn vốn... CNTT còn giúp các NH vận hành hiệu quả hơn qua các ứng dụng tự động hóa, giảm được giá thành các dịch vụ và sản phẩm. Theo thống kê của NH Đông Á, chi phí cho mỗi giao dịch tại máy ATM chỉ bằng 1/8 và chi phí cho mỗi giao dịch trên internet chỉ bằng 1/2 chi phí cho mỗi giao dịch tại quầy.

Những ưu điểm của NH điện tử đang được các cơ quan nhà nước ứng dụng. Tổng cục Thuế cho biết, từ ngày 8/6 đã áp dụng quy trình mới về thu nộp ngân sách tại 30 tỉnh, thành; thay vì phải viết giấy nộp tiền, người nộp thuế chỉ cần đến kho bạc hoặc NH khai báo mã số thuế; và dựa trên những thông tin có sẵn trong hệ thống kế toán, NH sẽ in ra giấy nộp tiền. Quy trình thu này tăng cường việc ủy quyền thu ngân sách cho các NH. Dự kiến trong thời gian tới sẽ mở rộng thu thuế thu nhập cá nhân qua hệ thống ATM để người dân có thể nộp thuế lúc nào cũng được.

Công nghệ thông tin đưa dịch vụ ngân hàng đến vơí người dân - Ảnh: Quý Hòa

Vừa qua Ngân hàng Nhà nước (NHNN) đã cho phép một số đơn vị không phải là tổ chức tín dụng triển khai thí điểm cung ứng dịch vụ thanh toán Ví điện tử nhằm giúp người sử dụng có thể giao dịch, thanh toán trực tuyến các hàng hóa, dịch vụ tại các website thương mại điện tử. Theo yêu cầu của NHNN, trong thời gian thử nghiệm, các ví điện tử đều phải được định danh và việc nạp, rút tiền mặt phải thực hiện qua các tổ chức cung ứng dịch vụ thanh toán.

Hoàn thiện pháp lý để phát triển hệ thống thanh toán

Ông Bùi Quang Tiên, Vụ trưởng Vụ Thanh toán NHNN nhấn mạnh, nhằm tránh nguy cơ tụt hậu, hệ thống NH VN cần khẩn trương tiếp cận công nghệ thanh toán hiện đại của thế giới. Muốn vậy, cần sớm hoàn thiện khuôn khổ pháp lý cho việc áp dụng những phương thức và công nghệ mới để đảm bảo an toàn, hiệu quả của hệ thống thanh toán.

Ông Tiên phân tích, dịch vụ thẻ NH mới có sự gia tăng về số lượng, chưa có sự chuyển biến thực sự về chất lượng; mục tiêu sử dụng thẻ để thanh toán hàng hóa, dịch vụ thay vì dùng tiền mặt vẫn chưa đạt được. Hiện nay, các NH phát hành chủ yếu là thẻ từ. Tuy nhiên, hệ thống thẻ từ có thể bị giả mạo, gian lận cao và hạn chế phát triển của chính thẻ thanh toán.

Tiêu chuẩn chung về thẻ NH tại VN chưa được quy định để các NH và các tổ chức phát hành thẻ tuân theo, qua đó tạo điều kiện cho việc tích hợp, giảm thiểu rủi ro về lỗi kỹ thuật. Sau một quá trình phát triển tự phát đã hình thành nên hai xu hướng liên minh, liên kết mạng lưới thanh toán thẻ.

Hiện có ba đơn vị lớn nhất đang làm dịch vụ chuyển mạch, thanh toán bù trừ và quyết toán các giao dịch thẻ có tính chất đa phương, đó là Công ty cổ phần Chuyển mạch tài chính Quốc gia Việt Nam Banknetvn, Công ty cổ phần Dịch vụ Thẻ Smartlink, Liên minh thẻ của NH TMCP Đông Á (VNBC). Việc tồn tại nhiều tổ chức thực hiện chuyển mạch và bù trừ các giao dịch ATM, một mặt làm tăng khả năng cạnh tranh giữa các NH, nhưng mặt khác khiến tính thống nhất chưa cao làm giảm tốc độ tăng trưởng về thẻ trong nền kinh tế và lãng phí trong đầu tư.