 |
1. Năng lượng
Hầu hết quốc gia ở châu Âu phụ thuộc nhiều vào năng lượng của Nga, đặc biệt là khí đốt thông qua một số đường ống quan trọng và điều này có thể đã "tô màu" cho cách tiếp cận của họ đối với cuộc khủng hoảng. Ví dụ, sự phụ thuộc vào khí đốt của Nga được cho là lý do khiến châu Âu miễn cưỡng loại bỏ Nga khỏi hệ thống thanh toán quốc tế SWIFT, mặc dù điều đáng chú ý là người Đức đã đình chỉ vô thời hạn đường ống dẫn khí đốt Baltic mới Nord Stream 2. Mặc dù hiện tại khó có thể tạm dừng hoàn toàn các dòng khí đốt của Nga, nhưng ngay cả những gián đoạn nhỏ cũng sẽ có tác động đáng kể.
Dự trữ khí đốt toàn cầu thấp do đại dịch Covid-19 và giá năng lượng đang tăng mạnh, tác động đến người tiêu dùng và ngành công nghiệp. Với khí đốt là đầu vào thiết yếu của nhiều chuỗi cung ứng, sự gián đoạn đối với nguồn cung cơ bản như vậy sẽ gây ra những hậu quả kinh tế trên diện rộng. Ví dụ, khi giá khí đốt lần đầu tiên tăng vào mùa Thu năm 2021, các nhà máy phân bón ở Anh đóng cửa vì chi phí năng lượng cao khiến sản xuất không thể đảm bảo được. Điều này dẫn đến tình trạng thiếu carbon dioxide, chất cần thiết cho mọi thứ, từ thủ tục y tế đến giữ thực phẩm tươi. Hậu quả như vậy có khả năng lớn hơn khi giá dầu và khí đốt tăng.
2. Thực phẩm
Giá lương thực toàn cầu đã tăng mạnh trong năm 2021 do mọi thứ, từ giá năng lượng cao hơn đến biến đổi khí hậu. Các nhà sản xuất lương thực có thể sẽ phải chịu thêm áp lực khi giá các nguyên liệu đầu vào chính tăng hiện nay. Nga và Ukraine cùng chiếm hơn một phần tư lượng xuất khẩu lúa mì toàn cầu, trong khi riêng Ukraine chiếm gần một nửa xuất khẩu dầu hướng dương. Cả hai đều là những mặt hàng chính được sử dụng trong nhiều sản phẩm thực phẩm. Nếu việc thu hoạch và chế biến bị cản trở ở Ukraine bị chiến tranh tàn phá, hoặc xuất khẩu bị chặn, các nhà nhập khẩu sẽ gặp khó khăn trong việc thay thế nguồn cung cấp.
Một số quốc gia đặc biệt phụ thuộc vào ngũ cốc từ Nga và Ukraine. Ví dụ, Thổ Nhĩ Kỳ và Ai Cập phụ thuộc vào họ cho gần 70% lượng lúa mì nhập khẩu của họ. Ukraine cũng là nhà cung cấp ngô hàng đầu cho Trung Quốc. Đẩy mạnh sản xuất ở những nơi khác trên thế giới có thể giúp giảm thiểu tác động của việc gián đoạn nguồn cung cấp thực phẩm. Tuy nhiên, Nga cũng là nhà cung cấp chính các nguyên liệu chính cho phân bón nên các lệnh trừng phạt thương mại có thể ảnh hưởng đến hoạt động sản xuất ở những nơi khác. Trong khi đó, cũng có thể dự đoán sự chuyển hướng đối với dòng chảy thương mại: chẳng hạn như Trung Quốc cho biết họ sẽ bắt đầu nhập khẩu lúa mì của Nga.
3. Vận chuyển
Với việc giao thông toàn cầu đã bị gián đoạn nghiêm trọng do hậu quả của đại dịch, một cuộc chiến tranh có thể tạo ra nhiều vấn đề hơn nữa. Các phương thức vận tải có khả năng bị ảnh hưởng là vận tải biển và vận tải đường sắt. Kể từ năm 2011, các liên kết vận chuyển hàng hóa bằng đường sắt thường xuyên giữa Trung Quốc và châu Âu đã được thiết lập. Gần đây, chuyến tàu thứ 50.000 đã thực hiện cuộc hành trình. Trong khi đường sắt chỉ vận chuyển một tỷ trọng nhỏ trong tổng lượng hàng hóa giữa châu Á và châu Âu, nó đã đóng một vai trò quan trọng trong thời gian gián đoạn giao thông gần đây và đang phát triển ổn định. Các chuyến tàu đang được định tuyến lại khỏi Ukraine và các chuyên gia vận tải hàng hóa đường sắt hiện lạc quan rằng sự gián đoạn sẽ được giữ ở mức tối thiểu. Tuy nhiên, các quốc gia như Lithuania đang dự đoán giao thông đường sắt của họ bị ảnh hưởng nghiêm trọng bởi các lệnh trừng phạt chống lại Nga.
Ngay cả trước khi xảy ra cuộc chiến, các chủ tàu đã bắt đầu tránh tuyến đường vận chuyển trên Biển Đen và các nhà cung cấp bảo hiểm yêu cầu thông báo về bất kỳ chuyến đi nào như vậy. Mặc dù vận chuyển container ở Biển Đen là một thị trường tương đối thích hợp trên quy mô toàn cầu, nhưng một trong những cảng container lớn nhất là Odessa. Nếu điều này bị các lực lượng Nga cắt đứt, những ảnh hưởng đối với xuất nhập khẩu của Ukraine có thể là đáng kể, với những hậu quả nhân đạo có thể xảy ra. Giá dầu tăng do chiến tranh là một mối lo ngại đối với ngành vận tải biển nói chung. Cước phí vận chuyển đã rất cao và có thể còn tăng cao hơn nữa. Cũng có lo ngại rằng các cuộc tấn công mạng có thể nhắm vào các chuỗi cung ứng toàn cầu. Vì thương mại phụ thuộc nhiều vào trao đổi thông tin trực tuyến, điều này có thể gây ra những hậu quả sâu rộng nếu các hãng tàu hoặc cơ sở hạ tầng quan trọng được nhắm mục tiêu. Các tác động từ một cuộc tấn công mạng chuỗi cung ứng có thể rất lớn.
4. Kim loại
Nga và Ukraine dẫn đầu về sản xuất kim loại như niken, đồng và sắt trên toàn cầu. Họ cũng tham gia phần lớn vào việc xuất khẩu và sản xuất các nguyên liệu thô thiết yếu khác như neon, palladium và bạch kim. Lo ngại về các lệnh trừng phạt đối với Nga đã làm tăng giá các kim loại này. Ví dụ, với palladium, giá giao dịch hiện tại là gần 2.700 USD/ounce, tăng hơn 80% kể từ giữa tháng 12 năm ngoái. Palladium được sử dụng cho mọi thứ, từ hệ thống ống xả ô tô, điện thoại di động đến chất hàn răng. Giá của niken và đồng, được sử dụng trong sản xuất và xây dựng, cũng đã tăng vọt.
Các ngành công nghiệp hàng không vũ trụ của Mỹ, châu Âu và Anh cũng phụ thuộc vào nguồn cung cấp titan từ Nga. Boeing và Airbus đã tiếp cận các nhà cung cấp thay thế. Tuy nhiên, thị phần và cơ sở sản phẩm của nhà cung cấp hàng đầu Nga VSMPO-AVISMA khiến nó không thể đa dạng hóa hoàn toàn, với một số nhà sản xuất hàng không vũ trụ đã ký hợp đồng cung cấp dài hạn đến năm 2028. Đối với tất cả nguyên liệu này, có thể dự đoán sự gián đoạn và khả năng thiếu hụt, có nguy cơ dẫn đến tăng giá cho nhiều sản phẩm và dịch vụ.
5. Vi mạch
Tình trạng thiếu vi mạch là một vấn đề lớn trong suốt năm 2021. Một số nhà phân tích đã dự đoán rằng vấn đề này sẽ giảm bớt vào năm 2022, nhưng những phát triển gần đây có thể làm giảm sự lạc quan đó. Là một phần của các biện pháp trừng phạt đối với Nga, Mỹ đã đe dọa cắt nguồn cung cấp vi mạch cho Nga. Nhưng điều này sẽ trở nên rỗng tuếch khi Nga và Ukraine là những nhà xuất khẩu chính như neon, palladium và bạch kim, tất cả đều rất quan trọng đối với sản xuất vi mạch.
Khoảng 90% neon, được sử dụng cho in thạch bản bằng chip, có nguồn gốc từ Nga và 60% trong số này được tinh chế bởi một công ty ở Odessa. Các nguồn thay thế sẽ yêu cầu đầu tư dài hạn trước khi có thể cung cấp cho thị trường toàn cầu. Các nhà sản xuất chip hiện đang giữ dư thừa hàng tồn kho bổ sung từ 2-4 tuần, nhưng bất kỳ sự gián đoạn nguồn cung kéo dài nào do hành động quân sự ở Ukraine sẽ ảnh hưởng nghiêm trọng đến việc sản xuất chất bán dẫn và các sản phẩm phụ thuộc vào họ, bao gồm cả ô tô.
(Theo Congthuong.vn)
