Thoái vốn ngoài ngành: DNNN có chấp nhận mất vốn?

Chuyện doanh nghiệp nhà nước (DNNN) đầu tư ra ngoài ngành quá nhiều cần phải thoái vốn là chuyện cũ. Tuy nhiên, DNNN đang "mắc" ở chỗ thoái vốn trong tình hình kinh tế hiện nay chỉ có lỗ, mà lỗ thì Chính phủ lại không chấp nhận...

EVN đang thoái vốn tại nhiều doanh nghiệp

Chuyện doanh nghiệp nhà nước (DNNN) đầu tư ra ngoài ngành quá nhiều cần phải thoái vốn là chuyện cũ. Tuy nhiên, DNNN đang "mắc" ở chỗ thoái vốn trong tình hình kinh tế hiện nay chỉ có lỗ, mà lỗ thì Chính phủ lại không chấp nhận... 

Vào trung tuần tháng 7/2013, Chính phủ đã ban hành Nghị định 71/2013/NĐ-CP về việc đầu tư vốn Nhà nước vào doanh nghiệp (DN) và quản lý tài chính đối với DN do Nhà nước nắm giữ 100% vốn điều lệ. Nghị định có hiệu lực từ ngày 1/9/2013. 

Doanh nghiệp chậm trễ...

Theo lộ trình mà Chính phủ phê duyệt, đến năm 2015, các DNNN phải hoàn tất thoái vốn đầu tư ngoài ngành, nhưng đến thời điểm này, việc triển khai vẫn thiếu quyết liệt, chậm trễ... 

Lý do mà các DN đưa ra là rất khó bán cổ phần ở thời điểm hiện tại khi giá cổ phiếu, bất động sản giảm.

Như Tập đoàn Hóa chất Việt Nam (Vinachem) khi đưa gần 2,1 triệu cổ phiếu, tương đương 6,13% vốn tại Công ty Chứng khoán Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VIG) ra đấu giá đã không bán được cổ phiếu nào, bởi thị giá cổ phiếu dao động từ 2.300 - 2.600 đồng/phiếu, trong khi giá được phê duyệt chuyển nhượng tối thiểu là 10.600 đồng/cổ phiếu. 

Hay như Tổng công ty Lắp máy Việt Nam chào bán cổ phiếu tại Công ty Cổ phần Thủy điện Sông Vàng, nhưng không có nhà đầu tư nào đăng ký tham dự đấu giá.

Ông Đinh Quang Tri - Phó Tổng giám đốc Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN), cho biết EVN đã thoái vốn tại Công ty Cổ phần Bất động sản Điện lực Nha Trang và hiện đang tập trung thoái vốn tại Công ty Cổ phần Bất động sản Sài Gòn Vina, Ngân hàng TMCP An Bình, Công ty Tài chính Cổ phần Điện lực... 

Còn ông Phùng Đình Thực - Chủ tịch Hội đồng thành viên Tập đoàn Dầu khí Việt Nam (PVN), chia sẻ:

"Chúng tôi đang khó thoái vốn ở các dự án bất động sản. Trước đây, chủ trương là làm thế nào khi thoái vốn vẫn phải bảo toàn được vốn Nhà nước. Hiện Chính phủ có giao cho Bộ Tài chính đưa ra quy chế, cách thức để thoái vốn như thế nào vẫn bảo toàn vốn. Vì vậy, PVN đang chờ hướng dẫn từ Bộ Tài chính, cố gắng chọn thời điểm thoái vốn làm sao bảo toàn vốn Nhà nước cao nhất". 

Theo Nghị định 71/2013, DN không được góp vốn hoặc đầu tư vào lĩnh vực bất động sản (trừ những DN có lĩnh vực kinh doanh chính là bất động sản); không được góp vốn, mua cổ phần tại ngân hàng, công ty bảo hiểm, chứng khoán, các quỹ đầu tư mạo hiểm, đầu tư chứng khoán.

Như vậy, có thể hiểu ngoài các trường hợp cấm nêu trên, DNNN có quyền đầu tư vào bất kỳ lĩnh vực nào khác mà không vi phạm pháp luật. Khi đó, yêu cầu thoái vốn đầu tư ngoài ngành trước năm 2015 như đã nêu trong đề án chung về tái cơ cấu DNNN đã bị "vô hiệu hóa" một phần.

Tức là DN chỉ cần thoái vốn ở những lĩnh vực không được phép đầu tư, còn các lĩnh vực khác thì cứ "thoải mái" làm (?). 

Khó bảo toàn vốn

Đơn cử, gần đây, Bộ Công Thương đã công bố liên tiếp các dự thảo nghị định về điều lệ và tổ chức hoạt động của các tập đoàn kinh tế nhà nước, như: Dệt may (Vinatex), PVN, Công nghiệp Than và khoáng sản (Vinacomin)…

Ví dụ trường hợp Vinatex, ngoài lĩnh vực kinh doanh chính và những ngành nghề có liên quan, tập đoàn này còn được kinh doanh xuất nhập khẩu, sản xuất, gia công, chế biến thực phẩm, nông, lâm, thủy hải sản, hàng tiêu dùng, điện tử, thiết bị văn phòng phẩm; ủy thác mua bán xăng dầu; kinh doanh kho vận, kho ngoại quan; tư vấn, kiểm toán báo cáo tài chính và kiểm toán quyết toán đầu tư xây dựng cơ bản… 

Hay như Vinacomin, ngoài các ngành nghề chính và hàng chục ngành nghề có liên quan, dự thảo còn liệt kê thêm hàng loạt lĩnh vực mà tập đoàn này được phép tham gia, như: sản xuất, kinh doanh dầu mỡ bôi trơn, dầu nhũ tương, hàng bảo hộ lao động…

Đáng chú ý hơn là tập đoàn này còn được sản xuất kinh doanh nước tinh khiết, nước khoáng, hay làm các dịch vụ, như: in ấn, xuất bản; đào tạo, y tế, điều trị bệnh nghề nghiệp và phục hồi chức năng; thương mại, khách sạn, du lịch; hàng hải; xuất khẩu lao động; tài chính. 

DN ngành khoáng sản lại tham gia sản xuất kinh doanh hàng tiêu dùng, nước tinh khiết, nước khoáng, rồi còn "lấn sân" sang cả in ấn, xuất bản, đào tạo, y tế… thì quả thực là khó hiểu. 

Các chuyên gia kinh tế nhận định nếu đặt mục tiêu đảm bảo an toàn nguồn vốn Nhà nước lúc này thì không bao giờ giải được bài toán thoái vốn đầu tư ngoài ngành của DNNN. TS. Nguyễn Trí Hiếu - chuyên gia tài chính ngân hàng, cho rằng đây là điều gây khó lớn nhất trong việc thoái vốn. 

Bởi vì trong một nền kinh tế đang phát triển, việc bảo toàn nguồn vốn thì dễ, nhưng giữa lúc nền kinh tế đang suy thoái thì không thể được. Như vậy, giữa hai việc muốn lấy vốn đó ra dùng hiệu quả hơn hay cứ giữ đó để bảo toàn, thì chỉ được chọn một. Chính phủ phải ra quyết định dứt khoát là có chấp nhận để DNNN thoái vốn và mất vốn hay không?