Trọn đời trả nợ dâu

Một bài báo trên tờ Văn học nghệ thuật xuất bản năm 1940 đã kể lại thời thơ ấu của nghệ sĩ Phùng Há: Tên thật của bà là Trương Phụng Hảo và bà là người con thứ tám trong gia đình. Khi trở thành “Đệ nhất tài danh sân khấu cải lương”, bà lấy nghệ danh là Phùng Há.

Bà kể: “Tôi sinh ra và lớn lên ở làng Điều Hòa, thành phố Mỹ Tho. Một lần, má tôi bệnh nặng và kéo dài. Mới hơn 10 tuổi đầu, tôi đành bỏ học, đi làm ở lò gạch kiếm tiền nuôi mẹ. Tôi học được vài bài ca và sau khi coi những buổi “ca ra bộ”, tôi mê tít chị Năm Phỉ, anh Hai Giỏi, anh Ba Du... Có ngờ đâu, giọng ca non nớt của tôi lại lọt vào tai ông Hai Cu, chủ gánh Tái Đồng Ban, lúc ấy đang tập tuồng ở chợ Mỹ Tho. Ông xin phép má cho tôi theo gánh hát và bắt đầu học nghề bằng vở tuồng Kim Vân Kiều của ông Năm Mạnh, rồi được giao vai Thuý Kiều... Năm ấy tôi 13 tuổi”.

Sau này Phùng Há đóng rất nhiều vai với nhiều tính cách khác nhau mà vai nào bà cũng thể hiện rất xuất sắc. Bà đã hóa thân vào hàng trăm vai diễn, đã sáng tạo, khắc họa thành công hình tượng nhân vật và trở thành khuôn mẫu cho nhiều thế hệ nghệ sĩ. Được giới cải lương xưng tụng là “Ngôi sao Bắc đẩu”, là vị tổ sống, là cây đại thụ của sân khấu cải lương và đã được Nhà nước phong tặng danh hiệu NSND, nhưng bà vẫn sống giản dị, khiêm tốn và luôn chăm lo cho mọi người. Bà đã đào tạo biết bao thế hệ học trò, và hôm nay họ là những ngôi sao sáng trên sân khấu cải lương.

Những năm cuối đời, bà sống tại chùa Nhựt Quang (chùa Nghệ sĩ Gò Vấp) và dành toàn bộ thời gian, sức lực còn lại lo cho “mái nhà chung” của những nghệ sĩ neo đơn và người nghèo. Bà quan niệm: “Cho đi là được nhận về tất cả” vàâ “nghệ sĩ sống chung chứ không thể chết lẻ”. Bà tổ chức nhiều chuyến đi từ thiện, mang tiền và quà tặng của mạnh thường quân san sẻ cho những hoàn cảnh bất hạnh. Và còn biết bao việc làm âm thầm, không tên khác nữa gắn với tên tuổi NSND Phùng Há, một người trọn đời trả nợ dâu.

Sinh thời, bà không đòi hỏi quyền lợi gì cho riêng mình, nay bà đã nằm xuống (ngày 5/7, thọ 99 tuổi), tôi mong Nhà nước sớm truy tặng bà Huân chương Lao động, vì một người đã có gần 90 năm cống hiến cho nền nghệ thuật nước nhà, rất xứng đáng được nhận phần thưởng cao quý này.