Thuế nhà ở - những điều khác thường

LÊ VĂN TỨ| 08/10/2009 09:13

Trong Dự luật Thuế Nhà đất đang được trưng cầu ý kiến, đang chuẩn bị trình Quốc hội vào kỳ họp cuối năm, có một loại thuế gọi là thuế nhà ở. Đây là loại thuế mới trong lịch sử thuế nước ta.

Thuế nhà ở - những điều khác thường

Trong Dự luật Thuế Nhà đất đang được trưng cầu ý kiến, đã trình Ủy ban Thường vụ Quốc hội, đang chuẩn bị trình Quốc hội vào kỳ họp cuối năm, có một loại thuế gọi là thuế nhà ở. Đây là loại thuế mới trong lịch sử thuế nước ta.

1.Tên gọi một loại thuế phải thể hiện được nội dung, đối tượng và ý nghĩa của nó. Nhưng thuế nhà ở không những không đạt được điều đó, mà còn gây thêm thắc mắc: Tại sao lại thu thuế vào nhà ở? Nếu nói rằng vì nó là tài sản thì tại sao lại là nhà ở mà không phải các tài sản khác? Nếu là để chống đầu cơ thì đâu phải ai có nhiều nhà cũng đều để đầu cơ? Thêm nữa, đã thu thuế nhà, sao lại chỉ thu vào nhà ở của dân, mà không thu vào nhà dùng kinh doanh?

Cần nghiên cứu chi tiết hơn cơ sở tính thuế nhà ở - Ảnh Quý Hòa

Đó là điều khác thường. Ngay từ lập luận cơ bản đã có mâu thuẫn nhưng không thấy các tác giả dự luật giải thích, công luận cũng không mấy nêu ra.

2. Theo Dự luật Thuế Nhà đất, thuế nhà chỉ thu vào nhà ở, không thu vào nhà kinh doanh. Nhưng cả hai loại nhà này đều tồn tại song song. Vậy là để thu thuế, trước hết phải đăng ký và tổng kiểm kê nhà, phải phân định rõ nhà ở thuộc diện nộp thuế với nhà kinh doanh ngoài diện. Tiếp đến phải xác định được giá trị tính thuế của từng ngôi nhà. Nảy sinh vấn đề tiêu chí phân loại. Có những ngôi nhà tự thân nó đã xác định là nhà kinh doanh vì không thể dùng để ở, thí dụ xưởng máy, nhà kho, chuồng trại chăn nuôi, v.v...

Nhưng lại có những ngôi nhà bản thân nó không tự phân biệt được vì vừa có thể dùng để ở, vừa có thể dùng để kinh doanh. Như vậy đối tượng nộp thuế nhà ở về mặt hiện vật là không ổn định. Theo Dự luật, thuế nhà ở tính theo diện tích nhà và chi phí xây dựng một mét vuông nhà do Nhà nước quy định, có trừ đi một tỷ lệ giá trị hao mòn. Vậy là về mặt giá trị, đối tượng nộp thuế cũng không ổn định (giảm dần theo thời gian với tỷ lệ hao mòn dự kiến từ 2% - 5%/năm).

Đây là điều bất thường thứ hai của thuế nhà ở. Nó cho thấy khối lượng công việc chuẩn bị cho việc thu thuế nhà ở rất lớn; thủ tục hành thu cũng không đơn giản.

3. Số thuế phải nộp của bất cứ loại thuế nào cũng đều được tính từ hai đại lượng gọi là căn cứ tính thuế: giá trị tính thuế và thuế suất. Thuế suất thường được quy định bằng tỷ lệ % so với giá trị tính thuế. Theo Dự luật Thuế Nhà đất, thuế suất nhà ở là 0,03% đối với phần giá trị tính thuế trên 600 (hoặc 500) triệu đồng. Con số 0,03% là con số Nhà nước chủ quan áp đặt, nhưng đó là điều bình thường và nó cũng có cơ sở khách quan là mục tiêu tài chính Nhà nước đề ra cho thuế nhà ở.

Điều không bình thường là ở chỗ giá trị tính thuế, như đã nêu ở trên, cũng do Nhà nước quy định, tức là cũng bị áp đặt. Trong các thuế khác, giá trị tính thuế là những con số hình thành khách quan từ thực tế hoạt động kinh tế. Thí dụ: giá trị tính thuế giá trị gia tăng là doanh thu, là tích số giữa số lượng hàng hóa và giá cả mua bán thực tế; giá trị tính thuế thu nhập cá nhân là tiền lương, thưởng, là thu nhập từ đầu tư.

Trong điều kiện hiện nay, đất nước còn đang công nghiệp hóa, tức là còn ở trình độ phát triển tiền công nghiệp, việc xác định được giá trị thực tế khách quan của quỹ nhà ở hiện hữu là chưa thể, thì có lẽ cũng không có cách nào khác là phải áp đặt cả giá trị tính thuế nhà ở. Vấn đề đặt ra là, mức thuế suất áp đặt đã có cơ sở khách quan như đã nói ở trên, còn cơ sở khách quan của sự áp đặt giá trị tính thuế là gì?

Xây dựng là loại hình sản xuất đơn chiếc, mỗi căn nhà có một thiết kế, tức chi phí không giống nhau. Các kỹ sư có thể tính sát đúng được chi phí xây dựng, nhưng với điều kiện phải có một thiết kế làm mẫu. Có thể coi thiết kế mẫu đó là cơ sở khách quan của chi phí xây dựng. Nhưng trong điều kiện nước ta hiện nay, cần có bao nhiêu mẫu thiết kể đủ để áp vào tất cả các ngôi nhà hiện hữu mà không quá khiên cưỡng? Câu chuyện này dường như chưa thấy đặt ra trong các cuộc bàn thảo về thuế nhà ở.

Chúng ta đã có kinh nghiệm không hay về “giá đất do chính quyền địa phương quy định” trong Luật Đất đai, một vướng mắc gây ra những vấn đề xã hội không mong muốn trong thi hành Luật này mà cho đến nay vẫn còn phải tiếp tục giải quyết. Từ kinh nghiệm này, vấn đề nội hàm và phương pháp tính giá trị nhà phải được minh định ngay từ đầu để tránh đi vào vết xe đổ.

4. Chống đầu cơ được coi là một trong những mục tiêu, thậm chí là mục tiêu được nhấn mạnh, của thuế nhà ở. Đây là điều bất thường nữa của thuế nhà ở. Bởi vì các thuế khác, kể cả các thuế thu vào hoạt động kinh doanh như thuế giá trị gia tăng, thuế tiêu thụ đặc biệt, thuế xuất nhập khẩu, thuế thu nhập DN..., không có thuế nào lấy chống đầu cơ làm mục tiêu. Nếu say sưa với mục tiêu này, e dễ bị lạc hướng trong xây dựng một văn bản luật.

(0) Bình luận
Nổi bật
Đọc nhiều
Thuế nhà ở - những điều khác thường
POWERED BY ONECMS - A PRODUCT OF NEKO