Tết đến, quê tôi rộn ràng và tưng bừng lắm. Đó là lúc tiết trời từ se lạnh chuyển sang hanh hao. Rồi cái lạnh đặc quánh lại, vo tròn thành những chiếc lá vàng ươm, đỏ au rụng xuống lòng đường khô nứt nẻ. Là khi đàn chim én chao nghiêng trên bầu trời, cây đào chúm chím khoe sắc.
Tết ùa về làng tôi là khi người lớn tất bật cày cấy. Là khi mọi người sửa sang cổng ngõ, dọn dẹp nhà cửa. Là khi chái bếp thơm mùi rượu gạo, sực mùi dưa hành. Tết đến nhà tôi khi cây mận ở đầu ngõ hoa bung tỏa màu trắng tinh khiết, là khi mẹ thu gom trái cây trong vườn mang ra chợ bán, mua về những xâu thịt, những bộ quần áo mới.
Nhà tôi ngày ấy nghèo lắm. Trong ký ức tuổi thơ tôi là những bữa cơm độn khoai sắn ăn cùng dưa cà. Mùa đông rét mướt, chăn không đủ ấm, mẹ phải lót rơm xuống dưới chiếu, bốn chị em nằm co quắp bên nhau, giấc ngủ vẫn đến an yên, nhẹ bẫng. Vì nghèo nên chị em chúng tôi hóng Tết lắm. Tết để được ăn cho thỏa thích, để được diện quần áo mới, được nhận lì xì, được đi chơi...
Những ngày gần Tết, chị em tôi nôn nao, thấp thỏm, ra nhìn cây mận, chọn cành đẹp nhất, lấy dây cột lại đánh dấu để mai mốt bố chặt mang vào nhà chưng, để những người hàng xóm sang xin thì không chặt phải. Đánh dấu xong cành mận, chị em tôi lại lăng xăng giúp mẹ quét tước, lôi đống chăn mền ra giặt, cọ chùi xoang nồi, lau bàn ghế, cốc chén.
Dọn dẹp nhà cửa xong xuôi, chị em tôi lại ra bậc cửa ngóng Tết, cứ như thể Tết sẽ đi qua nếu quên đón đợi. Mặc cái lạnh căm căm táp vào mặt, chị em tôi ngơ ngẩn ngắm cây ổi trước nhà với những chiếc lá đỏ au, vàng ruộm, ngắm những cây tre mỗi khi cơn gió ùa qua là chùng chiềng, chao nghiêng cho lá đáp xuống mặt ao lạnh ngắt. Thằng Út than thở về cái sự chậm chạp của Tết. Nhỏ Ba nôn nao, thấp thỏm chờ Tết để diện đồ mới. Chị Hai ngó nghiêng đầu ngõ xem mẹ đi chợ mua được những gì. Một ngày chờ Tết, với chị em tôi là dài bất tận.
 |
Ảnh: Internet |
Hai tám tháng chạp, mẹ quẩy cả mùa xuân trong vườn mang ra chợ Tết. Gánh hàng của mẹ là mấy nải chuối xanh, vài chùm ổi, buồng dừa non, dăm ba quả bưởi, mấy chục mảng cầu... Tiễn gánh hàng nặng trĩu của mẹ ra ngõ, bốn chị em dõi mắt nhìn theo cho tới khi dáng mẹ khuất hẳn trong đám sương mù buổi sớm.
Trong căn nhà lá kè đơn sơ, bố bắt đầu làm những công việc của buổi sáng thường ngày. Bố dọn dẹp chuồng bò, cho gà vịt ăn. Chị Hai quét cửa ngõ, sân nhà. Cuối cùng, bố đong gạo nếp mẹ cất kĩ trong thùng phi ra ngâm nước để chu6ản bị gói bánh chưng. Xong xuôi công việc trời cũng vừa hửng sáng, những tia nắng non nớt xuyên qua đám sương mù, phần nào hong khô cái lạnh se sắt của ngày đông. Bốn chị em líu ríu theo bố ra vườn cắt lá chuối non, lá dừa bánh tẻ để gói bánh, gói nem. Chị Hai nhóm bếp, lửa bùng đỏ căn bếp, tôi với nhỏ Ba chia nhau hơ cong những tàu lá chuối. Bố lấy trên gác bếp cái nia, đặt xuống sàn để chị em tôi kê lá chuối vừa hơ xong. Chị Hai trải chiếu, năm bố con ngồi vào, lau sạch lá chuối, bẻ lá dừa làm khuôn, tiếng cười nói xôn xao, ngả nghiêng cả căn bếp nhỏ.
Trưa mẹ về, gánh hàng buổi sớm giờ là những xâu thịt, những bó miến dong, măng khô, mộc nhĩ, nấm hương... Rồi quần áo, giày dép cho bốn chị em. Trời mùa đông mà trán mẹ rịn mồ hôi vì phải gánh bộ một quảng đường dài. Mẹ dựng cái đòn gánh vào góc sân, gọi bốn chị em ra xách đồ. Chỉ đợi có vậy, bốn chị em chạy ùa ra, hớn hở lục tung gánh hàng mẹ mua, cười hỉ hả, rồi ôm khư khư bộ quần áo mới vào lòng. Thằng Út nôn nóng xỏ chân vào đôi giày mới, quýnh quýt chạy đi khoe với tụi bạn trong xóm.
Đầu buổi chiều, mẹ rải chiếu cói ra giữa nhà. Lần lượt từng thứ được đưa lên. Rá đỗ xanh nấu nhuyễn vàng ươm, gạo nếp vo sạch, lá chuối non xanh mướt, bát thịt ba chỉ thơm phức, lạt tre dẻo mềm. Bố ngồi khoanh tròn, đặt chiếc mâm nhỏ trước mặt. Lần lượt bố đặt lạt, xếp lá, dùng bát con đong gạo nếp. Bố thoăn thoắt gói, buộc, vỗ, từng chiếc bánh hiện ra vuông vắn, tinh tươm. Lũ chúng tôi chong mắt ngồi xem, thầm thán phục. Thích nhất là những chiếc bánh con mà bố gói sau cùng cho bốn chị em, nhỏ nhắn nhưng đầy ứ thịt và nhân đỗ. Bố lần lượt xếp bánh vào cái nồi to, đổ ngập nước, nhóm lửa. Lửa củi bùng cháy, bốn chị em xúm xít xung quanh, hơ bàn tay vào lửa ấm, rồi chạy ù ra vườn đào mấy củ khoai lang vào nướng. Khoai vùi trong than hừng chín rộm, thơm phức. Lửa cháy liêu riêu, mãi canh nồi bánh trưng, bốn chị em ngủ gục lúc nào không hay, tỉnh dậy thì bánh vừa chín, mùi thơm ngọt ngào.
Hai chín tháng Chạp. Tết về chễm chệ trong ngôi nhà tôi. Từ sáng sớm bố đã chặt cành mận mà chị em tôi chọn sẵn, cho vào chậu kiểng, đặt giữa gian nhà. Oách hơn, bố mang bộ đèn nháy mua từ năm trước, quấn quanh cành mận, rồi cắm điện, sáng nháp nháy, thích mắt lắm. Bốn chị em em hì hụi thổi bong bóng treo lên cành mận lủng lẵng. Tụi con nít hàng xóm chốc chốc chạy sang ngó thích thú, chị em tôi được dịp kênh kiệu. Mẹ tỉ mẫn bày ngũ quả, bánh kẹo, rượu chanh, rượu gạo, lần lượt từng thứ một cho đến khi giường thờ chặt thít, đủ đầy, tinh tươm. Tôi theo chị Hai ra vườn lấy ít rau củ dùng mấy ngày Tết. Theo bà nội, đầu năm phải chọn ngày tốt mới được đụng đất, nếu không công việc nhà nông sẽ khó khăn, trắc trở.
Giao thừa. Tết nhảy nhót trong căn nhà tôi. Mọi đêm, chị em tôi tầm chín giờ tối đã lăn ra ngủ. Nhưng vào đêm giao thừa, cứ ríu rít cùng bố mẹ chuẩn bị mâm cúng. Chị Hai nhào bột, rán bánh xèo, bánh nhãn. Tôi và nhỏ Ba xắt su hào, cà rốt làm dưa món... Mẹ luôn tay luôn việc, hết gói nem lại xào thịt, nấu bánh trôi... rồi bày biện mâm đồ cúng tổ tiên.
Đồng hồ điểm không giờ. Mẹ thắp nhang cúng tổ tiên, cầu nguyện một năm mới an lành. Bố mở ti vi xem bắn pháo hoa và nghe lời chúc mừng năm mới. Rồi mẹ bưng mâm cỗ đặt xuống chiếu, cả nhà quây tụ bên nhau. Bố phá lệ, rót rượu cho mấy mẹ con, cả nhà cùng nâng ly, chúc nhau những điều tốt đẹp. Trong bữa ăn, bố mẹ nói những chuyện vui, rồi phát bao lì xì mừng tuổi bốn chị em. Ăn xong, mẹ dẫn mấy chị em đi viếng chùa và hái lộc đầu năm. Chút lạnh giữa đêm xuân, khói nhang cay xè. Rộn ràng chúc nhau năm mới, tiếng ríu rít cười đùa của trẻ con làm ấm lòng. Giấc ngủ trẻ thơ đêm đó, no tròn nhất trong cả năm thiếu thốn.
 |
Mùng một Tết, mấy chị em xúng xính quần áo mới theo bố mẹ vào nội. Nhà nội cách nhà tôi chỉ một con đường nhỏ. Ngày thường, mấy chị em vào nội suốt, khi thì mang cho nội con cá, nải chuối, vài đinh trầu, khi thì chỉ vào chơi với nội... Vậy mà, cảm giác vào nội ngày đầu năm cứ thấy rưng rưng. Từ đầu ngõ đã vọng tiếng cười đùa của trẻ con, tiếng chúc mừng năm mới của người lớn. Trước sân, lũ cháu chắt vây quanh nội để nhận lì xì là những quả bong bóng đủ màu sắc, hình thù. Không thấy dáng nội, cảỉ nghe giọng nội ngọt lành. Mùa Xuân là tết ăn chơi/ Trẻ con nô nức, người già vui lây...
Tết của những ngày xưa, với tôi là mùi hăng hắc của kiệu, dưa hành, do mẹ và chị làm. Tết là mùi khói nhang thoang thoảng xen trong cái lạnh sương đêm buổi viếng chùa đầu năm. Tết là những dải hoa nắng nhảy múa trước sân, lẫn vào màu vàng hoa cúc, tưới sắc trắng tràn trề lên những bông mận…
Giờ đây, Tết không còn đốt pháo. Không còn cảnh lũ trẻ túm tụm nhau xem pháo nổ đì đoàng rồi giành nhau những xác pháo đỏ. Cũng không mấy nhà gói bánh chưng và thức cùng nồi bánh. Trẻ nhỏ cũng không còn háo hức đợi Tết về để được ăn ngon, diện quần áo mới, hay đơn giản chỉ là chen chân vào chợ, ngó nghiêng không khí Tết miền quê. Tết đến mọi người chỉ cần lượn chợ một vòng là có đủ. Tết đến mọi người vẫn còn chộn rộn ở phương xa lo cho cuộc sống. Mâm cơm giao thừa đủ đầy là thế, nhưng không khỏa lấp được sự trống trải. Lòng người vì thế mà cứ chùng chiềng, gieo neo trôi về Tết xưa thiếu thốn nhưng nồng đượm hương quê…
