Điện ảnh Trung Quốc và tham vọng "bá chủ thế giới"

Hồng Như| 15/08/2019 03:00

Năm 2020, Trung Quốc có thể vượt Mỹ để trở thành thị trường phim số một thế giới với những sản phẩm điện ảnh chất lượng chinh phục khán giả trong nước và cả quốc tế.

Điện ảnh Trung Quốc và tham vọng

Thoát khỏi sự sao chép của phương Tây

Với dân số gần 1,4 tỷ người, Trung Quốc là thị trường tiềm năng trên nhiều lĩnh vực, bao gồm cả giải trí. Các nhà đầu tư nước ngoài và trong nước đang thực hiện nhiều biện pháp cạnh tranh để thu hút nhóm khách hàng này. Họ là những người có nhu cầu cao về chất lượng dịch vụ và sẵn sàng chi trả nhiều tiền.

Trong vòng 10 năm, Trung Quốc là quốc gia sở hữu số lượng rạp chiếu phim nhiều nhất thế giới, với hơn 60.000 rạp. Số lượng thuê bao đăng ký các dịch vụ phát trực tuyến do chính nước này sản xuất nhiều hơn tổng số thuê bao trên toàn thế giới. YouTube, Netflix hay Amazon không thể hoạt động ở đây. Với ít nhất 800 triệu người dùng Internet, Trung Quốc cũng trở thành quốc gia đứng đầu thế giới về vấn đề này. Có 2% trong số người dùng có thói quen truy cập Internet qua điện thoại di động - đồng nghĩa với sự xuất hiện của một môi trường tiềm năng về dịch vụ thanh toán qua di động trong tương lai. Hơn 90% vé xem phim được bán qua hình thức thanh toán online.

Tuy nhiên, bên trong những tiềm năng đó là những khó khăn mà tất cả các nhà đầu tư đều gặp phải. Tình hình chính trị trong nước và quốc tế có nhiều biến động khó có thể dự đoán. Căng thẳng kinh tế trong khu vực Thái Bình Dương đang ở mức cao nhất trong nhiều năm qua. Chiến tranh thương mại Mỹ - Trung kéo dài, gây nên nhiều bất lợi cho thị trường Trung Quốc. Các cuộc thảo luận về tự do hóa trong lĩnh vực giải trí đã dừng lại, lệnh cấm không chính thức về việc phát các chương trình, phim ảnh của Mỹ tại Trung Quốc được thực hiện. Chính phủ siết chặt chế độ kiểm duyệt đối với lĩnh vực giải trí. Sản phẩm phim của Trung Quốc đột ngột bị rút khỏi các liên hoan phim quốc tế.

Mặc dù vậy, tính riêng lĩnh vực điện ảnh, trong sáu tháng vừa qua, tuy sản xuất phim trong nước giảm nhưng nhiều phim đã ghi lại được dấu ấn lớn. Bộ phim khoa học viễn tưởng The Wandering Earth (Lưu lạc địa cầu) đạt doanh thu 691 triệu USD khi vừa ra mắt, đứng thứ hai trên bảng xếp hạng doanh thu phòng vé tại Trung Quốc. Sau 9 ngày ra mắt, Nezha trở thành bộ phim hoạt hình có doanh thu nhanh nhất nước này, với doanh thu ước tính khoảng 510 triệu USD. Các bộ phim Hollywood như Avengers: Endgame, The Lion King khi chiếu tại Trung Quốc cũng đạt thành tích phòng vé đáng ngưỡng mộ khi lần lượt thu về 616 triệu USD, 117 triệu USD. PricewaterhouseCoopers - một trong bốn công ty kiểm toán hàng đầu thế giới nhận định, trong năm 2020 Trung Quốc sẽ vượt Mỹ trở thành thị trường phim số một thế giới.

“Chúng tôi không còn đơn thuần tôn thờ hay sao chép phương Tây, vì chúng tôi đã thấy rằng các chiến lược sản xuất và phát triển nội dung của phương Tây không đảm bảo cho sự thành công. Trung Quốc bây giờ biết rằng họ cần phải tự mình đứng lên”, ông John Qu - Chủ tịch của Citic Guoan New Bridge Studios nói. Mối quan hệ giữa các ngành công nghiệp nói chung và công nghiệp điện ảnh của Mỹ và Trung Quốc đã thay đổi rõ rệt trong hai năm qua. Trung Quốc đang tìm cách sản xuất các sản phẩm riêng để chiếm lĩnh thị trường nội địa rộng lớn và có thể vươn ra nước ngoài.

Khán giả Trung Quốc ngày càng hiểu biết nhiều hơn và thường xuyên thay đổi thị hiếu về nội dung. Vô số tựa phim Mỹ phát hành tại Trung Quốc trong năm 2019 không mấy khả quan tại phòng vé, bao gồm Toy Story 4 và Dumbo. Những bộ phim ăn khách ở Mỹ không hẳn sẽ hấp dẫn ở Trung Quốc và ngược lại. Chẳng hạn, Crazy Rich Asians, được ca ngợi là cột mốc đại diện ở đất nước này thì ngay lập tức gặp phải sự chế giễu khi vào Trung Quốc vì miêu tả người châu Á là những khuôn mẫu lạc hậu. Tương tự, nhiều nhà phát hành tại Trung Quốc cho rằng - TheFarewell - một bộ phim đang oanh tạc phòng vé Hollywood của đạo diễn Lulu Wang hồi đầu tháng 8/2019 - là quá Mỹ và không đủ sức tin cậy đối với người xem bản địa.

03-8645-1565847412.jpg

Tốc độ tăng trưởng phòng vé của Mỹ và Trung Quốc

Những bước tự lực

Trong những năm gần đây, ngành công nghiệp điện ảnh của Trung Quốc đã hoạt động mạnh mẽ để bắt kịp và vượt qua các tiêu chuẩn quốc tế. Điển hình như quần thể phim trường Phương Đông Thanh Đảo (Qingdao Oriental Movie Metropolis, QOMM) thuộc sở hữu của tập đoàn Đại Liên Vạn Đạt (Dalian Wanda) với diện tích lớn nhất thế giới, hơn 1,6 triệu m2.

“Trong lịch sử điện ảnh, chưa từng có công ty nào xây dựng một studio có quy mô như vậy chỉ từ 4-5 năm”, Tommie Curran - cựu giám đốc sản xuất của QOMM cho biết. Nhiều người nghĩ rằng QOMM sẽ thất bại khi đặt mục tiêu về 30 bộ phim của phương Tây sẽ được quay tại đây mỗi năm. Và chẳng ai ngờ rằng, The Wandering Earth lại mang đến sự thành công rực rỡ như vậy.

Curran - nhà sản xuất phim từng mặt tại QOMM trong những dự án phim đầu tiên vào năm 2016 chia sẻ: “Ngay cả trong năm 2017, mọi người đều rất xem thường các sản phẩm của Trung Quốc. Thái độ của họ là: Tại sao lại sản xuất The Wandering Earth? Ngô Kinh là ai? Tại sao không đầu tư cho phim của Disney hay mấy bom tấn khác?”.

Trước khi chính thức khánh thành, QOMM đã có khoảng 10 bộ phim được ghi hình tại đây, gồm The IslandCrazy Alien và The Wandering Earth với tổng doanh thu 1,2 tỉ USD tại các phòng vé trong nước. Hiện tại, QOMM đang hoạt động khoảng 70% công suất với loạt phim “Fengshen Trilogy” - một dự án mà nhà sản xuất Barrie Osborne của phim The Lord of the Rings cho rằng vượt quá quy mô mà Peter Jackson đã làm.

Bất chấp sự kiểm duyệt nặng nề của chính phủ, với công nghệ tiên tiến và các sản phẩm sáng tạo, Trung Quốc đang dẫn đầu thế giới trong lĩnh vực kỹ thuật số. Hầu hết người dân của nước này đang dần phụ thuộc vào điện thoại di động và nhanh chóng thích nghi với các hình thức giải trí trực tuyến mới. Các công ty trong nước đã sản xuất ra hàng loạt các ứng dụng và trò chơi hấp dẫn như Tik Tok, Parents and Auto Chess... Một vài ứng dụng phát video trực tuyến cũng đang thu hút hàng trăm triệu người xem.

Trên thực tế, một số người theo dõi ngành công nghiệp này nói rằng, nguồn gốc sự sáng tạo của Trung Quốc không còn tồn tại trong các hãng phim truyền thống phụ thuộc vào doanh thu phòng vé, như Huayi Brothers, mà phụ thuộc vào các công ty chuyên về dịch vụ trực tuyến trên internet. Các công ty này đang ngày càng phát triển và thu hút một lượng lớn người dùng thông qua các nội dung đa dạng như truyện tranh, trò chơi hay video dạng ngắn,…

Trong tháng 6/2019, ba dịch vụ phát trực tuyến hàng đầu của Trung Quốc là Tencent Video, Youku và iQiyi của Alibaba đã đạt 100 triệu thuê bao và chiếm 60% tổng số thuê bao toàn thế giới. Nhờ vào chính sách bảo hộ của chính phủ nên dù không có lợi nhuận, các dịch vụ này vẫn tồn tại và phát triển. YouTube, Netflix và Amazon đều bị cấm ở Trung Quốc.

Tuy nhiên, dù Trung Quốc hơn Mỹ về nhiều yếu tố thì nguồn nhân lực tài năng, nhiều kinh nghiệm của Hollywood vẫn chiếm ưu thế hơn. Bằng chứng là các vị trí quan trọng như kịch bản và kỹ thuật hình ảnh trong loạt phim Fengshen Trilogy của Trung Quốc là do người Mỹ đảm nhiệm. Wuershan - một thành viên trong đoàn phim - cho biết: “Chúng tôi biết cách sản xuất của Mỹ và muốn làm theo cách đó, nhưng chúng tôi không có nhân lực cần thiết để làm”. Nhà sản xuất kỳ cựu Eryong (The Great Wall) tán thành: “Trung Quốc vẫn chậm 20-30 năm so với Hollywood trong việc quản lý nhịp độ và phân phối hiệu ứng cho các phim kinh phí lớn”. Mới đây, trong bộ phim  The Legend Hunters, ông đã chọn một người Anh để cùng sản xuất bởi ông nghĩ không một ứng viên Trung Quốc nào có thể đảm nhận tốt nhiệm vụ này.

Tương lai sáng lạn

02-3186-1565847413.png

Top 10 doanh thu phòng vé Trung Quốc qua các năm

Chính phủ Trung Quốc xem ngành công nghiệp giải trí là một công cụ để nâng cao hình ảnh toàn cầu của đất nước, khuyến khích chủ nghĩa dân tộc và thúc đẩy các giá trị chính thống mà họ cho là phù hợp. Một trong những khẩu hiệu hàng đầu dưới thời Chủ tịch Tập Cận Bình đó là chỉ kể câu chuyện của Trung Quốc với thế giới dưới góc nhìn tích cực, không được đề cập đến các mối đe dọa toàn cầu.

Tháng 3 vừa rồi, chính phủ Trung Quốc đã yêu cầu các nhà làm phim phải đưa ngành công nghiệp điện ảnh của đất nước sánh ngang với Mỹ vào năm 2035 và phát triển 100 phim mỗi năm, mỗi phim kiếm về 15 triệu USD. Wang Xiaohui - một quan chức điện ảnh hàng đầu tại Trung Quốc - nói: “Vào thời điểm đó, giá trị ngành công nghiệp điện ảnh sẽ phản ánh sức mạnh của nền kinh tế quốc gia”.

Gánh nặng của việc phải vừa chính xác vừa thành công về mặt thương mại khiến những nhà làm phim Trung Quốc rơi vào thế khó xử. “Phim ở đây, cùng một lúc, phải vừa là gà trống, vừa là gà mái, vừa biết cách gáy nhưng cũng phải biết cách đẻ trứng”, một cựu giám đốc của China Film chia sẻ. Ông nói thêm, năm ngoái, chính phủ đã đặt phim dưới sự kiểm soát trực tiếp của cơ quan tuyên truyền. Và hiện tại, ngành công nghiệp này đang được giám sát bởi những người trong chính phủ. Họ không có hiểu biết chuyên môn về phương diện này và chưa bao giờ phải đối mặt với bất kỳ áp lực kinh tế nào trong công việc của mình.

Ngay trong năm 2019, các nhà kiểm duyệt đã thu hồi 4 bộ phim từ các LHP quốc tế và cố gắng thu thêm một phim từ LHP Cannes. Điều này, đã tạo cơ hội cho Hollywood đưa các bộ phim Mỹ ra rạp nhiều hơn tại Trung Quốc. Cần nhắc lại rằng, kể từ những năm 1990, Bắc Kinh đã giới hạn số lượng phim nhập khẩu được phép trên cơ sở chia sẻ doanh thu. Hạn ngạch được thiết lập vào năm 2012 là 34 phim. Năm 2017, các công ty Mỹ tiếp tục đàm phán để tăng số lượng, tăng tỷ lệ doanh thu và mở rộng thêm một số hoạt động phân phối mới nhưng bất thành.

Mặc dù vậy, một số người vẫn tin rằng điểm tới hạn về kế hoạch hợp tác tốt đẹp vẫn đang rất gần. Dede Nickerson - một nhà sản xuất phim người Mỹ gốc Hoa lâu năm nói rằng, cô đã thảo luận vấn đề này với các quan chức của cả hai bên và kế hoạch là ký một biên bản thỏa thuận phim mới bên cạnh một thỏa thuận thương mại Mỹ - Trung lớn hơn. Tuy nhiên, cuộc đàm phán thương mại ở Thượng Hải bị phá vỡ vào tháng 7 và vấn đề này đã không được nhắc đến.

Hiện tại, dù chịu ảnh hưởng khá lớn từ chiến tranh thương mại Mỹ - Trung thì thị trường giải trí của Trung Quốc vẫn là mảnh đất béo bở, đáng thèm muốn cho cả các nhà đầu tư trong nước lẫn quốc tế. Các nhà cung cấp nội dung có thể nắm bắt thị hiếu phát triển của người tiêu dùng Trung Quốc và nhanh chóng điều hướng các vùng bất ổn chính trị chắc chắn sẽ thành công. Bởi Trung Quốc đang tiến bộ rõ rệt chỉ trong một thời gian ngắn và dự kiến ​​sẽ còn phát triển hơn nữa.

Curran cho biết: “20 năm trước đây, ngành công nghiệp ở đây gần như không có và 10 năm trước nó chỉ là một phần của hiện tại. Bạn phải nhìn vào Trung Quốc một cách toàn diện, hơn là tại bất kỳ một thời điểm nào. Nếu bạn chỉ trích điện ảnh Trung Quốc về điều gì đó ngày hôm nay thì ba năm nữa họ sẽ nhanh chóng cải thiện và trong 7 năm nữa, họ sẽ còn tuyệt vời hơn”.

(Theo Variety)

(0) Bình luận
Nổi bật
Đọc nhiều
Điện ảnh Trung Quốc và tham vọng "bá chủ thế giới"
POWERED BY ONECMS - A PRODUCT OF NEKO