TP.HCM cần "làm kinh tế giao thông" chứ không đơn thuần là dự án giao thông

Ngày 20/8, UBND TP.HCM tổ chức Hội thảo chuyên đề về Quy hoạch ngành giao thông vận tải TP.HCM. Mở đầu hội thảo, Chủ tịch TP.HCM Phan Văn Mãi cho biết, quy hoạch giao thông của thành phố được phê duyệt năm 2013 đã góp phần phát triển giao thông, qua đó đóng góp cho phát triển kinh tế - xã hội. Nhưng sau thời gian thực hiện, quy hoạch đã bộc lộ những bất cập rất lớn với những điểm nghẽn, điểm thắt gây ảnh hưởng không chỉ nhìn ở phạm vi của ngành giao thông mà còn là vấn đề phát triển kinh tế, xã hội thành phố; thậm chí cả của khu vực, của vùng.

Do đó, TP.HCM mong tiếp thu những chia sẻ góp ý của các nhà quản lý, chuyên gia, nhà khoa học trong lĩnh vực quy hoạch giao thông của thành phố. Đặc biệt, chỉ ra những điểm nghẽn, những điểm cần sửa đổi, bổ sung cho quy hoạch trong thời gian tới.

“Quan điểm của TP.HCM là giao thông luôn phải đi trước để mở đường phát triển kinh tế xã hội, để từ đó mở mũi giao thông cho sự phát triển của thành phố và cả vùng Đông Nam Bộ, dẫn dắt sự phát triển chung của cả nước”, Chủ tịch UBND TP.HCM nhấn mạnh.

Quy hoạch tổng thể 3 tuyến vành đai TP.HCM gồm Vành đai 2, Vành đai 3 và Vành đai 4

Thời gian qua, thành phố gặp nhiều khó khăn trong triển khai các công trình giao thông, giải phóng nhiều mặt bằng, liên quan rất nhiều người dân. Do đó, Chủ tịch TP.HCM cho rằng, nếu không có cách làm phù hợp, không giải được bài toán vốn cũng như e dè trong việc thực hiện dự án phải giải tỏa mặt bằng ảnh hưởng đến nhiều người dân, thì sẽ rất khó thực hiện. Thông qua hội thảo, Thành phố muốn nghe gợi ý của các chuyên gia về các mô hình đầu tư với tư duy là "làm kinh tế giao thông chứ không đơn thuần là dự án giao thông".

"Đó là kinh tế đất đai, câu chuyện giải quyết hài hòa quyền lợi của người dân, nhà đầu tư, nhà nước để đẩy nhanh được các dự án giao thông. Những điểm mới này cần nhìn rộng hơn trong mối liên kết giao thông thành phố không chỉ nằm trong địa giới thành phố mà phải kết nối các tỉnh, vùng lân cận, kết nối quốc gia, quốc tế", Chủ tịch TP.HCM nhấn mạnh.

Theo Chủ tịch TP.HCM, nhu cầu phát triển hệ thống giao thông về đường bộ, đường thủy, đường sắt, đường hàng không rất lớn. Nếu chỉ dựa vào ngân sách thì không đủ và kéo dài rất lâu, làm chậm sự phát triển của thành phố, vùng, đất nước nên việc tìm kiếm các mô hình, cơ chế tài chính để giải quyết vấn đề là rất cần thiết.

Theo ông Trần Quang Lâm - Giám đốc Sở Giao thông Vận tải TP.HCM, hệ thống quy hoạch liên quan lĩnh vực giao thông bao gồm: quy hoạch ngành quốc gia và quy hoạch tỉnh. Đến nay, thực hiện Quy hoạch phát triển giao thông vận tải TP.HCM đến năm 2020 và tầm nhìn sau năm 2030 còn chậm, chưa đồng bộ với quy mô dân số và tương xứng với vị trí, vai trò đầu tàu về phát triển kinh tế của Thành phố.

Hiện khu vực phía Nam đã hoàn thành 2/6 đường cao tốc, đang xây dựng 1 tuyến cao tốc Bến Lức - Long Thành, dự kiến hoàn thành giai đoạn 1 vào năm 2025. Các tuyến Quốc lộ và các tuyến đường tỉnh chưa được nâng cấp, mở rộng đủ lộ giới theo quy hoạch. Đường Vành đai 2 vẫn chưa khép kín chỉ hoàn thành 13,75 km/64,1km, các đường Vành đai 3, 4 chưa được đầu tư xây dựng theo quy hoạch. Các nút giao thông xây dựng hoàn thành một số nút giao khác mức An Sương, Mỹ Thủy, một số cầu thép…, đang triển khai đầu tư 11 nút giao khác mức.

Về diện tích, hệ thống bến bãi theo quy hoạch trên địa bàn thành phố hiện có chỉ đạt tỷ lệ khoảng 20% trong 1.146ha. Tỷ lệ quỹ đất bến bãi phục vụ cho hoạt động xe buýt đạt khoảng 37,42% so với quy hoạch, phân bổ không đồng đều ở các quận, huyện đã ảnh hưởng nhất định đến hoạt động vận tải hành khách công cộng bằng xe buýt. Các tuyến metro số 1 và 2 vẫn chưa hoàn thành. Các tuyến đường sắt đô thị khác chỉ mới đang trong quá trình nghiên cứu hoặc đang tìm nguồn vốn đầu tư.

Tuyến BRT số 1 được triển khai đầu tư trong dự án Phát triển Giao thông xanh TP.HCM, dự kiến hoàn thành vào năm 2023. Các tuyến còn lại chỉ mới đang trong quá trình nghiên cứu hoặc đang tìm nguồn vốn đầu tư. Hiện đang khai thác luồng sông Sài Gòn - Vũng Tàu có chiều dài 80,4km, luồng Soài Rạp có chiều dài 66,6km; luồng sông Đồng Tranh 1 có chiều dài 25,5km.

Ông Trần Quang Lâm chia sẻ thêm, sau khi Luật PPP ban hành thì hình thức BT thanh toán bằng quỹ đất đã không còn được áp dụng. Trong khi đó, loại hình BOT rất khó khăn, phương thức đầu tư ngoài ngân sách rất hạn chế. Sở đề nghị xem xét áp dụng lại loại hình BT, đa dạng hóa lại các loại hình PPP như các phương thức đầu tư đang áp dụng phổ biến trên thế giới như hình thức DBFOT (Thiết kế - Xây dựng - Tài chính, Vận hành - Chuyển giao), BOOT (Xây dựng - Sở hữu - Vận hành - Chuyển giao). Nếu TP.HCM không đột phá trong cơ chế sẽ không hoàn thành được quy hoạch.