Bàn đạp của đồng nhân dân tệ

Thí điểm mô hình tự do tài chính tại Thượng Hải có thể sánh với chính sách lập các đặc khu kinh tế của Đặng Tiểu Bình trong những năm 1980 - bước đi quan trọng để Trung Quốc (TQ) mở cửa kinh tế và có ba thập kỷ "tăng trưởng thần kỳ”.

Đọc E-paper

Đầu năm 1990, Chính phủ TQ đã công bố khu Phố Đông - bao gồm phía đông sông Hoàng Phố chính của Thượng Hải - là đặc khu kinh tế mới nhất sau sự thành công của khu vực Thâm Quyến. Ngày nay, Phố Đông được coi là Phố Wall của TQ, nơi có nhiều công ty Fortune 500 và các ngân hàng quốc tế đặt trụ sở khu vực.

TQ muốn Phố Đông tiến thêm một bước nữa khi sẽ cho phép trao đổi đồng nhân dân tệ tại Khu vực Tự do Thương mại (FTZ) thí điểm đầu tiên của nước này ở Thượng Hải. Theo dự thảo kế hoạch, FTZ vượt ra ngoài phạm vi việc tự do hóa thương mại, nhằm tiếp nhận đầu tư và các dịch vụ tài chính, bao gồm tự do chuyển đổi tiền tệ.

Với diện tích 28,78km2, khu vực mới này sẽ được xây dựng trên cơ sở gắn kết bốn khu vực, gồm khu tự do thương mại Waigaoqiao, khu hậu cần Waigaoqiao, cảng Dương Sơn và sân bay Phố Đông. Khu vực thí điểm này sẽ giúp vạch ra đường hướng mới giúp TQ trở nên cởi mở hơn và thúc đẩy tái cơ cấu kinh tế.

Một số nhà nghiên cứu kinh tế TQ nhận định FTZ Thượng Hải có thể sánh với chính sách lập các đặc khu kinh tế của Đặng Tiểu Bình trong những năm 1980 - bước đi quan trọng để TQ mở cửa kinh tế và có ba thập kỷ "tăng trưởng thần kỳ”, vươn lên thành nền kinh tế lớn thứ hai thế giới.

Trong tham vọng biến đồng nhân dân tệ trở thành đồng tiền bản vị thay thế đô la Mỹ, Bắc Kinh nhiều năm qua đã thực thi các chính sách để nhân dân tệ trở thành đồng tiền được hoàn toàn tự do chuyển đổi, với một hệ thống tỷ giá hối đoái được thả nổi hoàn toàn, thay vì bị khống chế bởi Ngân hàng Trung ương với tỷ giá được xác định hằng ngày như hiện nay. Tuy nhiên, với FTZ, đây là lần đầu tiên Bắc Kinh cho phép chuyển đổi tự do đồng yuan trong nước.

Thượng Hải, nhờ vậy, sẽ có khả năng trở thành khu vực đứng đầu trong việc hoán đổi đồng nhân dân tệ, thay cho vị trí của Hồng Kông hiện nay. Theo đánh giá của Ngân hàng ANZ, dự án FTZ sẽ là một bước đi táo bạo với tham vọng biến Thượng Hải thành trung tâm thương mại, tài chính và hàng hải lớn nhất của TQ. Kinh tế gia trưởng của Ngân hàng Trung Quốc ANZ Liu Ligang nhận định: "Trong hai hay ba năm nữa, nếu Hồng Kông không nỗ lực, đặc khu này sẽ đánh mất khả năng cạnh tranh trước vùng thương mại Thượng Hải".

Thử thách lớn với kinh tế TQ thời gian tới là bảo đảm tăng trưởng trong dài hạn, giảm phụ thuộc vào đầu tư và xuất khẩu cũng như tăng tiêu dùng trong nước. Tăng trưởng ở mức thấp nhất trong ba năm qua là 7,4%, trong quý III năm nay, do kinh tế toàn cầu suy thoái.

Các nhà lãnh đạo cảnh báo tốc độ tăng trưởng hai con số của quá khứ có thể không còn trở lại. Tình thế này buộc Tập Cận Bình và nhóm lãnh đạo mới phải thúc đẩy cải cách lần thứ hai quyết liệt hơn nữa.

Phát biểu tại phiên khai mạc Hội nghị kinh tế Davos thường niên của Diễn đàn Kinh tế Thế giới (WEF) tại Đại Liên ngày 11/9, Thủ tướng TQ Lý Khắc Cường cho biết, Chính phủ TQ có ý định từng bước hướng tới mục tiêu lãi suất và tỷ giá hối đoái theo định hướng thị trường, cũng như hoán đổi toàn diện nhân dân tệ thông qua tài khoản vốn.

Ông Lý cũng phát đi tín hiệu rằng TQ sẽ mở cửa hơn nữa lĩnh vực tài chính - lĩnh vực hiện vẫn do nhà nước chi phối. Thủ tướng Lý coi dự án FTZ là một trong các chính sách quan trọng hàng đầu của chính phủ. Trong một bài viết trên tờ Financial Times tuần này, Thủ tướng Lý khẳng định "sẽ khai thác các con đường mới để mở cửa TQ ra thế giới bên ngoài, và Khu thương mại tự do Thượng Hải là một thử nghiệm mang tính hoa tiêu".