Đầu tư thụ động đang lấn át đầu tư chủ động

Theo số liệu thống kê của Bank of America Merrill Lynch, đã có đến 2.500 tỷ USD rót vào các quỹ đầu tư thụ động, trong khi có 2.000 tỷ USD bị rút ra khỏi những quỹ đầu tư chủ động.

Về cơ bản, sự khác biệt giữa 2 loại hình quỹ đầu tư này là khá lớn. Nếu như phương thức chủ động lựa chọn chứng khoán theo một cá nhân hoặc đội nhóm mà không phải neo theo một tiêu chuẩn nào đó, như danh mục đầu tư, sẽ được xây dựng dựa trên các phân tích về chứng khoán kết hợp với tình hình kinh tế vĩ mô của các chuyên gia quản lý danh mục, thì phương pháp thụ động thường mô tả một bộ chỉ số trên thị trường như VN-Index, VN30 hay VN100.

Do đó, các quỹ đầu tư chủ động thường tập trung phân tích cụ thể tình hình kinh doanh của công ty trong bối cảnh ngành và kinh tế vĩ mô một cách thường xuyên, nhằm lựa ra các cổ phiếu có tiềm năng tăng trưởng dài hạn tốt nhất. Ngược lại, các quỹ đầu tư thụ động thường không phân tích các công ty, mà chọn chứng khoán có trong bộ chỉ số và theo tỷ trọng phân bổ của bộ chỉ số.

Chính vì phải phân tích chuyên sâu, nên các quỹ đầu tư chủ động thường cần có đội ngũ chuyên gia hùng hậu và giàu kinh nghiệm, do đó phí quản lý cũng cao hơn rất nhiều. Trong khi đó, các quỹ đầu tư thụ động có thể chọn cổ phiếu bằng cách đơn thuần thực hiện các tính toán trên máy tính, nên phí rẻ hơn rất nhiều và đang có xu hướng tiến dần về 0.

Link bài viết

Tuy nhiên, ưu điểm của quỹ chủ động là có mức độ linh hoạt cao hơn, do đó có thể tận dụng được các cơ hội biến động trên thị trường và tìm kiếm lợi nhuận vượt trội hơn thị trường chung; khả năng kiểm soát lỗ cũng tốt hơn vì các chuyên gia quản lý quỹ có thể chủ động giảm thiểu rủi ro bằng cách đóng bớt các vị thế.

Ngược lại, các quỹ thụ động khó kiểm soát rủi ro hơn do không thể chủ động bán chứng khoán vì phải theo tỷ trọng của bộ chỉ số, mức độ linh động lại thấp nên lợi nhuận mục tiêu chỉ tối đa bằng với tăng trưởng của bộ chỉ số mà quỹ mô phỏng.

Dù vậy, trong thập kỷ qua, dòng tiền vẫn đang chuyển từ các quỹ đầu tư chủ động sang quỹ đầu tư thụ động, không chỉ vì mức phí quản lý rẻ hơn mà diễn biến gần đây cũng cho thấy hiệu quả đầu tư cao hơn phương pháp chủ động. Đầu tư thụ động đặc biệt thành công trong thị trường giá lên.

Một ước tính gần đây cho thấy dòng tiền rót vào các quỹ thụ động, vốn cũng hiệu quả hơn về thuế, có thể tăng gấp 3 lần, lên 10.000 tỷ USD vào năm 2020, nhất là sau khi "Quy chế ủy thác" của Bộ Lao động Mỹ có hiệu lực vào tháng 4/2017. Theo quy chế này thì các nhà tư vấn tài chính cũng như các nhà môi giới quản lý hưu trí cá nhân và các tài khoản 401 (k) phải hành động vì lợi ích tốt nhất của khách hàng, thay vì đề xuất các khoản đầu tư không phải tối ưu nhất dù khách hàng có khả năng chi trả.

Nhưng đó cũng không hẳn là hoàn toàn tích cực. Theo giới phân tích thì việc chuyển từ phương pháp quản lý chủ động sang thụ động đã ngày càng làm suy giảm số lượng các nhà đầu tư giá trị chủ động, do đó làm gia tăng mức độ nguy hiểm các đợt gián đoạn thị trường, đồng thời làm giảm bớt khả năng ngăn chặn và phục hồi trở lại từ các đợt giảm mạnh.

Rõ ràng trong thời đại mà hàng loạt quỹ ETF trỗi dậy, dòng tiền rẻ tràn ngập nhờ chính sách nới lỏng tiền tệ, nhiều người muốn tham gia đầu tư nhưng lại bị hạn chế về kiến thức đầu tư tài chính, thì dòng tiền sẽ tiếp tục tìm đến các quỹ đầu tư thụ động như một kênh sinh lời an toàn.

Tuy nhiên, chính vì đầu tư theo bộ chỉ số, không thể chủ động bán ra chứng khoán để giảm thiểu rủi ro, thì quả bong bóng thị trường cổ phiếu cứ thể ngày càng phình to thêm theo dòng tiền rót vào các quỹ này, mà thiếu đi các đợt điều chỉnh cần thiết để duy trì xu hướng đi lên bền vững. Để đến khi bong bóng vỡ tung, dòng tiền sẽ nhanh chóng tháo chạy ra khỏi các quỹ thụ động và do đó cơ hội phục hồi của thị trường lại trở nên khó khăn hơn.