Cần cải cách thuế tiêu thụ đặc biệt một cách hợp lý

Toàn cảnh cuộc họp về thuế tiêu thụ đặc biệt đối với ngành thuốc lá

Cần có lộ trình

Bà Nguyễn Thị Cúc - Chủ tịch Hội Tư vấn Thuế Việt Nam (VTCA) cho biết, từ năm 1990 đến nay, nước ta đã ban hành và sửa đổi bổ sung thuế TTĐB một cách linh hoạt với mục tiêu định hướng sản xuất kinh doanh, hướng dẫn tiêu dùng, bảo đảm sức khỏe cộng đồng. 

Với thuốc lá, việc tăng thuế TTĐB nhằm hạn chế tiêu dùng mặt hàng này là việc làm cần thiết. Tuy nhiên, bên cạnh một chính sách thuế hợp lý, các biện pháp khác cũng cần được thực hiện đồng bộ. Cụ thể, cần tuyên truyền sâu rộng đến mọi tầng lớp nhân dân về tác hại thuốc lá, kiểm soát và hạn chế thuốc lá nhập lậu, thực hiện nghiêm việc phạt trực tiếp hành vi hút thuốc lá nơi công cộng…

Cũng theo bà Cúc, việc tăng thuế đối với mặt hàng thuốc lá nên có lộ trình để các DN có thể điều chỉnh, sắp xếp bố trí hoạt động sản xuất kinh doanh, vừa ổn định sản xuất, vừa đóng góp nguồn thu cho Ngân sách Nhà nước, đồng thời hạn chế thuốc lá lậu, tránh thất thu thuế, góp phần bảo vệ sức khỏe cộng đồng. Lộ trình này cần cân nhắc cả về thời gian và mức thuế điều tiết. 

Chủ tịch VTCA đề xuất nên áp dụng phương pháp thuế hỗn hợp và tăng thuế dần dần theo lộ trình

“Chúng tôi đề xuất phương án sửa đổi theo lộ trình, theo đó, hai năm đầu thực hiện phương pháp thuế hỗn hợp - tương đối và tuyệt đối, bên cạnh thuế suất 75% có thể tăng thêm mức thuế tuyệt đối từ 1.000 đồng/bao. Tiếp đến sẽ nâng dần theo lộ trình 2 năm tiếp theo, nâng từ 1.000đồng/bao lên 1.500 đồng/bao. Từ năm thứ 5 sẽ điều chỉnh tăng 2.000 đồng/bao”, bà Cúc đề xuất.

Theo các chuyên gia, hiện nay, Việt Nam mới chỉ áp dụng phương thức đánh thuế TTĐB đối với thuốc lá theo tỷ lệ phần trăm và phương thức này đang bộc lộ nhiều hạn chế như không theo kịp tốc độ lạm phát, khuyến khích sự gia tăng thuốc lá giá rẻ hiện sẵn có trên thị trường… Những điều này làm tăng khả năng tiếp cận và hút thuốc lá đối với thanh thiếu niên, tăng tỷ lệ hút thuốc lá thụ động ở trẻ em. Trong khi tại nhiều nước trên thế giới đã áp dụng phương thức đánh thuế hỗn hợp (đánh thuế theo mức tuyệt đối và đặc biệt).

Tổng giám đốc Công ty liên doanh BAT - Vinataba đề xuất nghiên cứu khung pháp lý phù hợp đối với thuốc lá thế hệ mới

Chưa áp dụng trong 2 năm tới

Theo các DN, chính sách thuế phải giúp cho DN kinh doanh hợp pháp tiếp tục duy trì và phát triển sản xuất, cung ứng thuốc lá chất lượng cao hơn với chi phí hợp lý, thúc đẩy chuyển sang tiêu thụ thuốc lá có chất lượng với giá hợp lý. Vì thế, song song với việc áp dụng phương pháp tính thuế hỗn hợp (tương đối và tuyệt đối) để định hướng thị trường, tăng chất lượng sản phẩm, Chính phủ cũng cần quyết liệt thúc đẩy các giải pháp phi thuế.

Việc điều chỉnh thuế TTĐB đối với mặt hàng thuốc là là điều nên làm, tuy nhiên, theo các DN, việc áp dụng cần có lộ trình cụ thể. Ông Young Jae Song - Tổng giám đốc Công ty liên doanh BAT - Vinataba đề xuất chưa nên tăng thuế TTĐB trong vòng một hai năm tới, và kiến nghị Nhà nước cân nhắc một lộ trình hợp lý với mức tăng phù hợp, tránh việc tăng sốc gây bất ổn thị trường, môi trường kinh doanh và gia tăng tiêu thụ thuốc lá lậu cũng như những vấn đề về an sinh xã hội. 

Bên cạnh lộ trình, ông Young Jae Song kiến nghị Nhà nước nên nghiên cứu hành lang pháp luật cũng như mức thuế TTĐB hợp lý đối với các sản phẩm thuốc lá thế hệ mới, bao gồm thuốc lá điện tử và thuốc lá làm nóng. Nên có các tiêu chuẩn kiểm soát chất lượng, giảm thiểu rủi ro cho người tiêu dùng dựa trên các nghiên cứu và thông lệ quốc tế tại các thị trường lớn trên thế giới. Có như vậy mới có thể tạo môi trường cạnh tranh lành mạnh với các sản phẩm nhập lậu trôi nổi trên thị trường hiện đang gây thất thu thuế và rủi ro về sức khỏe cho người tiêu dùng.

Bởi trên thực tế, thuốc lá lậu đang là một vấn nạn trầm trọng của thị trường thuốc lá Việt Nam. Nhiều năm nay, Hiệp hội Thuốc lá Việt Nam phải hợp tác chặt chẽ với các cơ quan chống thuốc lá lậu từ Trung ương đến địa phương thực hiện nhiều hoạt động phòng chống thuốc lá lậu. 

Tổng giám đốc Công ty kiểm toán và tư vấn PwC Việt Nam cho rằng, cần tăng thuế có lộ trình dài hạn, minh bạch, mức tăng nên cao hơn tỷ lệ lạm phát

“Hiệp hội đề nghị nhà nước và các cơ quan hữu quan áp dụng các biện pháp mạnh mẽ và quyết liệt hơn và sử dụng một phần kinh phí từ Quỹ Phòng chống tác hại thuốc lá để đẩy mạnh công tác chống thuốc lá lậu, qua đó tăng nguồn thu ngân sách từ ngành thuốc lá hợp pháp, thay vì đẩy nhanh việc gia tăng thuế và áp đặt thêm các khoản thu mới trên sản phẩm thuốc lá hợp pháp”, ông Hồ Lê Nghĩa - Chủ tịch Hiệp hội Thuốc lá Việt Nam đề nghị.

Bà Đinh Thị Quỳnh Vân - Tổng giám đốc Công ty kiểm toán và tư vấn PwC Việt Nam cũng đồng tình với quan điểm nên có lộ trình, việc tăng thuế phải có lộ trình dài hạn, minh bạch, mức tăng nên cao hơn tỷ lệ lạm phát. Bà cho rằng, nếu Việt Nam tăng thuế TTĐB gây sốc thì thuế TTĐB sẽ là gánh nặng và Việt Nam có thể sẽ đi theo vết xe đổ của Malaysia, Anh, Đức. Đó là khi tăng thuế TTĐB đột ngột, đột biến sẽ dẫn đến tình trạng nạn thuốc lá lậu, thuốc lá bất hợp pháp tràn lan, lấn át thuốc lá truyền thống, khiến ngân sách thất thu, không đạt mục đích giảm lượng người hút thuốc và cũng có thể đẩy nhiều công ty thuốc lá vào chỗ đóng cửa, người lao động bị thất nghiệp.

Ngoài ra, các DN cũng kiến nghị trong quá trình soạn thảo Luật sửa đổi, các cơ quan chức năng cần phải nghiên cứu kỹ càng, thấu đáo về lộ trình và mức tăng để chính sách thuế bảo đảm được sự hài hoà giữa các mục tiêu: điều tiết thu ngân sách nhà nước, bảo vệ sức khỏe cộng đồng, hạn chế thuốc lá lậu, ổn định hoạt động sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp.