Hợp tác ASEAN có tầm quan trọng chiến lược với VN

Năm 2010 VN sẽ đảm nhận chức chủ tịch luân phiên ASEAN, ông Phạm Quang Vinh - trợ lý bộ trưởng ngoại giao, trưởng Nhóm quan chức cấp cao (SOM) ASEAN VN đã trả lời phỏng vấn báo chì về năm chủ tịch này.

Người tiêu dùng Campuchia chọn mua giày dép Biti’s tại Phnom Penh - Ảnh: THANH ĐẠM

* Việc VN đảm nhận chức chủ tịch ASEAN năm 2010 rõ ràng là một sự kiện lớn của đối ngoại VN?

- Đúng vậy, hợp tác ASEAN có tầm quan trọng chiến lược đối với VN. Một ASEAN đoàn kết, vững mạnh, liên kết chặt chẽ là đóng góp quan trọng cho hòa bình, ổn định và hợp tác ở khu vực Đông Nam Á và châu Á - Thái Bình Dương.

Trải qua hơn 40 năm, ASEAN hiện nay không chỉ là tổ chức của 10 nước Đông Nam Á mà còn đóng vai trò thiết yếu trong các khuôn khổ hợp tác khu vực.

Ở cương vị chủ tịch ASEAN, VN đồng thời đảm nhận và điều phối các tiến trình có liên quan như ASEAN+3, Hội nghị cấp cao Đông Á và Diễn đàn an ninh khu vực (ARF).

Mặt khác, đây là thời điểm rất có ý nghĩa khi ASEAN đang chuyển mạnh sang giai đoạn phát triển mới, với hai dấu mốc quan trọng là sự ra đời của hiến chương và lộ trình xây dựng cộng đồng ASEAN vào năm 2015.

Đại sứ Mỹ Michael Michalak - Ảnh: apcss.org Đại sứ Mỹ Michael Michalak phát biểu trong cuộc gặp báo giới nhân dịp xuân Canh Dần 2010: Chúng tôi đang nỗ lực cho chuyến thăm của Tổng thống Barack Obama Tôi tin tưởng VN và Mỹ cùng có lợi ích chung đối với một khu vực châu Á - Thái Bình Dương ổn định, an ninh và hòa bình. Chúng tôi mong muốn VN đóng vai trò lãnh đạo hơn trong khu vực về các vấn đề quốc tế, đặc biệt khi năm nay VN đảm nhận chức chủ tịch luân phiên ASEAN. Chúng tôi cũng mong muốn hợp tác sâu sắc hơn với VN trong các vấn đề khu vực thông qua sáng kiến hạ lưu sông Mekong và thông qua các nỗ lực đa phương như sáng kiến về gìn giữ hòa bình toàn cầu. Về chuyến thăm của Tổng thống Obama tới VN, tôi đang hết sức nỗ lực cho điều này và tôi biết nhiều người trong Chính phủ VN cũng đang nỗ lực để điều này diễn ra. Về năm chủ tịch của ASEAN, sẽ có một số điều liên quan tới ASEAN ảnh hưởng trực tiếp tới VN và tôi tin điều đó sẽ giúp VN tiếp tục quá trình phát triển kinh tế của mình. Một hoạt động quan trọng của ASEAN là cơ chế một cửa của khối. Cơ chế này giúp thủ tục hải quan của khối được đơn giản hơn, thương mại của ASEAN với các đối tác được nhanh chóng hơn, cải thiện đáng kể khả năng cạnh tranh của VN và ASEAN.

Năm nay là năm bản lề của năm năm hướng tới cộng đồng ASEAN vào năm 2015 và bắt đầu triển khai các hoạt động ASEAN trên cơ sở pháp lý của hiến chương. Các cuộc họp bộ trưởng ngoại giao ASEAN vừa qua ở Đà Nẵng là một sự khởi đầu tốt đẹp, bạn bè rất tin cậy vào sự thành công của VN trong năm đảm nhận chức chủ tịch ASEAN 2010.

Một ASEAN liên kết và vững mạnh, một khu vực Đông Nam Á hòa bình, ổn định, hợp tác là lợi ích chiến lược và lâu dài của VN.

* Từ lâu đã có những ý kiến cho rằng quan hệ trong ASEAN còn lỏng lẻo. Trong năm chủ tịch ASEAN, VN có những đề xuất gì để củng cố điều này?

- Nâng cao hiệu quả hoạt động, tạo dựng hình ảnh ASEAN hợp tác và hành động hiệu quả là ưu tiên cao của năm nay. Theo đó, VN đã đề xuất chủ đề xuyên suốt năm 2010 là “Hướng tới cộng đồng ASEAN: từ tầm nhìn đến hành động”, từ đó quyết tâm hiện thực hóa các chương trình và thỏa thuận, trước hết là hiến chương và lộ trình xây dựng cộng đồng ASEAN.

Ngoài ra, chúng ta sẽ mở rộng và làm sâu sắc quan hệ giữa ASEAN và các đối tác, trước hết là tổ chức tốt các hội nghị ASEAN và các bên liên quan như ASEAN+3, cấp cao Đông Á, ARF; các hội nghị cấp cao thường niên của ASEAN với Trung Quốc, Nhật Bản, Hàn Quốc, Ấn Độ; cấp cao ASEAN lần 2 với Nga và Mỹ; cấp cao ASEAN lần 3.

* Quan hệ giữa ASEAN và Mỹ đã có bước tiến gì sau hội nghị thượng đỉnh đầu tiên năm 2009?

- Tháng 11/2009, ASEAN và Mỹ lần đầu tiên tổ chức hội nghị cấp cao, nhất trí tăng cường hơn quan hệ đối tác hai bên và sẽ họp cấp cao ASEAN - Mỹ lần 2 trong năm nay.

Lãnh đạo hai bên cũng đã quyết định thành lập nhóm các nhân sĩ với nhiệm vụ từ nay đến hội nghị cấp cao tới tiến hành trao đổi và đề xuất các biện pháp nhằm mở rộng và tăng cường quan hệ đối tác giữa hai bên. Trên thực tế, hai bên đang tích cực triển khai các quyết định nêu trên.

Sự kiện Mỹ và ASEAN gặp gỡ ở cấp cao sau hơn 30 năm quan hệ và quyết định sẽ họp cấp cao lần 2 trong năm 2010 không chỉ có ý nghĩa tăng cường quan hệ đối tác hai bên, mà còn cho thấy sự coi trọng của các nước đối tác, trong đó có Mỹ đối với ASEAN và vai trò của ASEAN trong các tiến trình hợp tác, trong việc thúc đẩy hòa bình, ổn định và hợp tác phát triển ở một khu vực rất năng động của thế giới..

Đại sứ Trung Quốc Tôn Quốc Tường: Đại sứ Tôn Quốc Tường - Ảnh: H.Giang Ý kiến khác nhau về FTA là chuyện bình thường Khu vực thương mại tự do Asean - Trung Quốc (ACFTA) có 1,9 tỉ dân, GDP 6.500 tỉ USD, kim ngạch buôn bán hơn 4.500 tỉ USD. Khu vực thương mại tự do này sẽ đóng góp tích cực cho quan hệ kinh tế giữa Trung Quốc và ASEAN. Mặt khác, cũng có một số hạn chế chưa được mọi người chấp nhận. Có nước, có người có ý kiến khác nhau về ACFTA này, tôi nghĩ là điều hết sức bình thường. Theo tôi, việc thành lập ACFTA vừa là thách thức đối với các nước ASEAN và Trung Quốc, đồng thời vừa là cơ hội cho chúng ta. Tôi cho rằng cơ hội sẽ nhiều hơn thách thức bởi ACFTA sẽ thúc đẩy các nước đẩy nhanh việc cấu trúc lại nền kinh tế trong nước và nâng cao tính cạnh tranh. Cho nên ưu tiên mà các nước phải làm, phải xem xét là làm sao để tổ chức các thành phần kinh tế trong nước và nâng cao sức cạnh tranh của sản phẩm. Sau khi Trung Quốc gia nhập Tổ chức Thương mại thế giới, ở trong nước cũng có một số người phàn nàn. Nhưng đến bây giờ tôi chưa thấy doanh nghiệp nào đứng ra phản đối sáng kiến FTA. Đối mặt với sức ép to lớn này, có một cách làm là phàn nàn, còn cách khác là làm sao nâng cao sức cạnh tranh của mình. Tôi nghĩ cách làm thứ hai sẽ tốt hơn cho doanh nghiệp.

Gần đây nhất, trong phát biểu tại Hawaii ngày 12/1, Ngoại trưởng Mỹ Hillary Clinton một lần nữa khẳng định coi trọng quan hệ hợp tác với châu Á và ASEAN, cũng như các tiến trình hợp tác khu vực do ASEAN điều phối như ARF và Hội nghị cấp cao Đông Á (EAS).

Mỹ cũng cho biết sẽ sớm thành lập phái đoàn thường trực bên cạnh ASEAN tại Jakarta trong năm nay.

Dự kiến vào giữa năm nay, ngoại trưởng Mỹ sẽ tới dự hội nghị ASEAN - Mỹ (PMC) và ARF, cũng như họp hội nghị ngoại trưởng Mỹ và các nước hạ lưu sông Mekong.

Về Hội nghị cấp cao ASEAN - Mỹ lần 2, các bên nhất trí nên tổ chức vào dịp Hội nghị cấp cao ASEAN 17 tại Hà Nội vào cuối năm nay và ASEAN sẽ tích cực tham vấn với phía Mỹ về việc này.

* Liên quan đến khu vực thương mại tự do ASEAN - Trung Quốc (ACFTA), gần đây một số nước, rõ nhất là Indonesia, đã lên tiếng về khả năng rút hoặc sẽ tái đàm phán với Trung Quốc. Phải chăng đây là một bước lùi trong hội nhập?

- Trước hết cần phải nhìn nhận hội nhập khu vực hoàn toàn khác với vấn đề thuận lợi hóa thương mại giữa ASEAN và các đối tác dưới hình thức các khu vực thương mại tự do.

Hội nhập khu vực, nếu nói về Đông Nam Á, thì điều này trước hết chính là quá trình liên kết và hội nhập ASEAN, nghĩa rộng của điều này chính là nỗ lực xây dựng cộng đồng ASEAN trên cả ba trụ cột là chính trị - an ninh, kinh tế và văn hóa - xã hội.

FTA (khu vực thương mại tự do) giữa ASEAN và Trung Quốc đã bắt đầu được triển khai, trong đó Trung Quốc và sáu nước ASEAN (Singapore, Brunei, Indonesia, Malaysia, Philippines và Thái Lan) sẽ áp dụng chế độ thuế quan 0% với hầu hết mặt hàng kể từ 1/1/2010.

Như tin tức cho biết, Indonesia có thể xin hoãn áp dụng biểu thuế này với một số mặt hàng, không phải là với toàn bộ hiệp định.

Các nước ASEAN và Trung Quốc tham gia hiệp định đều mong muốn thực hiện các cam kết theo đúng lộ trình, nếu một nước thành viên muốn điều chỉnh điều gì liên quan đến mình sẽ phải tham vấn với các bên liên quan và phải thực hiện đúng theo quy định của hiệp định.