Để tận dụng ưu đãi thuế quan từ ACFTA

Bà Nguyễn Thị Thu Trang - Giám đốc Trung tâm WTO và Hội nhập của VCCI khuyến cáo doanh nghiệp phải chấp nhận cạnh tranh trên từng phân khúc thị trường, tránh việc bán nguyên liệu thô, phải chủ động tạo ra sự chuyển dịch đáng kể trong cơ cấu ngoại thương với Trung Quốc thì mới tận dụng được các ưu đãi thuế quan từ ACFTA.

* Qua ACFTA, bà đánh giá thế nào về đối tác Trung Quốc?

- Trung Quốc không phải là đối tác về thương mại tự do đầu tiên của Việt Nam, càng không phải là đối tác thương mại mới nhất, nhưng Trung Quốc là đối tác vô cùng lớn trong số 21 đối tác do các hiệp định thương mại tự do (FTA) mang lại cho nước ta hiện nay.

Đối tác thương mại giữa Việt Nam và Trung Quốc đặc biệt hơn khi Trung Quốc có chung đường biên giới với 14 nước và có chung biên giới biển với 4 nước, nhưng duy nhất Việt Nam có chung biên giới đất liền và biên giới biển. Do đó, mọi động thái trong quan hệ thương mại với Trung Quốc đều ảnh hưởng rất lớn đến Việt Nam.

* Về kinh tế, sự đặc biệt này nói lên điều gì, thưa bà?

- Con đường giao thương giữa Trung Quốc và Việt Nam so với các nước là thuận lợi nhất và doanh nghiệp nước ta có nhiều cơ hội tận dụng thuận lợi này. Nhưng thuận lợi nhất cũng có nghĩa nguy cơ về gian lận thương mại và các yếu tố rủi ro cũng lớn nhất. Cho nên quan hệ thương mại với đối tác kinh tế này của Việt Nam là rất đặc biệt theo nghĩa đó.

Cũng vì vậy, thương mại giữa Việt Nam - Trung Quốc còn được thực hiện bởi nhiều cam kết, như Hiệp định Thương mại biên giới Việt Nam -  Trung Quốc chẳng hạn.

Bà Nguyễn Thị Thu Trang - Giám đốc Trung tâm WTO và Hội nhập của VCCI

* Hình như doanh nghiệp Việt Nam chưa tận dụng được các ưu đãi, thuận lợi từ việc ACFTA được nâng cấp?

- Năm 2016, Nghị định thư Sửa đổi ACFTA có hiệu lực với mục tiêu chính là nâng cấp các quy định về quy tắc xuất xứ hàng hóa và tạo thêm nhiều thuận lợi trong thương mại song phương. Ngày 12/11/2016, Hiệp định Thương mại tự do ASEAN - Hồng Kông đã được ký kết, mở ra con đường ưu tiên cho hàng hóa Việt Nam vào khu vực kinh tế đặc biệt này của Trung Quốc.

Đây chính là cơ hội để doanh nghiệp Việt Nam gia tăng thương mại với thị trường Trung Quốc. Tuy nhiên, trên thực tế, lợi ích mà doanh nghiệp thu được từ việc tận dụng các thỏa thuận này còn rất hạn chế.

Theo số liệu từ Bộ Công Thương và Tổng cục Hải quan, tỷ lệ tận dụng ưu đãi thuế quan ACFTA (bằng tổng giá trị kim ngạch hàng hóa xuất khẩu được hưởng ưu đãi trên tổng giá trị hàng xuất đi) thường ở mức thấp, chỉ cao hơn tỷ lệ tận dụng của FTA với khu vực ASEAN.

Vì thế, dự kiến được lợi 10 đồng từ việc loại bỏ thuế quan nhưng thực tế chỉ được 3 đồng, cao lắm cũng chỉ 5 đồng. Số liệu của năm 2016 cho thấy, doanh nghiệp chỉ tận dụng được 32% ưu đãi từ ACFTA, nghĩa là chưa đầy 1/3 số hàng hóa xuất khẩu đi Trung Quốc tận dụng được những ưu đãi thuế quan này. Tỷ lệ này là rất thấp so với nhiều quốc gia khác trong khu vực và trên thế giới, nhất là khi so với những cơ hội, thuận lợi mà ACFTA đem lại.

ACFTA mang lại cho doanh nghiệp Việt Nam cơ hội tiếp cận với thị trường khổng lồ của Trung Quốc. Tuy nhiên, muốn tận dụng được cơ hội này, doanh nghiệp Việt Nam phải chấp nhận cạnh tranh trên từng phân khúc thị trường, tránh bán nguyên liệu thô. Đặc biệt, Việt Nam cần phải chủ động tạo ra sự chuyển dịch đáng kể trong cơ cấu ngoại thương với Trung Quốc, có thế mới tận dụng được cơ hội do ACFTA mang lại.

* Cảm ơn bà!