“Rồng đen - Voi đỏ”: Hành trình khẳng định bản lĩnh doanh nhân Việt nửa đầu thế kỷ XX

Cuốn sách mở ra từ bối cảnh Việt Nam nửa cuối thế kỷ XIX và đầu thế kỷ XX, khi thực dân Pháp đặt ách thống trị và tầng lớp thương nhân Hoa nhanh chóng trỗi dậy, tạo dựng thế lực kinh tế tại các đô thị lớn như Sài Gòn, Chợ Lớn, Hải Phòng.

Trong khi đó, người Việt sau những thất bại trên trường chính trị dần thức tỉnh trước sự chèn ép về kinh tế ngay trên quê hương mình. Các phong trào Duy Tân, Minh Tân và Đông Kinh Nghĩa Thục ra đời, trở thành lực đẩy mạnh mẽ giúp người Việt đoạn tuyệt tư duy khinh thường nghề buôn vốn tồn tại trong xã hội phong kiến, để dấn thân vào con đường thực nghiệp.

Từ những chuyển biến ấy, nhiều doanh nghiệp mang tư duy kinh tế mới của người Việt xuất hiện, như Liên Thành, Quảng Hưng Long hay Đồng Lợi Tế, góp phần đặt nền móng cho thương trường Việt Nam theo hướng hiện đại.

Tác phẩm của Võ Phúc Toàn được đặt tên theo hai biểu tượng doanh thương tiêu biểu đầu thế kỷ XX: “Voi đỏ” của Liên Thành và “Rồng đen” trên sản phẩm xà bông Marseille của công ty Nguyễn Háo Vĩnh. Đây không chỉ là những hình ảnh nhận diện thương hiệu mà còn phản ánh tinh thần tự chủ dân tộc trong thời kỳ cạnh tranh khốc liệt.

Biểu tượng “Voi đỏ” của Liên Thành gắn với đội ngũ sáng lập mang tinh thần Duy Tân, những người sớm nhận thức tầm quan trọng của việc xây dựng thương hiệu để khẳng định uy tín sản phẩm Việt.

Sự xuất hiện của biểu tượng này vào đầu thế kỷ XX cho thấy bước tiến lớn của doanh nhân Việt khi chủ động tiếp cận tư duy quảng bá và tiêu chuẩn hóa sản phẩm - điều trước đó chỉ quen thuộc với doanh nhân Pháp và Hoa. Đáng chú ý, đây cũng là thương hiệu hiếm hoi của thế hệ doanh nghiệp đầu tiên còn tồn tại đến ngày nay.

Trong khi đó, “Rồng đen” của Nguyễn Háo Vĩnh lại là câu chuyện về sự tinh tế trong việc nắm bắt tâm lý người tiêu dùng. Dù kinh doanh hàng nhập khẩu từ Pháp, ông vẫn chủ động thay đổi mẫu mã, đưa hình ảnh con rồng Việt Nam vào nhãn hiệu nhằm tạo sự gần gũi với người dùng trong nước. Hành động này cho thấy khát vọng nâng cao vị thế thương nhân Việt, cũng như khả năng thích ứng linh hoạt của thế hệ doanh nhân trẻ sinh ra trong bối cảnh đầy biến động.

Điểm mạnh của cuốn sách không chỉ nằm ở phân tích các phong trào kinh tế hay bối cảnh lịch sử, mà còn ở cách tác giả đi sâu vào hành trạng cá nhân của từng doanh nhân. Những con người ấy hiện lên với đầy đủ thành công, thất bại và những lựa chọn khó khăn giữa lợi ích cá nhân và lợi ích cộng đồng.

Họ thường xuyên đối mặt với sự độc quyền của tư bản Pháp, với những va đập không tránh khỏi trong cạnh tranh với thương nhân Hoa, nhưng chính trong thử thách ấy, bản lĩnh và trí tuệ của doanh nhân Việt được bộc lộ rõ ràng. Cách tiếp cận nhân văn này giúp người đọc cảm nhận lịch sử như một dòng chảy sống động, nơi mỗi cá nhân đều góp phần tạo nên bản sắc của thương trường nước nhà.

Trong lời giới thiệu, PGS.TS. Trần Thuận đánh giá đây là công trình được thực hiện nghiêm túc với nỗ lực lớn trong việc sưu tầm tư liệu trong và ngoài nước, xử lý thông tin cẩn trọng và phân tích có chiều sâu.

Ông nhấn mạnh rằng tác giả đã khéo léo dùng hai biểu tượng “Rồng đen - Voi đỏ” để truyền tải thông điệp quan trọng về bản lĩnh doanh nhân Việt Nam: luôn kiên cường vượt qua nghịch cảnh, kể cả trong những giai đoạn khó khăn nhất của dân tộc.

Với phong cách nghiên cứu mạch lạc và tinh thần làm việc chỉn chu, Võ Phúc Toàn đã tạo nên một tác phẩm vừa giàu giá trị học thuật, vừa gần gũi với bạn đọc, đặc biệt là những ai quan tâm đến lịch sử kinh tế Việt Nam và quá trình phát triển của lớp doanh nhân tiên phong.

Rồng đen - Voi đỏ là công trình hữu ích cho cộng đồng doanh nhân, giới nghiên cứu và bạn đọc yêu thích lịch sử. Cuốn sách không chỉ giúp hiểu rõ hơn về nguồn gốc tư duy kinh doanh của người Việt, mà còn gợi mở nhiều suy ngẫm về vai trò của doanh nhân trong sự nghiệp phát triển đất nước xuyên suốt các thời kỳ.

Thông qua những câu chuyện khởi nghiệp, cạnh tranh và vượt khó của thế hệ doanh nhân đầu tiên, tác phẩm truyền đi nguồn cảm hứng mạnh mẽ về tinh thần tự lực, tính sáng tạo và ý thức xây dựng thương hiệu Việt - những giá trị vẫn còn nguyên sức sống trong bối cảnh hội nhập ngày nay.