Côn Đảo: giấc mơ biển, ký ức thiêng

Nằm ngoài khơi vùng biển Nam bộ, quần đảo Côn Đảo gồm 16 hòn đảo lớn nhỏ, cách Vũng Tàu khoảng 185 km, cách trung tâm TP.HCM chừng 230 km. Từng được mệnh danh là “địa ngục trần gian” trong thời kỳ kháng chiến, nơi đây gắn liền với những cuộc đấu tranh kiên cường và sự hy sinh oanh liệt của bao chiến sĩ cách mạng. Ngày nay, Côn Đảo là điểm đến độc đáo, kết hợp giữa chiều sâu lịch sử và vẻ đẹp nguyên sơ, được ví như “thiên đường nghỉ dưỡng”, thu hút du khách trong và ngoài nước.

Côn Đảo sở hữu những bãi tắm hoang sơ tuyệt đẹp với làn nước trong vắt, bờ cát trắng mịn, rừng nguyên sinh trù phú và hệ sinh thái đa dạng. Nơi đây từng vào “top 10 hòn đảo quyến rũ nhất hành tinh” do Tạp chí du lịch Lonely Planet bình chọn, top 4 điểm đến mới hấp dẫn nhất thế giới do Tạp chí Time Out xếp hạng. Ghé thăm vào mùa hè, tôi có cơ hội khám phá vẻ đẹp nguyên sơ của biển trời Côn Đảo, tìm hiểu hoạt động bảo tồn rùa biển và ghé thăm những di tích lịch sử hào hùng.

Thiên nhiên nguyên sơ, yên bình

Không ồn ào, không náo nhiệt, Côn Đảo cuốn hút tôi bởi vẻ đẹp hoang sơ vô tận. Thức dậy thật sớm, tôi băng qua con đường ven biển để đến Mũi Tàu Bể - cách trung tâm Côn Đảo khoảng 8 km - nơi lý tưởng để đón bình minh.

Giữa không gian bao quanh là biển cả, mặt trời như hòn than đỏ rực từ từ nhô lên sau đường chân trời, từng tia nắng dát vàng mặt biển lấp lánh. Ngồi trên mỏm đá, tôi chìm đắm trước khung cảnh yên bình, lặng nhìn thuyền về bờ sau một đêm đánh bắt, tận hưởng không khí trong lành hiếm thấy.

Trên đường quay trở về, tôi dừng chân khám phá cung đường trekking lên núi Lò Vôi. Từ chân núi nằm trên đường Cỏ Ống, mất khoảng 30 - 45 phút đi bộ trên đường lát đá để lên đỉnh. Từ đây, du khách có thể ngắm nhìn toàn cảnh đặc khu Côn Đảo, vịnh Côn Sơn xanh biếc và những hòn đảo lấp ló ngoài khơi.

Sau bữa sáng ven biển, tôi tiếp tục hành trình khám phá Vườn Quốc gia (VQG) Côn Đảo. Mua vé tại cổng, băng qua những tán cây rừng mát rượi, tôi ghé hang Đức Mẹ, cây Nhội di sản rồi men theo lối mòn dẫn xuống bãi Bàng. Nằm ẩn mình sau rừng cây, bãi Bàng hiện ra với nước biển xanh thẳm, đáy trong vắt, mây trời soi bóng tạo thành những dải lụa xanh lấp lánh. Tôi thỏa sức bơi lội giữa đàn cá nhỏ, tận hưởng cảm giác như đang sở hữu một bãi biển riêng. Cách đó không xa là bãi Đất Thắm - bãi biển từng được Tạp chí Independent (Anh) đánh giá là một trong 10 bãi biển Đông Nam Á hoang sơ và thân thiện với môi trường. Nếu may mắn, các bạn sẽ có cơ hội ngắm nhìn một số loài sinh vật đặc trưng ở đây như gầm ghì trắng, sóc đen Côn Đảo, khỉ đuôi dài…

Nếu là một tín đồ đam mê chụp ảnh, bạn đừng bỏ qua trải nghiệm check-in với máy bay tại bãi Đầm Trầu - cách trung tâm đảo khoảng 15 km. Để “săn” được những bức ảnh độc đáo, du khách nên theo dõi lịch bay trên các ứng dụng để bắt được khoảnh khắc máy bay hạ cánh sát mặt biển. Bãi biển này cũng là điểm ngắm hoàng hôn đẹp bậc nhất Côn Đảo, nơi sắc trời nhuộm vàng dần tan vào đại dương yên ả.

Mùa cao điểm bảo tồn rùa biển

Đặt chân đến Côn Đảo vào mùa hè, tôi quyết định dành trọn 1 ngày 1 đêm khám phá hòn Bảy Cạnh, tìm hiểu về hoạt động sinh sản, bảo tồn rùa biển. Hàng năm, từ tháng 4 đến tháng 11, hàng trăm mẹ rùa lần lượt trở về VQG Côn Đảo để sinh sản, chủ yếu tại hòn Bảy Cạnh, hòn Cau và hòn Tài.

Đêm xuống, chỉ còn tiếng sóng vỗ bờ và âm thanh sột soạt của rùa mẹ bò lên bãi. Chúng đào ổ bằng vây sau rồi đẻ hàng trăm quả trứng trắng đục, to bằng quả bóng bàn. Rùa rất nhạy cảm với tiếng động và ánh sáng, vì vậy tôi cùng đoàn phải tuyệt đối giữ im lặng, quan sát từ xa theo hướng dẫn kiểm lâm.

Trong khi rùa sinh sản, lực lượng kiểm lâm tranh thủ đo kích thước, gắn thẻ, ghi chú thông tin. Sau khi đẻ xong, rùa lấp ổ và tạo thêm một hố giả để ngụy trang. Công tác bảo tồn rùa được thực hiện nghiêm ngặt vì chỉ 1 trong 1.000 cá thể rùa con sống sót đến tuổi trưởng thành.

Trời Côn Đảo ban đêm trong vắt. Nơi đây không bị ô nhiễm ánh sáng, vì vậy tôi có thể chiêm ngưỡng dải ngân hà huyền bí với hàng vạn vì tinh tú. Tôi nằm trên bãi cát, cảm nhận sự sống đang chuyển động ngay bên cạnh, lặng lẽ nhưng rất mãnh liệt.

Sáng hôm sau, tôi cùng các anh kiểm lâm ra bãi thả rùa con về biển. Những chú rùa một ngày tuổi chập chững tiến về phía sóng, mang theo sứ mệnh sinh tồn. Khoảng 20 năm sau, nếu sống sót, chúng sẽ quay lại chính nơi này để tiếp tục chu kỳ sinh nở, như một lời ước hẹn thầm lặng với đại dương.

Trước khi trở về đảo lớn, đoàn tôi dành thời gian lặn biển, ngắm nhìn những rạn san hô nhiều màu sắc, bơi lội cùng các đàn đá trong làn nước trong vắt ở hòn Bảy Cạnh.

Ngược dòng ký ức

Giữa vẻ đẹp nên thơ của biển trời Côn Đảo, ít ai ngờ nơi đây từng là “địa ngục trần gian” suốt gần một thế kỷ. Dành một ngày ghé thăm những địa chỉ đỏ, tôi như ngược dòng thời gian về thời kháng chiến, chạm vào những ký ức lịch sử đầy bi tráng của dân tộc.

Được thực dân Pháp xây dựng từ năm 1862, nhà tù Côn Đảo từng giam giữ hàng chục nghìn tù chính trị. Hệ thống nhà giam trải dài với các phân khu nổi tiếng như trại Phú Hải, Phú Tường, Phú Bình, chuồng cọp kiểu Pháp và chuồng cọp kiểu Mỹ. Mỗi nơi đều ghi dấu những đòn tra tấn tàn khốc, những câu chuyện vượt ngục bất thành và ý chí kiên cường của các chiến sĩ cách mạng.

Ghé thăm trại Phú Hải - trại giam lâu đời nhất - tôi ngắm nhìn những dấu tích còn được lưu giữ nguyên vẹn với buồng giam, xích sắt, xà lim tối, nhà xay lúa,... Dưới ánh nắng miền đảo, từng cánh cửa rỉ sét, từng bức tường rêu phong, những ô cửa sổ nhỏ như đang kể về những tháng năm tù đầy khắc nghiệt. Đi sâu hơn vào khu vực chuồng cọp kiểu Pháp - hệ thống giam giữ đặc biệt gồm các xà lim với dàn song sắt kiên cố phía trên, có cả khu vực không mái che - khiến tôi rùng mình, xót xa cho những gì người đi trước đã trải qua.

Những dấu tích lịch sử nhắc tôi về quá khứ hào hùng của dân tộc, về giá trị của hòa bình và khiến tôi thêm trân trọng, ghi nhớ công ơn của những người đã nằm xuống. Ghé thăm Nghĩa trang Hàng Dương, tôi thắp nén hương trước mộ chị Võ Thị Sáu, lòng lặng đi giữa rừng bia mộ xếp hàng thẳng tắp. Mỗi cái tên, mỗi tuổi đời in trên bia đá là một phần của lịch sử - những người đã chịu đòn roi, giam cầm, hy sinh cả mạng sống để đổi lấy tự do cho Tổ quốc hôm nay.

Đêm Côn Đảo tĩnh lặng đến lạ. Trong ánh sáng mờ ảo của hàng trăm ngọn nến và nhang cháy dở, tôi thấy mình bé lại giữa lớp lớp anh linh. Chuyến đi không chỉ là hành trình khám phá một hòn đảo đẹp hoang sơ, mà còn là cuộc gặp gỡ xúc động với lịch sử, để từ đó tôi bước đi chậm rãi hơn, biết ơn nhiều hơn và yêu thêm đất nước mình.