Những phòng ngủ của Van Gogh

Hơn một thế kỷ sau ngày Vincent van Gogh giã biệt trần gian (29-7-1890), một chặng của cuộc sống mà bậc thầy hội họa người Hà Lan đã trải qua đã được tái hiện trong cuộc triển lãm có tên gọi “Những phòng ngủ của Van Gogh” tại Bảo tàng Mỹ thuật Chicago từ trung tuần tháng 2 đến ngày 10-5-2016. Cùng với xem tranh, khách thưởng ngoạn có thể có được một trải nghiệm nhớ đời.

Đây là lần đầu tiên công chúng yêu hội họa ở Mỹ được chiêm ngưỡng cùng lúc ba bức tranh Van Gogh vẽ căn phòng ngủ nhỏ của ông tại Nhà Vàng (Maison Jaune) ở Arles, nơi ông sống và sáng tác trong hơn một năm (từ tháng 2-1888 đến tháng 5-1889).

Ba bức tranh hiện thuộc bộ sưu tập của ba bảo tàng ở ba nước: Bảo tàng Van Gogh ở Amsterdam, Bảo tàng Orsay ở Paris và Bảo tàng Mỹ thuật Chicago. Cùng với ba bức tranh này còn có 36 tác phẩm khác của Van Gogh, gồm tranh, phác họa và thư từ với minh họa của ông.

Song điểm đặc biệt thú vị từ triển lãm này là những ai mến mộ nhà danh họa có cơ hội được trải nghiệm một đêm nghỉ trong chính cái phòng ngủ đã thành bất tử ấy.

Căn phòng ngủ ảo tại triển lãm

Ở vị trí trung tâm của triển lãm là một căn phòng ảo, đúng hơn là một tác phẩm sắp đặt được mô phỏng với cùng kích thước và tỷ lệ với cái phòng ngủở Nhà Vàng. Các họa sĩ và nhà thiết kế của bảo tàng đã dùng công nghệ digital và kỹ thuật âm thanh cực kỳ hiện đại để tái tạo hình ảnh như thật cái phòng ngủ nổi tiếng của Van Gogh với đầy đủ đồ vật, tranh vẽ cùng với thư từ và những tập phác thảo của ông thuởấy.

Song các tín đồ của Van Gogh muốn được sống trong cái không gian Van Gogh thì họ có thể thuê với giá rất rẻ: chỉ 10 USD/đêm. Trang web Airbnb – chuyên kết nối thông tin giữa người đi du lịch với chủ nhân các phòng trống, nhà trống muốn cho thuê trên toàn cầu – đã phối hợp với Công ty quảng cáo Leo Burnett Chicago và Bảo tàng Mỹ thuật Chicago thiết kế một “phòng ngủ Van Gogh” y như thật trong một căn hộ lớn ở khu ngoại vi River North của Chicago, đủ chỗ cho hai người thuê ở một đêm.

Khi thông tin này được công bố, khách đã đăng ký với số lượng rất lớn trong khi thời gian để có được trải nghiệm tuyệt vời với giá rẻ này chỉ kéo dài đến hết tháng 3-2016. Trong khi đó, nếu có dịp đến với Arles, người ta phải bỏ ra một khoản tiền tương tự chỉ để được ngắm nhìn căn phòng ngủ ở Nhà Vàng, nay trở thành một điểm đến luôn tấp nập du khách.

Thuê phòng ngủ Van Gogh với giá 10 USD/đêm

Căn phòng ngủ Van Gogh ở Chicago theo như quảng cáo của Airbnb “sẽ khiến bạn có cảm giác mình đang sống trong một bức tranh. Nó được trang trí theo phong cách Hậu – Ấn tượng, gợi nhớ đến miền Nam nước Pháp và một thời quá vãng. Đồ nội thất, màu sắc tươi sáng và các tác phẩm trong phòng sẽ mang đến cho bạn trải nghiệm của cả đời người”. Chính Van Gogh đã tự trang trí căn phòng, nơi ông dù sống không lâu nhưng đầy những kỷ niệm đẹp cùng những đau buồn để vẽ nên những tuyệt tác cho đời.

Van Gogh vẽ bức phòng ngủ đầu tiên vào tháng 2-1888, không lâu sau khi ông chuyển đến sống ở Nhà Vàng và đặc biệt yêu thích bức tranh này (hiện thuộc sở hữu của Bảo tàng Van Gogh ở Amsterdam). Sau đó, một trận lụt ở Arles khiến nhiều bức tranh ông vẽ có nguy cơ bị hư hỏng, trong đó có bức vẽ phòng ngủ đầu tiên. Năm 1889, khi sống trong một dưỡng trí viện ở Saint-Rémy, Van Gogh đã vẽ bức thứ hai cũng căn phòng ngủấy, cùng kích thước với bức trước nhưng màu sắc hoàn toàn khác (nay được trưng bày ở Bảo tàng Mỹ thuật Chicago). Bức thứ ba nhỏ hơn, được Van Gogh vẽ cũng tại Saint-Rémy chỉ vài tuần sau bức thứ hai, để làm quà tặng mẹ và em gái của ông (thuộc sưu tập của Bảo tàng Orsay).

Phòng ngủ (Bảo tàng Van Gogh – Amsterdam)

“Những phòng ngủ của Van Gogh” là một cuộc khảo sát lịch sử thú vị của ba bức tranh nói trên. Khởi đầu là những tác phẩm ông vẽ những cái tổ chim và những ngôi nhà ở nông thôn vào thời kỳ đầu sáng tác, sau đó là thời kỳ nhà danh họa sử dụng mô-típ nhà trong tranh để biểu thị nơi trú ẩn, chốn sáng tạo và cuối cùng mới là thực tại vật chất – một quá trình tiến hóa trong tranh Van Gogh từ lúc sống ở Nhà Vàng cho tới những tháng ngày sống trong dưỡng trí viện ở Saint-Rémy.

Cũng không thiếu giai đoạn ông về sống những ngày tháng cuối đời ở Auvers-sur-Oise, nơi ông một lần nữa vẽ loạt tranh những ngôi nhà vùng thôn dã. Nhu cầu một nơi chốn bình yên để sống và vẽ một lần nữa được Van Gogh thể hiện trong tranh. Đó cũng là những gì Van Gogh tìm kiếm suốt cuộc đời đầy những bi kịch của ông.

Phòng ngủ (Bảo tàng Mỹ thuật Chicago)

Từ cuộc triển lãm và việc tái tạo căn phòng ngủ Van Gogh để cho thuê, nhà báo Jonathan Jones của tờThe Guardian (London) cho rằng có thể áp dụng kinh nghiệm hấp dẫn này cho nhiều triển lãm khác với các tác giả từng vẽ về những phòng ngủ, chẳng hạn phòng ngủ St Ursula cực kỳ sang trọng ở Venice được họa sĩ Ý Carpaccio vẽ năm 1495. Khi đó, khách thuê phòng còn có thể thưởng thức món thịt bò mang tên Carpaccio đã được đưa vào thực đơn ở Venice từ lâu rồi. Tất nhiên giá phòng sẽ không hề rẻ!

Ngày 21-2-1888, Van Gogh đến Arles, một thành phố thuộc tỉnh Bouches-du-Rhône, vùng Provence-Alpes-Côte d’Azur của Pháp (đây là một trong những thành phố cổ nổi tiếng, có lịch sử hơn 2.500 năm, đã được UNESCO xếp hạng là di sản thế giới vào năm 1981 nhờ các công trình cổ được xây dựng từ thời La Mã vẫn còn tồn tại đến ngày nay).

Phòng ngủ (Bảo tàng Orsay – Paris)

Ngày 1-5-1888, Van Gogh thuê căn hộ bốn phòng với giá 15 franc/tháng ở Nhà Vàng (Maison Jaune) tại Quảng trường Lamartine của Arles. Ở đây, họa sĩ đã bắt đầu vẽ những bức tranh hoa hướng dương. Cũng ở đây, ông đã mời Paul Gauguin đến cùng sống và vẽ, nhưng sau đó tình bạn của hai người xấu đi vì những xung đột về nghệ thuật. Sợ rằng Gauguin sẽ rời bỏ mình, Van Gogh trong trạng thái căng thẳng lên đến đỉnh điểm vào ngày 23-12-1888 đã đuổi theo Gauguin với một lưỡi dao cạo trong tay và sau đó tự cắt phần dưới tai trái của chính mình. Cuối cùng Gauguin rời Arles và không bao giờ gặp lại Van Gogh nữa…

>"Nguồn sáng tạo" của Vermeer, Monet, Van Gogh

>Mỹ thuật Nhật Bản truyền cảm hứng cho van Gogh như thế nào?