Kinh tế học hành vi "thắng" Nobel kinh tế 2017

Viện Hàn lâm Khoa học Hoàng gia Thụy Điển vừa công bố giải Nobel Kinh tế 2017 thuộc về nhà kinh tế học Richard Thaler (người Mỹ).

Richard Thaler sinh năm 1945, hiện đang là giảng viên Kinh tế học và Khoa học Hành vi tại Đại học Chicago, Hoa Kỳ. Nghiên cứu đạt giải của ông có liên quan đến kinh tế học hành vi. Viện Hàn lâm Khoa học Hoàng gia Thụy Điển nhận xét rằng, Thaler đã đưa được các giả thuyết mang tính thực tiễn về tâm lý vào các nghiên cứu về quyết định kinh tế.

Cụ thể, bằng cách tìm hiểu hậu quả của khả năng nhận định hạn chế, sự thiên vị trong xã hội và thiếu kiểm soát bản thân, ông đã chỉ ra những tính cách này của con người có ảnh hưởng một cách hệ thống đến quyết định cá nhân cũng như cách mà chúng tác động đến thị trường.

Một trong những lý thuyết nổi bật do Thaler phát triển là về "kế toán tinh thần", tức là cách tư duy duy lý mà ở đó người tiêu dùng cố gắng đơn giản hóa các quyết định tài chính bằng cách tạo ra những tính toán trong đầu. Điều đó khiến họ tập trung vào các kết quả hạn hẹp hơn là xem xét tác động tổng thể của một quyết định đối với bức tranh tài chính của mình.

Trong nghiên cứu của mình, ông Thaler đưa ra hàng loạt ví dụ về việc sử dụng cách tính toán như vậy có thể dẫn tới những quyết định khác lạ so với quan điểm kinh tế truyền thống. Khi được hỏi về khía cạnh quan trọng nhất của nghiên cứu vừa đoạt giải, ông cho rằng đó là sự công nhận các yếu tố kinh tế mang "tính người" và rằng các mô hình kinh tế phải kết hợp chặt chẽ điều đó.

Theo Viện Hàn lâm Khoa học Hoàng gia Thụy Điển, những đóng góp của nhà kinh tế học Thaler đã xây dựng cầu nối giữa kinh tế và phân tích tâm lý của việc ra quyết định cá nhân. Những khám phá của ông đã truyền cảm hứng cho nhiều nhà nghiên cứu khác tiếp bước và mở đường cho một khía cạnh mới trong kinh tế học.

Kinh tế thường là giải thưởng cuối cùng được trao mỗi mùa Nobel hằng năm, sau Nobel Y học, Hóa học, Vật lý, Văn học và Hòa bình. Nobel cho lĩnh vực kinh tế không thuộc cơ cấu giải thưởng ban đầu trong di chúc của nhà khoa học Thụy Điển Alfred Nobel. Giải này được bổ sung từ năm 1968, nhân kỷ niệm 300 năm thành lập Ngân hàng Trung ương Thụy Điển Sveriges Riksbank, cũng là đơn vị đóng góp quỹ cho giải thưởng này.

Dù vậy, quy trình đề cử, chọn lọc và trao giải Nobel kinh tế vẫn tương tự các lĩnh vực khác. Nhà khoa học giành giải Nobel kinh tế sẽ được trao 9 triệu kronor Thụy Điển (khoảng 1,1 triệu USD).

>>Diễn đàn Kinh tế Thế giới 2016: Những nhà Nobel kinh tế nói gì?