Darkest hour - Chuyện kể từ những trang sách

Thủ tướng Churchill và phu nhân ngoài đời

Tôi thuật lại thời khắc ấy không phải từ phim mà từ cuốn No more Champagne - Churchill and his money của David Lough - một chuyên gia tài chính, ngân hàng người Anh. Cuốn sách dày hơn 500 trang này cho thấy ông Churchill còn nhiều mối bận tâm kinh khủng chứ không riêng việc phải bày mưu tính kế đánh trả và đánh thắng Hitler.

Một giờ sáng 1/9/1940, khi Winston Churchill còn đang bận viết thư thương thảo về tiền tác quyền với nhà xuất bản Sir Norman Flower thì Adolf Hitler đã ra lệnh cho các sư đoàn Panzer ồ ạt tiến qua biên giới, đánh chiếm Ba Lan. Bình minh, ông vội vàng gọi tài xế chở về London.

Thủ tướng Chamberlain đã mời ông - với tư cách là một bộ trưởng không bộ - đến tham dự cuộc họp bất thường với nội các chiến tranh. Nhưng ông phải chờ đến chiều tối thứ bảy 2/9/1940 mới nhận được chỉ dẫn cụ thể: thay vì họp tại số 10 phố Downing (nay vẫn là tư dinh và nơi làm việc của Thủ tướng Anh) thì hãy có mặt tại tòa nhà Hạ viện (House of Commons).

Link bài viết

Thủ tướng Chamberlain gây ngạc nhiên vô cùng khi mở đầu cuộc họp với phát biểu về khả năng tiếp tục thương thảo hòa bình với Hitler khiến nhiều đại biểu quốc hội (Member of Parliament - MP) bất mãn. Cuối cùng, Chamberlain đành phải hành động theo ý kiến của số đông, một tối hậu thư được gửi khẩn đến Hitler với nội dung, nếu đến 11h trưa chủ nhật 3/9 Hitler không rút quân khỏi Ba Lan thì Anh sẽ tuyên chiến với Đức. Khi kim đồng hồ chỉ 11h15 ngày chủ nhật mà vẫn không có tin tức gì từ Hitler, Thủ tướng Chamberlain tuyên bố trên đài phát thanh rằng Anh đã chuyển sang tình trạng chiến tranh với Đức.

Đến trưa, ông Chamberlain lặp lại nội dung ấy với các MP và sau đó mời Winston Churchill làm First Lord of the Admiralty (Chỉ huy trưởng Hải quân Hoàng gia Anh), có vai trò hẳn hoi trong nội các chiến tranh. Churchill nhận lời ngay, ông từng đảm đương chức vụ này trước đó 25 năm, khi Đại chiến thế giới lần thứ nhất bùng nổ. 17h, sau khi Pháp tuyên chiến với Đức, Churchill trở lại Admiralty, ngồi vào đúng bàn giấy cũ của ông trước đây.

Ngày 9/5/1940, quân Đức xâm chiếm Đan Mạch, các tàu chiến Anh tiến vào các vịnh sâu ở Na Uy. Do không nhận được sự hậu thuẫn của Đảng Lao động, Thủ tướng Chamberlain quyết định từ chức và đề nghị Bộ trưởng Ngoại giao Lord Halifax điều hành Chính phủ, nhưng ông này không dám nhận. 16h15 đã diễn ra cuộc họp tay ba giữa Chamberlain, Halifax và Churchill nhưng không thể quyết định được ai sẽ cầm cương lãnh đạo nước Anh chống lại Hitler.

Sáng 10/5/1940, các sư đoàn thiết giáp Panzer được hàng ngàn máy bay của Luftwaffe (Không lực Đức) hỗ trợ bất thình lình tấn công Bỉ và Hà Lan, tràn về miền Bắc nước Pháp. Thủ tướng Chamberlain vẫn lưỡng lự giữa từ chức hay tiếp tục làm việc.

Đến chiều, đích thân vua George VI đã yêu cầu ông Churchill lập chính phủ mới. Trong 2 ngày sau đó, tân Thủ tướng Winston Churchill đã tìm được đủ các nhân vật tham gia chính phủ liên hiệp, thuộc 3 đảng Bảo thủ, Lao động và Tự do. Ông dồn hết tâm trí, sức lực vào việc biến nước Anh trở thành một pháo đài kiên cố ngăn chặn đà tiến công xâm lược của Hitler.

Tuy nhiên, chỉ sau một tuần ở cương vị quyền lực nhất của Anh, khi nhận tin buồn từ Thủ tướng Pháp Paul Reynaud: "Chúng tôi thua đến nơi rồi! Quân Đức chiếm hết miền Bắc nước Pháp, tiến dần về Paris, mấy trăm ngàn quân viễn chinh Anh bị cô lập ở thị trấn Dunkerque (xem lại 2 phim Dunkirk của Christopher Nolan và Churchill của đạo diễn Jonathan Teplitzky đã chiếu năm 2017)", Churchill vội vã lên kế hoạch di tản binh lính Anh về.

Và chuyện không ngờ đã xảy ra, khoảng 300.000 quân Anh được đưa về nước, tạo nền tảng cho những đoàn quân mới sẽ chinh chiến chống quân Đức và các đồng minh trong khối trục ở các mặt trận Bắc Phi, Ý, Pháp, Bỉ, Hà Lan trong những năm sau.

Nhưng trước đó, trong mấy tháng liền của nửa sau năm 1940, Thủ tướng Churchill còn phải đối phó với một thử thách kinh khủng khác: vực dậy niềm tin và ý chí quyết chiến của dân quân Anh trong những ngày dài phải hứng chịu bom từ các máy bay của Luftwaffe dội xuống. Đó là thời khắc đen tối của Cuộc chiến Anh (Battle of Britain) đã khắc sâu vào lịch sử.

Điều rất ít người biết là Thủ tướng Churchill còn trải qua "giờ đen tối" ở một góc độ khác: vừa phải đối phó với Hitler, vừa phải tính toán đủ cách để tăng thu nhập, nộp tiền thuế thu nhập cá nhân và trả tiền gốc lẫn lãi vay ngân hàng. Tuy không thực sự ở bậc cao nhất trong giai cấp quý tộc Anh nhưng Churchill cũng là một nhà quý tộc. Ông quen ăn ngon, mặc đẹp, xài hoang, rất thường du lịch nước ngoài, thích vẽ tranh, sưu tập đồng hồ sang đắt tiền, thích đua ngựa và mê cá độ. Ông cũng ưa hút xì gà, uống cognac, whisky, champagne, sherry, vang Pháp... nên mắc nợ rất nhiều, không ít lần thoát cảnh bị kiện tụng nhờ được ân nhân cứu giúp phút cuối.

Khi làm thủ tướng, lương của ông là 10.000 bảng, nhưng 9/10 khoản tiền này phải dành cho việc trả tiền thuế thu nhập cá nhân (vì ông viết sách, viết báo, viết kịch bản phim và còn làm chủ vài bất động sản), số 1/10 còn lại hoàn toàn không đủ thanh toán tiền lãi phát sinh từ tiền vay nhà băng...

Hiện đang công chiếu ở Việt Nam, bộ phim Darkest hour đã nhận 6 đề cử Oscar2018 cho hạng mục Phim truyện xuất sắc, Quay phim xuất sắc, Nam diễn viên chính xuất sắc, Thiết kế phục trang xuất sắc, Hóa trang và làm tóc xuất sắc, Thiết kế sản xuất xuất sắc.