“Xin - cho” hay “phục vụ”?

Thủ tướng vừa giao chỉ tiêu cho các bộ, ngành, địa phương, sau khi kết thúc giai đoạn 2 của Đề án 30, phải đơn giản hóa tối thiểu 30% các quy định hiện hành về thủ tục hành chính (TTHC). Đến cuối tháng 9/2009, theo kế hoạch, Chính phủ sẽ công bố trên internet bộ cơ sở dữ liệu quốc gia về TTHC tại bốn cấp chính quyền. Có thể thấy Đề án 30 đã thành công trong giai đoạn 1 thông qua việc các bộ, ngành, địa phương công bố bộ TTHC thuộc thẩm quyền quản lý để phục vụ người dân và DN.

Chính phủ từ lâu tỏ rõ quyết tâm bãi bỏ, sửa đổi nhiều quy định TTHC không phù hợp, nhưng kết quả thu được không như mong muốn và TTHC vẫn sinh sôi nảy nở với nhiều biến tướng của “giấy phép con”. Nguyên nhân sâu xa, ngoài yếu tố chủ quan về nhận thức, thì nhiều thủ tục sau nhiều lần cải cách vẫn nhằm tạo ra lợi ích cục bộ cho một bộ phận ban hành các quy định, thủ tục đó. Nói cách khác, nền hành chính thời gian qua vẫn nặng tính “cai trị”, chưa chuyển sang nền hành chính “phục vụ”.

Đơn giản thủ tục hành chính tại một thành phố lớn như TP.HCM là việc khó khăn.

Muốn được chứng nhận hoặc cấp giấy phép, người dân đều phải làm đơn “xin”, trong khi đó, việc được chính quyền chứng nhận lại là quyền lợi của dân. Hình thức này đã làm mất sự công bằng trong mối quan hệ giữa người dân và chính quyền. Có lẽ nhận ra điều này mà trong lần cải cách này, Tổ công tác chuyên trách cải cách TTHC kiến nghị Thủ tướng thay thế một số mẫu đơn, mẫu văn bản. Chẳng hạn như trước đây gọi là “Giấy phép đầu tư”, nay đổi thành “Giấy chứng nhận đầu tư”... Từ ngữ thay đổi không nhiều nhưng thể hiện thái độ và tư tưởng khác nhau trong mối quan hệ chính quyền - nhân dân.

Một trong các hình thức cải cách mới là khi phát hiện ra những thủ tục phiền hà, không hợp lý, người dân có thể phản ánh trực tiếp tới trang tin điện tử (thutuchanhchinh.vn) của Tổ công tác chuyên trách cải cách TTHC của Thủ tướng. Tuy nhiên, điều hành trang tin điện tử này, cũng như vô số các đường dây nóng về cải cách TTHC khác lại còn liên quan đến phẩm chất của cán bộ có trách nhiệm. Vì vậy, để triệt để hơn, nên chăng ban hành luật về quy định ban hành các TTHC. Hiểu đơn giản là: Nếu các quy định, thủ tục nào gây thiệt hại cho công dân, DN, thì có thể bị kiện và phải bồi thường. Có như vậy, trong mối quan hệ chính quyền - nhân dân mới chấm dứt được nạn “xin - cho” vốn đẻ ra nhũng nhiễu trong TTHC nhiều năm qua.