 |
Thế giới đang hưởng ứng mạnh mẽ trước xu hướng tiêu dùng thực phẩm có nguồn gốc từ thực vật. Theo đó, ngày càng nhiều người tiêu dùng công nhận lợi ích và tác động tích cực của dinh dưỡng thực vật đến sự cân bằng dinh dưỡng nói riêng và sức khỏe nói chung cũng như ảnh hưởng tích cực, bền vững đến môi trường.
Tại Việt Nam, xu hướng này đang từng bước bắt nhịp với thế giới bởi tính đúng đắn và cấp thiết mà dinh dưỡng thực vật mang lại. Bởi lẽ, việc thiếu kiến thức và giải pháp hiệu quả về chế độ dinh dưỡng lành mạnh đang dẫn đến tình trạng mất cân bằng dinh dưỡng, đó cũng chính là một trong những nguyên nhân đẩy tỷ lệ gia tăng các bệnh mạn tính không lây (MTKL) trở thành báo động đỏ ở cả Việt Nam và trên thế giới. (Theo số liệu thống kê của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) vào năm 2022, khoảng 81% nguyên nhân tử vong toàn quốc đến từ các bệnh MTKL).
Các tham luận và báo cáo của các chuyên gia tại Hội thảo khoa học quốc tế đã cập nhật những xu hướng mới nhất và tầm quan trọng, lợi ích của dinh dưỡng thực vật đến với sức khoẻ con người và môi trường trong thế kỷ 21.
Kết quả nghiên cứu từ Kantar Singapore cho thấy đại dịch đã khiến nhiều người tiêu dùng chủ động đưa thực phẩm có nguồn gốc thực vật vào chế độ ăn uống hằng ngày, đặc biệt là người tiêu dùng Việt: 83% người Việt đang tìm kiếm giải pháp mới tăng cường hệ miễn dịch và 82% người Việt đang nỗ lực cải thiện sức khoẻ của bản thân. Trong đó, thực phẩm có nguồn gốc thực vật đang rất hấp dẫn người tiêu dùng trẻ tuổi, ở đô thị và người có thu nhập khá. Năm 2022 ghi nhận tích cực 2 trên 3 người dùng thuộc Gen Z và Millennial Việt Nam đã cố gắng đưa đạm từ thực vật vào chế độ ăn uống của họ.
 |
Các diễn giả trả lời tại hội thảo |
Xu hướng quan tâm đến dinh dưỡng thực vật đang phát triển tích cực, nhưng cần được thúc đẩy mạnh mẽ và nhanh chóng hơn nữa. Bởi lẽ, xu hướng này được các chuyên gia nhận định là giải pháp tối ưu cho nhiều bài toán về tình trạng gia tăng của các bệnh MTKL lẫn về môi trường. Cụ thể, trong năm 2016, Bộ Y tế và Viện dinh dưỡng đưa ra Nhu cầu dinh dưỡng khuyến nghị (RDA) cho người Việt là 35% RDA đạm động vật/đạm tổng số. Tuy nhiên đến năm 2020, lượng tiêu thụ thịt vượt mức khuyến nghị với 136,4g/người/ngày, đạt 48% RDA đạm động vật/đạm tổng số. Đáng chú ý, trong 136,4g thịt mà người Việt tiêu thụ, lượng thịt đỏ chiếm đến 95,5g. Trong khi đó, lượng tiêu thụ rau chỉ đạt 74% mức khuyến nghị với 218,0 g/người/ngày cùng năm. Đây có thể là nguyên nhân làm gia tăng các bệnh mạn tính không lây trong các thập kỷ qua.
Theo nghiên cứu, tiêu thụ thịt đỏ vượt mức khuyến cáo có thể gây dư thừa sắt và thúc đẩy phản ứng của gốc tự do gây hại và stress oxy hóa. Các gốc tự do phá huỷ màng tế bào khiến chất dinh dưỡng thất thoát, tế bào không tăng trưởng, rồi tự đào thải. Chúng gây ra nhiều hậu quả về mặt sức khoẻ như suy giảm thị lực, mù lòa, tổn thương thoái hóa tế bào thần kinh, đẩy nhanh quá trình lão hóa, tăng nguy cơ bệnh tim mạch, ung thư, đái tháo đường, rối loạn chức năng gan thận, suy giảm hệ thống miễn dịch…
Trong khi đó, chất chống oxy hóa như vitamin E, vitamin C, Beta-caroten, isoflavon, polyphenol… có nhiều trong thực phẩm có nguồn gốc thực vật. Chúng có thể trung hòa, ức chế sự hình thành hoặc tăng đào thải các gốc tự do và bảo vệ con người chống lại quá trình lão hóa. Tuy nhiên cơ thể lại không thể tự tổng hợp được các chất chống oxy hoá này mà phải được cung cấp từ bên ngoài.
 |
Toàn cảnh hội thảo |
Hội thảo cũng kêu gọi mọi người cân đối khẩu phần ăn hằng ngày, giảm mức tiêu thụ thịt và tăng tiêu thụ thực phầm có nguồn gốc từ thực vật để đạt mức độ khuyến nghị của Viện Dinh Dưỡng Quốc gia. Việc giữ chế độ dinh dưỡng cân bằng, hợp lý này sẽ giúp hạn chế thành phần không có lợi cho sức khỏe đưa vào cơ thể, đồng thời tăng các chất dinh dưỡng có lợi để giảm các nguy cơ gây bệnh MTKL. Các khuyến cáo chính thức được công bố rộng rãi như:
Sử dụng cân đối đạm thực vật và đạm động vật trong khẩu phần ăn hàng ngày, người trưởng thành nên sử dụng nhiều đạm thực vật hơn đạm động vật để bảo vệ sức khoẻ. Mỗi người trưởng thành nên tiêu thụ khoảng 100 gam đậu, đỗ, hạt mỗi ngày.(Khuyến cáo của Viện Dinh Dưỡng Quốc gia)
Tiêu dùng 25 gam protein đậu nành mỗi ngày, như một phần của chế độ ăn ít chất béo bão hòa và cholesterol, có thể làm giảm nguy cơ mắc bệnh tim mạch. (Khuyến cáo của Cục Quản Lý Thực phẩm và Dược phẩm Hoa Kỳ)
Ngoài giá trị về dinh dưỡng, các thực phẩm dinh dưỡng thực vật nói chung và dinh dưỡng đậu nành nói riêng còn được người tiêu dùng cấp tiến, đặc biệt người trẻ đón nhận vì hoạt động tiêu dùng các sản phẩm này có khả năng giảm thiểu tác động của ngành chăn nuôi và trồng trọt đến môi trường, đồng thời đảm bảo sự phát triển bền vững của hệ sinh thái. Theo nghiên cứu, so với thực thẩm từ động vật, đậu nành cung cấp nhiều đạm hơn trên mỗi đơn vị khí thải nhà kính.
Số liệu từ Kantar Singapore ghi nhận 75% người dùng Việt nói chung bày tỏ ý định chi trả nhiều hơn cho các sản phẩm tích cực đến môi trường. Đồng thời, 92% người tiêu dùng Việt Nam tin rằng sống theo cách thân thiện với môi trường hơn có thể cải thiện sức khỏe của họ vào năm 2022 (so với APAC: 78%).
Tại hội thảo, ông Huỳnh Sơn Hải – Giám đốc điều hành Vinasoy cũng khởi động chiến dịch “Thêm đạm thực vật để khoẻ thật” được Vinasoy khởi động với sự đồng hành chuyên môn của Viện Dinh dưỡng Quốc gia, thực hiện với mục đích kêu gọi người Việt cân bằng chế độ dinh dưỡng hằng ngày bằng cách tăng lượng đạm thực vật hướng đến mức khuyến nghị của Viện Dinh dưỡng nhằm cải thiện sức khoẻ và tác động tích cực đến các bệnh MTKL.
