Lô Lô Chải: Bản làng xinh đẹp và bình dị

Lô Lô Chải có những nếp nhà trình tường cổ vàng ươm (với đặc tính mùa Đông thì ấm, mùa Hè thì mát) và các cô gái Lô Lô Hoa kiều diễm trong trang phục truyền thống.

Bản nhỏ nơi biên cương hùng vĩ

Tới Đồng Văn, du khách đều tìm đường leo lên cột cờ quốc gia Lũng Cú nằm trên đỉnh núi Rồng. Đứng dưới lá cờ khổng lồ rộng 54m2 tung bay trong gió nhìn biên cương lãnh thổ, lòng ta lại trào dâng niềm tự hào xúc động. 

Mấy cô gái Lô Lô Hoa kiều diễm trên các nẻo đường trong bản

Những cung đường ngoằn ngoèo dẫn tầm mắt ta đến từng bản làng heo hút nơi rẻo cao. Bản Mông chót vót trên đỉnh núi, còn dưới thung lũng nơi ấy có một ngôi làng nhỏ xinh của người Lô Lô Hoa (*). Theo chân mấy anh chàng nhiếp ảnh, tôi bắt đầu vào Lô Lô Chải.

Anh Vàng Dỉ Tình - bí thư chi bộ kỳ cựu ở thôn Lô Lô được xem như thổ địa của bản. Anh Tình niềm nở trò chuyện với chúng tôi và sẵn sàng làm hướng dẫn viên cho mọi người đi thăm bản, thăm các gia đình...

Sau hơn hai năm bị dịch Covid-19 hoành hành, đến nay các đoàn du khách nội địa đã quay trở lại Đồng Văn và khi đến Lô Lô Chải đều được anh Tình giới thiệu và hướng dẫn một số điểm tham quan. Anh Tình bảo, bản đang cố gắng phục hồi và phát triển mảng du lịch cộng đồng. 

Những ngày đầu Hè, nắng vàng rạng rỡ tại bản Lô Lô Chải rọi chiếu trên hàng rào đá xanh xen lẫn màu tường đất vàng ươm của nhà trình trường, mái ngói âm dương nâu thẫm... Trong tiết trời se se lạnh buổi sáng, tôi được anh bạn rủ ra quán bán rượu ngô và cà phê. Bà lão chủ quán năm nay đã ngoài 80 tuổi cùng cô con gái trong bộ trang phục Lô Lô Hoa niềm nở mời chào.

Khách nhâm nhi chén rượu ngô nóng với đĩa lạc rang hoặc thưởng thức từng giọt cà phê đắng nơi địa đầu Tổ quốc và được bà chủ quán kể cho nghe những tập tục độc đáo ở Lô Lô Chải, chẳng hạn như lúc giao thừa người Lô Lô Hoa nghe tiếng gà gáy đầu tiên trong bản để tính thời khắc chuyển giao giữa năm cũ và năm mới. Suốt đêm giao thừa người dân bản thường không ngủ mà ngồi bên bếp lửa canh nồi bánh chưng, nhâm nhi chén rượu hàn huyên và có tục sang nhà nhau để “ăn trộm lộc” khi năm mới vừa sang. Lộc chỉ là ngọn rau cải, cây ngô khô hay thanh củi...

Mời nhau chén rượu ngô men say ấm nồng

Vào những ngày trọng đại của bản, các cụ thường tập trung con cháu để kể cho họ về truyền thuyết  rồng thiêng xuất hiện. Nơi rồng ngự chính là ngọn núi Rồng (nơi có cột cờ quốc gia Lũng Cú). Người Lô Lô Hoa xem hai hồ nước dưới chân cột cờ là “long nhãn” và cho rằng họ được thần Rồng che chở, có hồ cung cấp nước ngọt nên từ vài hộ, đến nay đã trở thành bản xinh đẹp với hơn 100 nóc nhà.

Vẻ đẹp thiếu nữ Lô Lô Hoa trong trang phục truyền thống

Lang thang Lô Lô Chải, chúng tôi bị “đánh gục” bởi vẻ đẹp có sức hút lạ kỳ của những cô gái Lô Lô Hoa trong trang phục truyền thống, với nhiều dải vải tua đa sắc màu từ đầu đến chân. Anh Tình cho biết phụ nữ Lô Lô Hoa ở bản rất quý trọng bộ trang phục của mình. Từ những bé gái  9-10 tuổi đến các thiếu nữ, phụ nữ đã có chồng, bà lão... đều giữ cho mình một bộ trang phục truyền thống đẹp nhất và cất kỹ trong hòm, tủ.

Bên hiên nhà, trong căn bếp, ngoài vườn cải hay trên nẻo đường... những cô gái Lô Lô Hoa làm “say mắt” người phương xa, tựa như “vườn hoa đẹp nhất và diễm lệ nhất” di động trong bản, khiến “hoa phải nhường, nguyệt phải thẹn”.

Quá ấn tượng với bộ trang phục nên chúng tôi đã tìm bà Vàng Thị Thành - nghệ nhân thêu trang phục nổi tiếng nhất ở Lô Lô Chải. 

Thịt gác đầy bếp để đón Tết, đón Xuân

Bà cho chúng tôi biết đã có rất nhiều du khách trong và ngoài nước đến Lô Lô Chải bị thu hút bởi bộ trang phục truyền thống của các cô gái nên tìm đến bà và một số phụ nữ trong bản để hỏi mua làm kỷ niệm.  Theo bà, trước đây phụ nữ Lô Lô Hoa phải biết tự thêu trang phục cho mình, điều này được xem là tiêu chuẩn để các chàng trai lấy làm vợ. Từ khi lớn đến lúc mất, người phụ nữ Lô Lô Hoa thường chỉ giữ cho mình một bộ áo váy truyền thống đẹp nhất. Mấy năm nay, do nhu cầu mua làm quà của du khách, nên nhóm phụ nữ Lô Lô Hoa khéo tay có thêm nghề thêu trang phục để bán. 

Gặp tôi bên căn nhà trình tường phơi đầy ngô, chị Vàng Thị Xuyến tiết lộ rằng đã có một số du khách trả giá 30 triệu đồng để mua một bộ áo trang phục truyền thống đang mặc trên người của một cô gái trong bản. Những bộ trang phục bán cho du khách ở chỗ bà Thành và nhóm phụ nữ khéo tay có mức giá từ 15-20 triệu đồng/bộ. Cái giá gây “choáng” với mọi người, nhưng một bộ trang phục truyền thống của phụ nữ Lô Lô Hoa gồm khăn quấn thành mũ, áo, quần, giày... được thêu hoa văn, họa tiết cầu kỳ... có khi phải mất vài năm mới hoàn thành.

Những cô gái Lô Lô Hoa với má trắng ửng hồng, môi đỏ, lông mày lá liễu diện trên mình bộ trang phục truyền thống thật giống như những bông hoa sống động giữa núi rừng Tây Bắc. 

(*) Lô Lô Hoa là một nhánh của sắc tộc Lô Lô, bên cạnh Lô Lô Đen, Lô Lô Đỏ, Lô Lô Trắng