Chiêm ngưỡng "Abenomics"

Những nỗ lực vực dậy nền kinh tế trì trệ suốt hai thập niên của Thủ tướng Nhật Bản Shinzo Abe đã được đền đáp khi nền kinh tế Nhật Bản đã vượt qua suy thoái trong quý 1.

Theo báo cáo sơ bộ của Văn phòng Nội các Nhật Bản ngày 16/5, GDP của nước này sau điều chỉnh lạm phát trong quý 4 (từ tháng 1-3) đạt 0,9% so với quý trước, đạt tốc độ tăng trưởng nhanh nhất trong năm. Mức tăng này góp phần đẩy mức tăng GDP giả định hàng năm lên 3,5%. Kinh tế Nhật Bản trở lại vị trí "đã bị đánh mất" lâu nay trên bản đồ kinh tế thế giới, trong bối cảnh Eurozone chưa thoát khỏi suy thoái dài nhất trong lịch sử khối này, còn kinh tế Mỹ chưa có nhiều tín hiệu lạc quan.

Thủ tướng Abe coi ba năm tới là giai đoạn thúc đẩy đầu tư mạnh mẽ của Nhật Bản

Nhằm thúc đẩy hơn nữa các chính sách kinh tế, Chính phủ Nhật Bản đã kích hoạt khoản ngân sách 92.610 tỷ yen (906,2 tỷ USD) cho tài khóa 2013 từ ngày 15/5. Việc sử dụng ngân sách linh hoạt nằm trong các chính sách then chốt mà ông Abe gọi là "ba mũi tên" - cùng với chính sách nới lỏng tiền tệ và các chiến lược tăng trưởng.

Thủ tướng Abe coi ba năm tới là giai đoạn thúc đẩy đầu tư và dỡ bỏ tất cả các nhân tố cản trở đầu tư trong nước, thông qua các biện pháp tổng thể như xem xét hệ thống thuế, ngân sách, tài chính, cải cách tư pháp và thiết lập các hệ thống mới. Đã tới lúc đưa ra con át chủ bài thứ ba để kích thích đầu tư cho doanh nghiệp bằng việc phục hồi đầu tư tư nhân lên mức 70.000 tỷ yen thay vì chỉ đạt 63.000 tỷ yen trong tài khóa trước.

Nhờ "Abenomics"

Như đã hứa khi tranh cử, những kỳ vọng phục hồi kinh tế, mà các chính sách của Thủ tướng Shinzo Abe vừa tạo ra, đã góp phần kích thích người tiêu dùng chi mạnh tay hơn. Tiêu dùng-lĩnh vực lớn nhất chiếm tới 60% GDP của Nhật Bản - tăng 0,9%, đánh dấu sự gia tăng trong quý thứ hai liên tiếp dưới tác động tích cực của doanh thu từ các các loại hàng hóa khấu hao chậm như ôtô do niềm tin tiêu dùng cải thiện bất chấp giá cả tăng cao.

Xuất khẩu của Nhật Bản tăng 3,8%, đạt mức tăng lần đầu tiên trong 4 quý qua, trong khi kinh tế Mỹ có dấu hiệu phục hồi và các chính sách kinh tế với tên gọi "Abenomics" của Thủ tướng Abe mà trung tâm là chính sách nới lỏng tiền tệ của Ngân hàng TƯ Nhật Bản (BOJ) và chính sách chi tiêu công khổng lồ, khiến giá yen lao dốc trong thời gian qua.

Theo một khảo sát đối với nhà đầu tư toàn cầu do Bloomberg thực hiện, 66% nhà đầu tư được hỏi cho rằng họ tin tưởng tác động tích cực từ chính sách của chính phủ Nhật Bản đến môi trường đầu tư của nước này, tăng so với con số 54% trong tháng 1, và cao nhất kể từ tháng 9/2010. 33% người tham gia khảo sát cho biết, Nhật Bản sẽ mang lại 2 cơ hội hàng đầu vào năm tới. Như vậy, sự lạc quan của nhà đầu tư vào Nhật Bản và chính sách của Thủ tướng Abe còn tốt hơn cả Mỹ, Trung Quốc và châu Âu.

Giới phân tích cho rằng nền kinh tế lớn thứ ba thế giới này sẽ tiếp tục phục hồi trong thời gian tới nhờ các dự án công trình công cộng quy mô lớn và gia tăng nhu cầu ở nước ngoài. Tăng trưởng liên tục có thể cũng giúp chính quyền Abe tăng thuế tiêu dùng từ năm 2014.

Theo Bộ trưởng Kinh tế và Chính sách tài chính Akira Amari, nhiều khả năng chính phủ sẽ có thể đạt được mục tiêu rằng kinh tế Nhật Bản sẽ tăng trưởng 2,5% trong tài khóa 2013, tính đến hết tháng 3/2014. Còn Taro Saito, chuyên gia kinh tế cấp cao tại Viện Nghiên cứu NLI ở Tokyo cho biết kinh tế Nhật Bản "đã bước vào con đường phục hồi toàn diện" sau khi chạm đáy vào cuối năm ngoái.

Tác dụng phụ

Tuy nhiên, dữ liệu GDP mới nhất này cho thấy các chính sách kinh tế của Chính phủ Nhật Bản cũng gây ra lo ngại việc đồng yen giảm mạnh sẽ đẩy chi phí nhập khẩu tăng cao và lợi nhuận của doanh nghiệp có thể sẽ giảm do ảnh hưởng tiêu cực từ lĩnh vực thương mại.

Với viễn cảnh kinh tế vẫn chưa ổn định, việc đầu tư kinh doanh giảm 0,7% trong quý 4, mức giảm liên tục trong 5 quý vừa qua. Đồng yen giảm giá thường hỗ trợ xuất khẩu nhờ giá cả của hàng hóa Nhật rẻ hơn ở nước ngoài và đẩy giá trị lợi nhuận ở nước ngoài lên cao nhưng lại hâm nóng giá nhập khẩu vào thị trường nội địa.

Đồng yen giảm giá dài ngày làm các bạn hàng của Nhật Bản khó chịu, nhưng nhìn chung vẫn giành được sự ủng hộ của các nhà lãnh đạo từ các nền kinh tế chủ chốt đang mong muốn nền kinh tế lớn thứ ba thế giới phục hồi. Các quan chức Nhật Bản đã bác bỏ những cáo buộc Tokyo thao túng tiền tệ để tạo lợi thế xuất khẩu, và tới lúc này các thể chế tài chính quốc tế dường như đã ủng hộ quan điểm của ông Abe.

Tuy vậy, theo các chuyên gia, chính sách Abenomics cũng đối mặt nhiều rủi ro, trong đó có tác động của việc tăng chi tiêu công tới núi nợ khổng lồ, hiện đang lớn gấp đôi quy mô của nền kinh tế Nhật Bản và lạm phát cao hơn có thể đẩy lãi suất tăng cao, từ đó làm tăng chi phí vay mượn.