Lo một “bong bóng” kinh tế mới từ kích cầu

Khảo sát do chuyên gia Leonardo Gambacorta (Ngân hàng Thanh toán Quốc tế - BIS) thực hiện tại 600 ngân hàng châu Âu và Mỹ cho thấy, việc duy trì lãi suất cơ bản ở mức thấp 10 quý liên tiếp sẽ khiến tỷ lệ vỡ nợ của các ngân hàng lên mức 3,3%.

Bong bóng kinh tế xuất hiện khi có hiện tượng đầu cơ đối với các tài sản cơ sở.

Điều tệ hại hơn, như chúng ta đã thấy, đó là sự vỡ nợ hàng loạt của các ngân hàng sẽ đến rất nhanh. Như vậy, sẽ có thêm lý do để nghĩ đến một bong bóng mới là hậu quả của những chính sách kích thích kinh tế hồi phục ở thời điểm hiện tại. Chi phí từ việc sửa chữa những thiệt hại từ bong bong trước sẽ tạo ra bong bóng tiếp theo.

Thế giới đang đương đầu với rủi ro bong bóng trong tương lai, khủng hoảng ngân hàng tái diễn nếu ít nhất một trong hai nhiệm vụ không hoàn thành: các ngân hàng hạn chế các hoạt động rủi ro bởi lãi suất nâng cao hơn hay thắt chặt điều tiết. Với những gì đang diễn ra ở hiện tại, không mục tiêu nào trong số hai mục tiêu trên có thể được thực hiện.

Ông Gambacorta nhận xét: “Chính sách tiền tệ không hoàn toàn trung lập với sự ổn định của ngành tài chính. Các quan chức ngành tài chính nên học cách kiểm soát ảnh hưởng từ chính sách của họ và họ cần thận trọng ở thời điểm lãi suất cơ bản đang ở mức thấp kỷ lục, đặc biệt là khi đó tín dụng tăng trưởng quá nhanh và giá tài sản tăng”.

Thị trường hiện đang đón nhiều tín hiệu tốt xấu đan xen. Lãi suất ở mức rất thấp và nhiều khả năng sẽ duy trì ở mức này thêm một thời gian dài - khả năng đó hoàn toàn có thể ít nhất nếu xét đến tuyên bố từ phía các Ngân hàng Trung ương.

Trên thị trường tài sản, giá tài sản đã phục hồi nhanh chóng từ tháng 3/2009. Trên một số thị trường như thị trường vàng và các nước mới nổi, tín hiệu bong bóng xuất hiện ngày một nhiều. Đối với bất động sản, giá nhà đất mới chỉ bắt đầu manh nha tín hiệu bong bóng.

Lãi suất thấp dẫn đến hoạt động cho vay lỏng lẻo và tỷ lệ vỡ nợ tăng cao theo nhiều cách. Thứ nhất, đó là yếu tố đẩy cao lợi tức, nhà đầu tư không quen với môi trường lãi suất thấp và đơn giản chấp nhận nhiều rủi ro hơn với kỳ vọng có được mức lợi tức mà họ đã từng giành được.

Điều này tất yếu ảnh hưởng đến lãi suất cho vay và khuyến khích tín dụng mạo hiểm hơn, lợi nhuận cả hai bên cùng tăng miễn là tín dụng vẫn tiếp tục lỏng lẻo và giá tài sản tiếp tục tăng. Biến động thường giảm tại những thị trường mà giá tài sản đang tăng, nhờ cách này, các nhân viên ngân hàng và nhà điều tiết thị trường nhận thức tốt hơn về rủi ro.

Chủ tịch FED đã tuyên bố không loại bỏ khả năng sử dụng chính sách tiền tệ để “xì hơi” bong bóng thế nhưng ông tin sự điều tiết là cần thiết. Tuy nhiên cũng không quá kỳ vọng ông sẽ sớm có thể thực hiện được những mục tiêu trên bởi chính sách tiền tệ, tỷ lệ thất nghiệp, thị trường nhà đất và ngành ngân hàng còn khó khăn là những lý do lớn mà ông sẽ khó có thể nâng lãi suất.

Vì thế nếu lãi suất cơ bản tiếp tục duy trì ở mức thấp, cách thức điều tiết nên thật chặt chẽ để ngăn rủi ro tăng cao ở những thời kỳ khó khăn này.