“Rồng bay phủ bóng rùa bò”

Dự trữ ngoại hối của Trung Quốc (TQ) tăng 30,3% trong năm qua, vì vốn đầu tư nước ngoài và thặng dư mậu dịch tăng mạnh. Nhằm tìm lối ra cho 3.200 tỷ USD dự trữ ngoại hối, chính phủ, doanh nghiệp và người dân TQ đang đầu tư mạnh mẽ ra nước ngoài, đặc biệt là châu Âu.

Tranh minh họa: Bắc Kinh đã mua 6 tỷ USD nợ công của tây Ban Nha nhằm tiếp cận sâu hơn vào hệ thống tài chính châu Âu

Sự đột nhập kinh tế của “rồng” TQ vào “rùa” châu Âu có thể được chia làm ba nhóm: một là đầu tư tài chính của chính phủ, thông qua Quỹ Đầu tư Quốc gia TQ (CIC), Bộ Quản lý Ngoại hối TQ (SAFE); hai là đầu tư của doanh nghiệp tư nhân; cuối cùng là đầu tư cá nhân và các quỹ góp vốn tư nhân.

Việc tiền chảy ồ ạt từ Đông sang Tây giải thích tại sao đồng euro vững vàng trong khi khủng hoảng nợ công vẫn chưa được giải quyết.

Như vậy đồng nghĩa với việc chỉ cần TQ giảm đầu tư thì đồng euro sẽ thay đổi giá trị theo chiều hướng xấu ngay lập tức.

Không ai biết chính xác bao nhiêu tiền được chính thức chuyển từ Á đến Âu, nhưng theo Stephen Jen của Quỹ Phòng vệ rủi ro SLJ Macro Partners, con số này phải tương đương tiền cứu trợ của Ngân hàng Trung ương Châu Âu (ECB) - khoảng 700 tỷ USD.

Động cơ của “bàn tay nhân ái” có thể là chính trị: gần đây, châu Âu không càm ràm gì về tỷ giá đồng nhân dân tệ. Nhưng một phần nào đó cũng vì lợi ích kinh tế: nếu tình hình ổn định, trái phiếu Tây Ban Nha sẽ đem lại món lời lớn.

Và dĩ nhiên, việc gì cũng có giới hạn. Ý định bơm tiền vào giúp những ngân hàng Tây Ban Nha của TQ đã bị từ chối. Hy vọng gửi tiền đến cứu Hy lạp của TQ cũng chưa được hiện thực hóa. Quỹ nợ công khu vực đồng tiền chung euro sẽ sớm được thành lập để châu Âu tự giúp chính mình.

Diễn ra đồng thời với hoạt động có tính chính trị của Bắc Kinh, hoạt động mua bán và sáp nhập doanh nghiệp ngày càng rầm rộ, trong đó người bỏ tiền là các ông chủ TQ.

Thỏa thuận thương mại lớn nhất của TQ tại châu Âu năm nay có lẽ là việc China National Chemical Corporation mua nhà sản xuất polysilicon làm pin Mặt trời Elkem của Nauy với giá 2,2 tỷ USD. Nhà sản xuất xe hơi Thụy Điển Saab cũng vừa bán cổ phần cho hai công ty TQ để lấy vốn duy trì sự tồn tại.

Đặc biệt hơn, ẩn sau những hoạt động mua bán và sáp nhập doanh nghiệp có thể là các quỹ góp vốn tư nhân. 40% tài chính giúp thành lập liên minh Zoomlion - CIFA đến từ quỹ đầu tư của Hony Capital và Goldman Sachs. Theo dự đoán của các chuyên gia thì trong vòng 5 - 10 năm tới, nhiều công ty góp vốn tư nhân TQ sẽ phát triển mạnh mẽ trên toàn cầu.

Đầu tư ra nước ngoài của chính phủ và doanh nghiệp TQ đang phát triển nhưng không mới lạ. Dòng chảy vốn tư nhân mới là một hiện tượng có tính chất đột phá.

Công ty tư vấn Bain & Company và China Merchants Bank ước tính tổng tài sản có thể đầu tư của những người giàu TQ là 62.000 tỷ nhân dân tệ (9.600 tỷ USD). Trong năm nay, có khoảng 600.000 người sở hữu hơn 10 triệu nhân dân tệ vốn và sẵn sàng đầu tư ra nước ngoài.

Cũng theo Bain & Company, họ đã tăng gấp đôi tỷ lệ đầu tư ra nước ngoài, từ 10% năm 2009 lên 20% năm 2011. Mặc dù phần lớn đến Hồng Kông và Singapore, nhưng cũng có một số nhà đầu tư đã tìm đường hướng châu Âu. Và đáng chú ý nhất là việc họ tăng mua nhà đất ở Anh, Úc, Canada, Mỹ, những quốc gia có đông du học sinh TQ.

Nhờ đồng bảng rẻ, chính sách thuế thân thiện và nhiều trường đại học có chất lượng giáo dục cao, nhiều triệu phú TQ mua nhà ở London, Anh. Theo nhận định của Công ty tư vấn nhà đất Jones Lang LaSalle, người TQ là nhóm tăng trưởng nhanh nhất trong những chủ nhà đất mới tại trung tâm London.

Tình hình tương tự đang diễn ra ở thị trường nhà ở cao cấp tại Vancouver, Canada. Theo thống kê và phân tích của Landcor Data Corp, năm 2008, có 46% trong 69 căn được bán với giá 3 triệu dollar Canada (3,03 triệu USD) trở lên thuộc chủ sở hữu người TQ. Đến năm 2010, 74% trong 164 căn trên 3 triệu dollar Canada vào tay người TQ.

Châu Âu đang hứng chịu sức ép từ cường lực bành trướng kinh tế của TQ. Chỉ trong một năm, “con rồng châu Á” đã đổ dồn 150 - 200 tỷ USD dự trữ ngoại tệ đến khu vực đồng tiền chung euro, chưa kể vài tỷ USD đến Anh Quốc. Ở hiện tại, giao lưu đó có lợi cho đôi bên nhưng không hẳn là giải pháp lâu dài cho cả nợ công châu Âu và dự trữ ngoại tệ TQ.