Đột phá chính sách công nghệ cho nông nghiệp

Một trong những nguyên nhân khiến tổn thất sau thu hoạch đối với nông sản còn cao, là do cả cơ quan quản lý, doanh nghiệp, cũng như người nông dân chưa quan tâm đúng mức đến việc ứng dụng cơ giới hóa trong thu hoạch, thiếu hệ thống công nghệ bảo quản và chế biến sau thu hoạch, tỷ lệ chế biến sau thu hoạch còn thấp.

Theo thông tin từ Cục Chế biến và Phát triển thị trường nông sản - Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, trong 10 năm trở lại đây, công nghiệp chế biến nông, lâm, thủy sản của Việt Nam đã có những bước tiến đáng kể với tốc độ tăng trưởng giá trị gia tăng đạt khoảng 8-10%/năm. Tuy nhiên, ngành công nghiệp chế biến nông sản Việt Nam phát triển còn chưa tương xứng với tiềm năng, trình độ công nghệ chỉ đạt ở mức trung bình, sản phẩm chế biến sâu có giá trị gia tăng cao còn rất thấp (từ 10-40% tùy ngành hàng), chủng loại sản phẩm chế biến còn chưa phong phú. 

Nếu kéo giảm được tỷ lệ thất thoát sau thu hoạch trong chuỗi sản xuất lúa gạo xuống mức 5-6% thông qua đầu tư công nghệ, chế biến sâu, sẽ làm tăng tương ứng giá trị của lúa gạo Việt Nam lên thêm 6%.

Theo Bộ Khoa học và Công nghệ, chúng ta đã có một số hoạt động nghiên cứu công nghệ sau thu hoạch trong bảo quản lúa gạo, chế biến nông sản, nhưng khi triển khai ra ngoài thực tiễn với điều kiện canh tác hiện tại rất khó, vì chỉ có những mô hình canh tác theo quy mô lớn mới có thể áp dụng công nghệ chế biến, bảo quản một cách thông minh. Canh tác theo mô hình nhỏ, thiếu quy hoạch như hiện nay, việc đưa các công nghệ hiện đại, công nghệ cao vào nông nghiệp để cải thiện trình độ phát triển, gia tăng giá trị cho lúa gạo là rất khó khăn.

Hiện Việt Nam đã nghiên cứu thành công một số công nghệ bảo quản sau thu hoạch như hệ thống thiết bị bảo quản chè bằng tổ hợp silo, công nghệ sản xuất surimi... giúp giảm hao hụt, chất lượng sản phẩm nông nghiệp ổn định hơn. Tuy vậy, việc ứng dụng các kết quả nghiên cứu rất khó khăn do cơ chế chính sách chưa tốt, chưa khuyến khích được doanh nghiệp trong nước tích cực tiếp cận công nghệ nội sinh, mà chủ yếu muốn mua công nghệ nước ngoài. Bên cạnh đó, vẫn còn có tư tưởng sản xuất nhỏ, không chú trọng đổi mới công nghệ dẫn đến sự chậm trễ ứng dụng công nghệ mới vào sản xuất. 

Để công nghiệp chế biến nông sản phát triển, nâng cao trình độ canh tác nông nghiệp và gia tăng giá trị của nông sản, cần cải thiện trình độ và năng lực công nghệ. Những năm vừa qua, mặc dù Nhà nước đã ban hành các chính sách hỗ trợ để phát triển cơ giới hóa nông nghiệp và chế biến, bảo quản nông sản, nhưng hiệu quả chưa cao, do vậy cần có những giải pháp và chính sách đột phá để khuyến khích đầu tư nhiều hơn vào chuyển giao, ứng dụng công nghệ trong nông nghiệp. 

Lê Đức Mạnh -nguyên Viện trưởng Viện Công nghiệp thực phẩm