Vì thanh thản và thịnh vượng

Đã 15 năm kể từ khi Moises Naim sử dụng cụm từ “nạn tham nhũng bùng nổ”. Trong bốn cảnh khủng hoảng kinh tế toàn cầu, thật khó để thuyết phục các doanh nghiệp làm ăn chân chính và tranh đấu cho lẽ phải. Tuy nhiên, 185 triệu USD tiền nộp phạt của Daimler và 1,6 tỷ USD của Siemens là những con số thực cho thấy hoạt động chống tham nhũng của chính phủ toàn cầu đang mạnh dần.

Những kẻ “nhúng chàm” bao biện rằng, hành vi đưa hối lộ của mình là cần thiết để thực hiện các hoạt động mở rộng thị trường. Tuy nhiên, Philip Nichols thuộc trường Wharton chỉ ra nhiều công ty phương Tây đã có thể xâm nhập và thu lời tại các quốc gia đang phát triển mà không hề dính líu đến hành vi gian dối, như: Reebok, Google, Nova Nordisk...

Ngày nay, nguy cơ bị vạch trần và tố cáo cao hơn so với vài năm trước. Số vụ khởi tố hành vi tham nhũng ngày càng tăng. Chính quyền Obama đã khôi phục bộ luật FCPA về chống tham nhũng ở nước ngoài nhằm truy đuổi những kẻ gian tà trên khắp thế giới. Bộ Tư pháp Hoa Kỳ theo đuổi 150 vụ khởi tố tham nhũng, nhiều vượt trội so với 8 vụ năm 2001. Hình phạt dành cho những cá nhân và đơn vị bị kết án cũng nặng hơn trước: vừa ngồi tù vừa đóng tiền phạt...

Mạng internet toàn cầu đẩy thông tin lan nhanh và rộng. Những tổ chức phi chính phủ (NGO) luôn canh chừng hoạt động của các công ty và liên tục xuất bản bài viết, bảng thống kê Chỉ số nhận thức tham nhũng (Corruption Perceptions Index), Chỉ số người đưa hối lộ (Bribe Payers Index), Máy đo tham nhũng toàn cầu (Global Corruption Barometer)... Hoa Kỳ không còn cô đơn ở mặt trận chống tham nhũng trên toàn thế giới.

Tổ chức Hợp tác và Phát triển Kinh tế (OECD) có Hiệp ước Chống tham nhũng năm 1997: cho phép thực hiện những vụ điều tra và khởi tố xuyên biên giới. Tháng Hai vừa qua, Anh và Mỹ phối hợp điều tra và khởi tố thành công, phạt Công ty Sản xuất vũ khí BAE Systems của Anh 400 triệu USD. Ngày 1/4/2010, Mỹ và Đức hợp lực điều tra hoạt động của Daimler tại 22 quốc gia toàn cầu và tìm ra bằng chứng tham nhũng để phạt công ty này 185 triệu USD.

Một khảo sát của Tổ chức Minh bạch Quốc tế (IT) trên 500 doanh nghiệp cho thấy, các công ty chỉ được trung bình 17/50 điểm về việc thực thi hành động chống tham nhũng (Bỉ là quốc gia thấp điểm nhất châu Âu). Doanh nghiệp luôn góp phần quan trọng trong công cuộc chống tham nhũng. Những tập đoàn đa quốc gia có thể huấn luyện và giảng dạy cho nhân viên, đồng thời hỗ trợ kịp thời và phù hợp khi họ gặp khó khăn do từ chối đưa hối lộ.

Ngoài ra, các công ty còn có thể liên kết với nhau và tổ chức tuyên truyền, ví dụ như cuộc vận động Những đôi tay sạch (Clean hands) của Phần Lan... Chẳng hạn, Texaco, tập đoàn xăng đầu, đã gộp vào Chevron, có tiếng là chống tham nhũng mạnh đến mức những lính biên phòng tại châu Phi phải cúi mình nhường bước chứ không dám đòi tiền hối lộ như thông lệ.