Tổng thống Mỹ Obama bất ngờ giành giải Nobel Hòa bình 2009

Ủy ban Nobel vừa cho biết Tổng thống Mỹ Barack Obama đã giành giải Nobel Hòa bình năm 2009 vì “những nỗ lực phi thường của ông nhằm củng cố ngoại giao quốc tế và hợp tác giữa các dân tộc”.

Giải thưởng Nobel Hòa bình được trao cho Tổng thống Obama gây bất ngờ cho giới quan sát.

Tổng thống Obama đã vượt qua một con số kỷ lục các ứng cử viên cho giải thưởng danh giá này. Được biết năm nay, danh sách ứng cử viên có 205 người.

Lựa chọn khá bất ngờ từ ủy ban gồm 5 thành viên trên đã đưa Obama trở thành vị tổng thống Mỹ đương nhiệm thứ ba giành giải thưởng Nobel Hòa bình và “gây kinh ngạc” cho giới quan sát giải Nobel, bởi ông Obama nhậm chức chưa đầy hai tuần trước hạn đề cử giải ngày 1/2. Cái tên Obama đã được đồn đoán từ trước ngày công bố hôm nay, nhưng nhiều người theo dõi Nobel tin rằng vẫn còn quá sớm để trao giải cho Tổng thống Obama. 

“Trong cùng một hoàn cảnh, rất hiếm có một người lại gây được sự chú ý của cả thế giới và cho mọi người thấy được hi vọng vào một tương lai tươi sáng hơn như Obama”, Ủy ban Nobel Na Uy nhận xét khi công bố giải Nobel Hòa bình. “Thuật ngoại giao của ông được hình thành trên quan niệm rằng những người lãnh đạo thế giới phải lãnh đạo trên cơ sở giá trị và quan điểm được phần lớn dân chúng thế giới chia sẻ”.

Ủy ban Nobel cho biết họ cũng đánh giá cao sự nhìn nhận, nỗ lực của Obama về một thế giới không có vũ khí hạt nhân. Kể từ khi nhậm chức vào tháng 1 năm nay, ông Obama đã kêu gọi các nước cắt giảm kho vũ khí hạt nhân của mình để tiến tới một thế giới phi hạt nhân và tái khởi động tiến trình hòa bình Trung Đông đã bị ngưng trệ.

Trước Obama, Tổng thống Mỹ Theodore Roosevelt đã giành giải Nobel Hòa bình vào năm 1906 và Tổng thống Woodrow Wilson giành giải thưởng danh giá này vào năm 1919. Cựu Tổng thống Mỹ Jimmy Carter cũng được trao giải này vào năm 2002, trong khi cựu Phó Tổng thống Mỹ Al Gore chia sẻ giải thưởng với Ủy ban về biến đổi khí hậu của LHQ vào năm 2007.

Người giành giải được nhận một huy chương vàng, một bằng chứng nhận và một tấm séc trị giá 10 triệu kronor Thụy Điển (1,4 triệu USD). Giải thưởng sẽ được trao tại Olso vào ngày 10/12 tới.

Không giống như các giải Nobel khác, được các viện ở Thụy Điển đánh giá, Alfred Nobel mong muốn giải Nobel Hòa bình phải được một ủy ban 5 thành viên do Quốc hội Na Uy bầu ra lựa chọn. Sở dĩ có sự khác biệt này là vì vào thời điểm Alfred Nobel viết di chúc, Thụy Điển và Na Uy gần như là một liên bang trong đó Chính phủ Thụy Điển chịu trách nhiệm lĩnh vực đối ngoại còn Quốc hội Na Uy chịu trách nhiệm lĩnh vực đối nội.

Thời gian trôi qua, Ủy ban Nobel Hòa bình ở Na Uy đã diễn giải hướng dẫn của Nobel dưới cái nhìn rộng hơn, vượt ra ngoài sự hòa giải hòa bình, bao gồm cả công cuộc chiến đấu với nghèo đói, bệnh tật và thay đổi khí hậu.

Giải thưởng cũng không hẳn là một dấu cộng lớn cho Obama trên chính trường được đánh giá là khá “xảo quyệt” của Mỹ.

Nhưng…

Phụ tá của Obama dường như cũng ngạc nhiên như mọi người, thậm chí còn không biết ông được đề cử cùng với một con số kỷ lục 204 người khác. Tổng thống Obama bị đánh thức bởi tin tức được đăng tải khoảng một giờ sau khi Uỷ ban Nobel công bố kết quả. Các phụ tá sau đó khẩn trương chuẩn bị cho ra tuyên bố. 

Giải thưởng cũng không hẳn là một dấu cộng lớn cho Obama trên chính trường được đánh giá là khá “xảo quyệt” của Mỹ. 

Obama giành chiến thắng trong cuộc chạy đua năm ngoái một phần bởi các cử tri, vốn lo lắng cho hình ảnh méo mó của nước Mỹ ở nước ngoài, bị hấp dẫn bởi lời hứa về một khởi đầu mới của ông. Phe Cộng hoà, những chỉ trích Obama quá nổi tiếng và quá thiếu hành động, lập tức nắm lấy “cơ hội trao giải” lần này để cố gắng “dìm” ông xuống đôi chút. 

Ví dụ, Chủ tịch Uỷ ban quốc gia đảng Cộng hoà Michael Steele cho biết: “Thật không may là quyền lực như một ngôi sao của tổng thống lại toả sáng hơn những người đã cống hiến không biết mệt mỏi để đạt được những thành tựu thực sự”. 

Nhiều người còn cho rằng, giải thưởng có thể là một “cái tát” đối với người tiền nhiệm của Obama. Bởi cựu Tổng thống George W. Bush bị hầu hết thế giới "sỉ vả" bởi chính sách ngoại giao “cao bồi” của ông, bởi cuộc chiến ở Iraq, bởi thái độ “phớt lờ” trước sự ấm lên của toàn cầu. 

Và nên nhớ rằng giải Nobel từ lâu có truyền thống vinh danh cho những gì là khát vọng của Uỷ ban Nobel hơn là thành tựu của người đoạt giải, ví dụ cho hoà bình Trung Đông hay một Nam Phi tốt đẹp hơn. Trong một số trường hợp, giải thưởng được trao để khuyến khích những ai nhận giải, để thấy đó như là động lực cố gắng vào những thời điểm khó khăn. 

Chủ tịch Uỷ ban Nobel Thorbjoern Jagland đã nói rất nhiều như thế. “Một số người nói và tôi hiểu điều họ nói, giải thưởng (cho Obama) là quá sớm? Quá sớm?”, ông cho biết trong cuộc phỏng vấn với hãng thông tấn AP. “Ồ, khi đó tôi sẽ nói có thể sẽ quá muộn để phản ứng trong ba năm từ giờ trở đi. Giờ đã đến lúc chúng ta, tất cả chúng ta, có cơ hội để phản ứng”. 

Obama chắc chắn hiểu những thách thức ông phải đối mặt khó có thể giải quyết một sớm một chiều. “Sẽ không dễ dàng gì”, đó là câu ông thường nói khi đề ra các nhiệm vụ cho nước Mỹ. 

Và dường như Uỷ ban Nobel đã táo bạo hi vọng rằng cuối cùng Obama sẽ “tạo” ra được một bản báo cáo xứng đáng với giải thưởng họ đã trao cho ông.