Công ty đại chúng: Đầu tàu mất lửa

THỤY KHA (theo The Economist, Bloomberg)| 23/05/2012 09:57

Hình thành vào thế kỷ XIX, các công ty đại chúng đã trở thành động lực của chủ nghĩa tư bản, tạo nên những công ty khổng lồ, giúp thế giới tràn ngập ô tô, máy tính và hàng hóa...

Công ty đại chúng: Đầu tàu mất lửa

Hình thành vào thế kỷ XIX, các công ty đại chúng (CTĐC) đã trở thành động lực của chủ nghĩa tư bản, tạo nên những công ty khổng lồ, giúp thế giới tràn ngập ô tô, máy tính và hàng hóa... Tuy nhiên, khủng hoảng kinh tế toàn cầu đang làm “đầu tàu” này có nguy cơ đi chệch đường ray.

Đọc E-paper

Mạng xã hội Facebook huy động được 16 tỷ USD trong sự kiện niêm yết lần đầu (IPO) lớn nhất trong lịch sử của một công ty công nghệ. Như vậy, Facebook giờ đây có giá trị 104,2 tỷ USD.

Tuy nhiên, sau sự kiện IPO kỷ lục, Facebook đã không thể đi theo đúng kế hoạch khi giá trị quá cao cùng với giao dịch đột biến khiến cổ phiếu này đóng cửa chỉ ở gần với giá IPO. Khi giá xuống 38USD, Morgan Stanley, ngân hàng bảo lãnh cho vụ IPO này, đã phải can thiệp để ngăn không cho giá rơi xuống mức dưới 38USD.

Facebook gặp phải rất nhiều thử thách khi cùng với Google, Apple và Amazon trở thành một trong những CTĐC định hình nền kinh tế internet thế hệ tiếp theo. Rất nhiều công ty nhỏ cũng đang xây dựng các sản phẩm và dịch vụ dựa trên nền tảng Facebook hoặc cạnh tranh trực tiếp với Facebook và thu được lượng vốn đầu tư lớn.

Trong số đó có Zynga, LinkedIn, Yelp và Groupon - những công ty đã trở thành CTĐC. Tuy nhiên, cùng với Facebook, cổ phiếu của tất cả các công ty này đều rớt giá.

Thị trường chứng khoán ảm đạm, số lượng IPO sụt giảm đáng kể trong những năm gần đây khiến không ít người lo lắng có phải mô hình CTĐC đã mất hết lợi thế. Thực tế, số lượng CTĐC đã sụt giảm mạnh trong thập kỷ vừa qua, giảm 38% ở Mỹ và 48% ở Anh kể từ năm 1997.

Số vụ IPO ở Mỹ giảm từ mức trung bình 311 vụ trong thời kỳ 1980-2000 xuống còn 99 vụ trong giai đoạn 2001-2011. Các công ty nhỏ với doanh số hằng năm dưới 50 triệu USD trước khi IPO giảm mạnh nhất.

Số lượng giảm từ 165 vụ mỗi năm trong giai đoạn 1980-2000 xuống chỉ còn 30 vụ. Sự kiện IPO của Facebook có thể cải thiện tình hình nhưng chắc chắn sẽ không đủ bù đắp sự sụt giảm trong dài hạn.

Có thể giải thích sự sụt giảm trên với đà đi xuống của thị trường chứng khoán. Mặt khác, các quy định chặt chẽ ngày càng đè nặng lên các CTĐC kể từ khi Enron sụp đổ vào năm 2001.

Những quy định khắt khe này khiến nhiều công ty không thể tập trung vào tăng trưởng trong dài hạn. Trong khi đó, các cổ đông cũng tỏ ra giận dữ vì cổ tức mà họ nhận được chỉ bằng một phần rất nhỏ so với thu nhập hàng triệu USD của các giám đốc công ty.

Thị trường giao dịch chứng khoán tại Mỹ xuất hiện cách đây hơn 200 năm. Vào ngày 17/5/1792 tại Phố Wall, 24 nhà môi giới và thương nhân đã ký thỏa thuận Buttonwood thành lập thị trường chứng khoán New York.

Cuộc cách mạng công nghiệp sau đó đã góp phần thay đổi bộ mặt của thị trường chứng khoán. Một dạng đầu tư mới bắt đầu nổi lên khi mọi người bắt đầu nhận ra lợi nhuận có thể tạo ra bằng cách bán lại cổ phiếu cho người khác.

Trong khi đó, xuất hiện ngày càng nhiều các hình thức thay thế CTĐC. Ngoài các công ty tư nhân, hình thức doanh nghiệp nhà nước cũng đang phát triển tại nhiều quốc gia, tạo nên những tên tuổi lớn như China Mobile, Dubai World hay Emirates...

Tất cả những lý do trên khiến nhiều người tỏ ra hoài nghi đặt câu hỏi: Phải chăng đã hết thời của mô hình CTĐC? Dù thế nào thì sự xuống dốc của mô hình CTĐC cũng khiến các nhà đầu tư lo ngại về việc đánh mất động lực đã dẫn dắt sự thịnh vượng của thế giới trong suốt 150 năm qua.

Đặc biệt, CTĐC cho phép người bình thường có thể đầu tư trực tiếp, tạo ra những công ty lớn đủ để định hình một lĩnh vực nào đó trong tương lai. Thế kỷ XX chứng kiến phạm vi cổ đông được mở rộng đáng kể khi các công ty nhà nước được cổ phần hóa và các quỹ tương hỗ mọc lên như nấm.

Người ta thấy điều đó ở Microsoft, Apple, General Electric hay Google... Do đó, số lượng vụ IPO ít đi có nghĩa là cơ hội cho các nhà đầu tư giảm đi đáng kể.

Khi đó, bạn không còn cơ hội để trở thành những cổ đông của Facebook hay Google. Chưa hết, sự tăng lên mạnh mẽ của các công ty tư nhân và thị trường tư nhân khiến quyền lực bị dồn vào tay của một nhóm những nhà đầu tư có lợi thế.

(0) Bình luận
Nổi bật
Đọc nhiều
Công ty đại chúng: Đầu tàu mất lửa
POWERED BY ONECMS - A PRODUCT OF NEKO