Họa sĩ Trương Bé: Từ “Thiên - Địa - Nhân” đến “Nhịp điệu vũ trụ”

Đây là triển lãm cá nhân thứ ba (sau các năm 2012, 2015) của Trương Bé tại địa chỉ mỹ thuật này và có thể là triển lãm cuối cùng của ông trên đất Sài Gòn, bởi năm nay lão họa sĩ đã kề cận tuổi tám mươi.

Cách đây hai năm, tại không gian trưng bày của Khách sạn Tân Hoàng Cung (số 8 Hùng Vương, TP. Huế), họa sĩ Trương Bé đã có Triển lãm Thiên - Địa - Nhân, giới thiệu 22 tranh sơn mài với nhiều bức khổ rất lớn, khiến đông đảo khách xem tranh say mê, như lời dẫn khai mạc triển lãm hôm ấy của nhà báo, nhà phê bình mỹ thuật Nguyễn Trọng Chức: “Tôi rất ngạc nhiên, bất ngờ. Dường như năng lượng sáng tạo, lao động của họa sĩ Trương Bé càng ngày càng mạnh, đáng để cho lớp trẻ khâm phục”.

Một bức tranh của họa sĩ tại triển lãm

Trước đó, tháng 11/2016, Triển lãm Thiên - Địa - Nhân được tổ chức ở Bảo tàng Mỹ thuật Việt Nam tại Hà Nội cũng đã gây tiếng vang trong giới chuyên môn cũng như dư luận, báo chí thủ đô. Khi đến với triển lãm, tiến sĩ kinh tế Nguyễn Đức Thành - Viện trưởng Viện Nghiên cứu Kinh tế và Chính sách (VEPR) viết: “Khi nhập tâm trước mỗi tác phẩm của Trương Bé, dù trong kích thước một bức tranh giá vẽ hay cả một tác phẩm hoành tráng, tôi luôn cảm thấy nhịp tim thay đổi một cách ngoài ý thức. Và kinh nghiệm thưởng lãm cho thấy tác phẩm đang đánh thức những giác quan xuyên qua nhận thức của lý trí thông thường. Tôi rất trân trọng cảm xúc đó, vì nó là thứ ta không thể tìm thấy trong đời sống hàng ngày...

Tranh của họa sĩ Trương Bé để lại dấu ấn đậm nét là những khối trừu tượng xoay vần nhiều màu sắc

Một lần nữa, chúng ta khâm phục viễn kiến của các bậc thầy trong quá khứ, rằng chính hội họa trừu tượng trên chất liệu sơn mài sẽ là một trụ cột cho tương lai nghệ thuật Việt Nam. Họa sĩ Trương Bé là bậc thầy đã hiện thực hóa điều này với tất cả niềm say mê, thăng hoa được thu giữ qua quá trình sáng tạo bền bỉ. Các tác phẩm của ông mới đang khởi đầu một đời sống rất dài, và người ta chỉ đang dần khám phá ra vẻ huyền diệu mê hoặc của chúng mà thôi”.

Các tác phẩm trong triển lãm Nhịp điệu vũ trụ được lão họa sĩ Trương Bé thực hiện trong những năm gần đây, nhiều bức được ông ký năm 2019 và với nhiều kích thước khác nhau từ nhỏ nhất (50x50cm) đến lớn nhất (244x625cm), với các tên gọi như: Nhịp điệu vũ trụ, Nhịp điệu vật chất, Tiếng vọng từ vũ trụ, Cột bụi vũ trụ, Chòm sao Bạch Dương, Tinh vân, Càn khôn, Cây sự sống, Ảo diệu, Hỗn độn và hài hòa... Tuổi cao, sức khỏe không còn như ngày nào nhưng họa sĩ vẫn cần mẫn làm việc không biết mệt, như ông thổ lộ: “Khi thả hồn vào những khoảng mênh mông của trời đất, tôi như tìm được chính mình và nơi đó tình yêu nghệ thuật của tôi thăng hoa”.

Họa sĩ Trương Bé (giữa) bên một tác phẩm của ông

Nhận định về hội họa của Trương Bé, PGS-TS. Phan Thanh Bình, nguyên Hiệu trưởng Đại học Nghệ thuật Huế viết rất chính xác và sâu sắc: “Khoảng 15 năm trở lại đây, họa sĩ Trương Bé hướng về sự biểu cảm vũ trụ trong những tranh không chỉ cỡ vừa quen thuộc mà ông còn dành bao tâm lực để hoàn thành những bức sơn mài “khủng”, có bức cỡ 244x615cm.

Những năm 2012-2015, ông đã cho ra đời những tác phẩm mà đứng trước chúng, ta như cảm thấy ngợp bởi sức mạnh của cái đẹp mà họa sĩ tạo nên và sự chiếm lĩnh không gian bề thế và có giá trị nghệ thuật đầy sức thuyết phục trong đó, như Nhịp điệu vũ trụ, Nhịp điệu phương Đông, Cảm thức, Không thời gian...

Vũ trụ bao la và bí ẩn được ông nhìn nhận và khai mở từ sự tinh diệu của chất liệu sơn mài; ông thực sự làm chủ nó và tạo sự chuyển động trên không gian thu nhỏ ước lệ của nghệ thuật sơn mài, của sự tích hợp kỹ thuật và nghệ thuật diễn tả quá ư nhuần nhuyễn. Vì vậy, một lần nữa ông tái tạo sự luân chuyển của vũ trụ bằng triết lý nhân sinh của mình trên cái hồn của sơn mài truyền thống vốn đã gắn bó với ông suốt con đường dài sáng tạo say mê không ngừng nghỉ”.