3 rào cản cho thực phẩm an toàn

Cụ thể, về chương trình truy xuất nguồn gốc thịt heo, ông Nguyễn Ngọc Hòa thừa nhận, do số lượng đơn vị tham gia quá đông (1.280 trang trại) mà trong số này có nhiều cơ sở chăn nuôi nhỏ lẻ chưa có thói quen sử dụng thiết bị công nghệ hiện đại hoặc địa điểm không có wifi, sóng điện thoại chập chờn nên lúng túng trong việc truy xuất nguồn gốc.

Link bài viết

Tại thời điểm triển khai phương án quản lý theo chuỗi cung cấp thực phẩm an toàn vào năm 2010, nhiều doanh nghiệp đã lo ngại về việc liên kết chưa được chặt chẽ giữa các cơ sở áp dụng quy trình này vào toàn bộ chuỗi giá trị ngành hàng (trang trại, cơ sở sản xuất, giết mổ, sơ chế, đóng gói, cơ sở kinh doanh). Đó là chưa kể, muốn đầu tư chuỗi khép kín phải có nhiều vốn, mất nhiều thời gian, công sức xây dựng, đào tạo nhân viên và kiểm soát được tất cả các khâu.

Thời điểm đó, các cơ quan chức năng cũng từng kỳ vọng việc triển khai chuỗi cung ứng thực phẩm an toàn sẽ thực hiện thành công tại TP.HCM vào năm 2015. Sau đó, mô hình sẽ được nhân rộng ra cả nước với mục tiêu cung cấp đủ sản phẩm sạch cho người tiêu dùng. Điều này không chỉ giúp người tiêu dùng có thói quen tiêu dùng sạch mà còn giúp doanh nghiệp có thương hiệu và sản phẩm chất lượng cao. Thế nhưng đến nay chương trình mới bước đầu thành công với việc truy xuất nguồn gốc đối với thịt heo.

Rào cản đầu tiên khiến doanh nghiệp e ngại đầu tư sản xuất thực phẩm an toàn là chi phí quá lớn. Bà Đặng Thị Phương Ninh - Phó tổng giám đốc Công ty Vissan cho biết, Vissan đang thực hiện tất cả các quy trình để hướng đến việc cung ứng thực phẩm sạch cho người tiêu dùng. Trong đó, Công ty đã thu hẹp việc thu mua từ 200 trang trại xuống 45 trang trại để kiểm soát tốt nhất về chất lượng thực phẩm.

Song song đó, Công ty đầu tư thiết bị chuyên dụng để test nhanh về dư lượng kháng sinh, chất cấm và thuốc an thần; phối hợp chặt chẽ với thú y để kiểm soát chặt nguồn heo đưa vào lò giết mổ và đưa thịt ra thị trường. Tuy nhiên, cách làm này cộng với thuế VAT 5% đã làm đội thêm chi phí bình quân lên 10%, dẫn đến giá bán thịt heo của Vissan luôn cao hơn thị trường, khó cạnh tranh.

Rào cản kế tiếp là khó khăn về đầu ra. Năm 2008, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn đã triển khai mô hình trồng rau VietGAP dựa trên 4 tiêu chí: kỹ thuật sản xuất đúng tiêu chuẩn, an toàn thực phẩm (không có hóa chất, chất nhiễm khuẩn hoặc ô nhiễm vật lý khi thu hoạch), môi trường làm việc phù hợp với sức lao động của nông dân và đảm bảo nguồn gốc sản phẩm từ khâu sản xuất đến tiêu thụ.

Chương trình được nhiều nông dân hào hứng tham gia nhưng rồi sau đó phải quay về với phương thức sản xuất cũ vì "trồng rau theo tiêu chuẩn VietGAP khá tốn kém lại phải tuân thủ quy trình sản xuất ngặt nghèo nhưng đầu ra chỉ gói gọn ở các siêu thị".

Rào cản quan trọng không kém đến từ ý thức của người tiêu dùng. Theo bà Nguyễn Thị Nhã Trúc, đến nay, Ban Quản lý Đề án Chuỗi thực phẩm an toàn đã cung cấp 168 chứng nhận cho 73 trang trại, cơ sở sản xuất, sơ chế, kinh doanh vào chuỗi thuộc địa bàn TP.HCM và 12 tỉnh, thành. Tuy nhiên, sản lượng sản phẩm còn hạn chế, người tiêu dùng chưa biết nhiều đến sản phẩm thuộc chuỗi để ưu tiên mua sắm.

Trong các chuyến khảo sát doanh nghiệp sản xuất thực phẩm cung ứng cho TP.HCM dịp cuối năm 2017, lãnh đạo Thành phố cho rằng, để khuyến khích doanh nghiệp sản xuất và chế biến thực phẩm an toàn cần có sự đồng hành, hỗ trợ của các sở, ngành và toàn xã hội.

Trong đó, ý thức về tiêu dùng và lựa chọn thực phẩm sạch của người tiêu dùng là yếu tố quyết định. Nếu khách hàng cứ duy trì thói quen "tiện đâu mua đó", chưa nhìn nhận đúng về giá trị thực phẩm sạch, thực phẩm bẩn mà chỉ quan tâm đến giá rẻ sẽ làm mất động lực đầu tư của nhà sản xuất.