Xử lý dứt điểm các dự án yếu kém

Tại cuộc tọa đàm "Xử lý các dự án yếu kém: Bài học kinh nghiệm và hướng đi tiếp theo" do Cổng thông tin điện tử Chính phủ tổ chức ngày 5/4/2022, Thứ trưởng Bộ Công Thương Đặng Hoàng An, cho biết, những khó khăn khi xử lý các dự án này rất đa dạng: tổng mức đầu tư tăng, chi phí vay vốn cao, khó khăn về thị trường, tranh chấp hợp đồng EPC (hợp đồng nhà thầu trọn gói đối với các dự án - hợp đồng tổng thầu) giữa chủ đầu tư và nhà thầu... Thời gian qua, dưới sự chỉ đạo của Chính phủ, Bộ Công Thương và các bộ, cơ quan có liên quan đã nỗ lực vào cuộc xử lý, dù chưa hoàn thiện nhưng kết quả bước đầu là khá tích cực.

Đại diện Ủy ban Quản lý vốn nhà nước tại doanh nghiệp (CMSC) cho biết, trong số 12 dự án yếu kém, đến nay đã xử lý và đưa được 5 dự án ra khỏi nhóm yếu kém. Tuy nhiên, đến nay 7 dự án còn lại vẫn tồn đọng những vấn đề khó khăn, vướng mắc chưa thể xử lý dứt điểm được.

Thứ nhất, đó là hợp đồng EPC của hầu hết dự án (Thép Thái Nguyên mở rộng, Đóng tàu Dung Quất, Đạm Ninh Bình, Đạm Hà Bắc) đều có tranh chấp giữa chủ đầu tư và nhà thầu về khối lượng, thiết bị, chủng loại thiết bị, áp dụng chính sách thuế. Mặc dù chủ đầu tư và nhà thầu đã tích cực thảo luận, nhưng chưa thể thống nhất phương án xử lý thích hợp nhất. 

Thứ hai, một số dự án thuộc diện được hỗ trợ tài chính đầu tư trong những năm 2010-2015, lãi suất vay vốn giai đoạn này là khá cao, một số triển khai chậm tiến độ dẫn đến bị phạt, lãi mẹ đẻ lãi con khiến chi phí tài chính tăng cao, như dự án Nhà máy Đạm Hà Bắc (giai đoạn 2) chi phí tài chính theo tính toán lên đến hơn 30%.

Trong danh mục 12 dự án yếu kém, có 5 dự án thuộc Tập đoàn Dầu khí Quốc gia Việt Nam (PVN). Theo đại diện PVN, dự án Bình Phước PVN chỉ nắm 29% cổ phần, phía nước ngoài nắm cổ phần chi phối; dự án Nhiên liệu sinh học Phú Thọ, PVN chỉ nắm 35% cổ phần, khiến PVN tham gia vào việc chỉ đạo, điều hành hoặc can thiệp, hỗ trợ là rất khó.

Đối với dự án Nhiên liệu sinh học miền Trung, đại diện PVN cho biết, khi đầu tư, giá dầu 120-130 USD/thùng, khi hoàn thành dự án giá dầu tụt xuống, lãi suất vay vốn đầu tư cao (có thời điểm lãi suất lên đến 25-27%/năm), nên hoạt động không hiệu quả. Đến nay, vấn đề tranh chấp EPC cơ bản đã được xử lý và đã được PVN báo cáo cấp có thẩm quyền đưa ra khỏi danh mục yếu kém để PVN chủ động xử lý dứt điểm những tồn tại.

Dù Nhà máy Xơ sợi Đình Vũ đã hoạt động ổn định, bắt đầu có lãi. Tuy nhiên, đại diện PVN thừa nhận, giải quyết dứt điểm tồn tại của dự án này cần phải có thêm thời gian, dự kiến sau khi nhà máy có lãi sẽ cổ phần hóa, bán hoặc chuyển nhượng cổ phần.

Ông Nguyễn Hoàng Anh - Chủ tịch CMSC cho rằng, vướng mắc khó xử lý dứt điểm đối với các dự án yếu kém vẫn còn tồn đọng, đó là những điểm nghẽn về pháp luật, đặc biệt là các vấn đề liên quan đến hợp đồng kinh tế, hợp đồng EPC có yếu tố nước ngoài phải quy chiếu theo thông lệ quốc tế, theo những điều luật hợp đồng không quyết toán, bán hay cho thuê dự án được. Do đó, để xử lý dứt điểm sớm các tồn tại, vướng mắc của các dự án nêu trên, rất cần có bước đột phá về chính sách để tháo gỡ ở cấp Chính phủ, Quốc hội.