Kenya: "Matatu nổi giận"

Đất nước của nghèo đói và dịch tả đang trở thành một trung tâm phát triển các ứng dụng di động.

Dịch vụ chuyển tiền qua M-Pesa đạt gần 11,5 tỷ USD

Khách du lịch thăm thủ đô của Kenya thường kinh hoàng bởi sự liều lĩnh của các tài xế lái xe buýt nhỏ (được gọi là matatu). Họ hiếm khi ra tín hiệu và chỉ sử dụng phanh vào giây cuối cùng.

Những tài xế bạt mạng này đang là một đề tài lý tưởng cho một trò chơi video “Ma3Racer” ra đời vào năm ngoái. Mỗi người chơi sử dụng điện thoại di động của mình để chỉ đạo matatu xuống đường phố.

Trong vòng một tháng, hàng triệu người ở 169 quốc gia đã tải về trò chơi này... Hay người Kenya đã sử dụng ứng dụng M-Pesa để trả tiền nước, điện, truyền hình cáp cũng như học phí cho con em.

Dịch vụ chuyển tiền qua ứng dụng M-Pesa tương ứng với 25% GDP (tổng sản phẩm quốc dân) cả nước, kể từ khi bắt đầu, gần 11,5 tỷ USD đã được chuyển qua dịch vụ M-Pesa.

Planet Rackus phát hành Ma3Racer là một trong hàng trăm doanh nghiệp khởi nghiệp mới nổi lên ở Nairobi trong vài năm qua. Họ là một phần của một sự bùng nổ công nghệ ở Kenya, một quốc gia lâu nay chỉ nổi tiếng với cà phê và săn bắn.

Năm 2002, xuất khẩu các dịch vụ liên quan đến công nghệ của Kenya đạt con số 16 triệu USD, đến năm 2010 là 360 triệu USD. Thành phố Nairobi của Kenya được mệnh danh là “Silicon Savannah”.

Tuy nhiên, thung lũng công nghệ của châu Phi này có xu hướng thiết kế sản phẩm cho điện thoại di động hơn là cho máy tính. Bởi vì, Kenya vẫn là một nước nghèo, rất ít người có máy tính xách tay riêng.

Tuy nhiên, đất nước này lại có tỷ lệ sở hữu điện thoại di động rất cao, là 74/100, cao hơn mức trung bình của châu Phi là 65 chiếc điện thoại di động cho 100 người dân. Và gần 99% số thuê bao internet ở Kenya là trên điện thoại di động.

Rất nhiều đầu tư đang đổ vào lĩnh vực công nghệ và sản phẩm di động tại Kenya. Nailab, một không gian công nghệ, mới được mở vào năm ngoái tại đường Ngong. Cũng tại đây còn có một loạt quỹ công nghệ khác như: 88mph, Innovation 4 Africa, Savannah Fund và GrowthHub.

Equity Bank, ngân hàng lớn nhất Kenya, cũng đang có những khoản đầu tư vào công nghệ, hỗ trợ các dự án khởi nghiệp bằng công nghệ... Sức hấp dẫn này đã thu hút hãng di động GSMA mở văn phòng tại Nairobi.

Có ba yếu tố giúp Nairobi trở thành một trung tâm công nghệ cao ở châu Phi. Đầu tiên là sự hỗ trợ từ chính phủ.

Trong năm 2005, khi Bitange Ndemo được bổ nhiệm làm Thư ký Thường trực của Bộ Thông tin và Truyền thông, Kenya còn là một nước “mù” công nghệ. Đến năm 2009, internet có cơ hội bùng nổ với 12 triệu trong tổng số 40 triệu dân được sử dụng internet.

Thứ hai, Kenya đã trải qua một cuộc cách mạng di động từ năm 2007, khi M-Pesa, một hệ thống điện thoại di động được giới thiệu. Nhiều doanh nghiệp tại Pivot Đông sử dụng hệ thống công nghệ này để tạo nền tảng cho việc kinh doanh của họ từ những dự án rất thiết thực: thanh toán học phí, tiền điện... bằng di động.

Thậm chí, hồi tháng 5 vừa qua, Google đã tung ra dịch vụ Beba giúp người dân Kenya có thể sử dụng thẻ đi xe buýt trả trước.

Thứ ba, từ năm 2010, Nairobi đã có iHub, một trung tâm kỹ thuật địa phương để mọi người có thể gặp gỡ và trao đổi ý tưởng. iHub đã mở rộng, gồm tư vấn, bộ phận nghiên cứu được gọi là m: lab, hỗ trợ các doanh nghiệp khởi nghiệp phát triển các ứng dụng di động.

iHub hiện có hơn 5.000 thành viên với đủ sắc tộc. Đây là một cộng đồng ảo, có quyền tiếp cận thông tin và các cuộc trò chuyện.

Nairobi sẽ cạnh tranh với các trung tâm công nghệ mới nổi khác như Bangalore và Tel Aviv? Câu trả lời chưa có lúc này nhưng Nairobi đã xuất khẩu hai sản phẩm đáng chú ý: M-Pesa (bắt đầu tại thị trường London) và Ushahidi truyền thông tin trong các thảm họa thiên tai.

“Chúng tôi có rất nhiều vấn đề mà cũng có thể có những cơ hội. Và biết đâu, những trò chơi như Ma3Racer cũng có thể thành công như Angry Birds...”, ông Joe Mucheru, đại diện Google ở Kenya, dự báo lạc quan về tương lai của những nhà phát triển ở một nước nghèo như Kenya.