Để doanh nhân TP.HCM phát huy tối đa sức sáng tạo trong kỷ nguyên số

Tuy nhiên, trong những năm gần đây và đặc biệt là giai đoạn bùng phát dịch bệnh Covid-19 giữa năm 2021 đã bộc lộ rõ hơn những điểm yếu cơ bản về năng lực trụ lại, vươn lên cả ở thị trường trong và ngoài nước. Nó làm giảm vai trò dẫn dắt và sức hút với một trung tâm kinh tế trọng điểm vùng. Sau đây, chúng ta sẽ đi sâu làm rõ vấn đề này:

1. Điểm mạnh của doanh nghiệp TP.HCM

- Tính sáng tạo: Là nét đặc trưng của doanh nghiệp ở một thành phố trẻ. Được kế thừa từ nền kinh tế trị trường tư tưởng giải phóng, doanh nhân TP.HCM luôn năng động, sáng tạo trong mọi hoàn cảnh, góp phần tạo ra những bước đột phá của thành phố, đặc biệt trong nền công nghiệp 4.0 hiện nay.

- Tính linh hoạt: TP.HCM là nơi hội tụ chủ yếu những doanh nghiệp vừa, nhỏ và siêu nhỏ. Lực lượng này luôn thích nghi một cách linh hoạt trước những biến động lớn. Ví dụ, đợt dịch bệnh Covid-19 bùng phát, các doanh nghiệp hầu như tê liệt, tưởng như không thể vực dậy nổi; nhưng khi chúng ta trở lại trạng thái bình thường mới, các doanh nghiệp đã bùng dậy rất nhanh, các doanh nghiệp thành lập mới cũng tăng cao... chứng tỏ sự nhạy bén của doanh nghiệp rất cao trước sự thay đổi môi trường kinh doanh.

- Đội ngũ doanh nhân có bản lĩnh: Trong quá trình phát triển của thành phố, đội ngũ doanh nhân luôn vững vàng, tự tin với kiến thức, kinh nghiệm, bản lĩnh vươn lên trong mọi thử thách. Bản lĩnh này cũng là tố chất trong một thành phố luôn có những bước đi đột phá.

- Trách nhiệm xã hội: Doanh nhân TP.HCM là một lực lượng đi đầu trong công tác xã hội của thành phố. Từ công tác xóa đói giảm nghèo, hỗ trợ đồng bào bị thiên tai, lũ lụt... và đặc biệt trong đợt dịch bệnh vừa qua, đội ngũ doanh nhân luôn có cách làm độc đáo, xông pha từ mặt trận tuyến đầu đến từng đồng nghiệp, đồng bào. Công tác xã hội đã trở thành văn hóa doanh nghiệp và là một tiêu chí không thể thiếu đối với doanh nghiệp thành phố.

2. Điểm yếu của doanh nghiệp TP.HCM

- Tính liên kết chưa cao: Đây là điểm yếu bao trùm không những đối với lực lượng doanh nhân thành phố mà còn là của các doanh nhân trong cả nước. Các cụ ngày xưa có câu “Buôn có bạn, bán có phường”, việc thiếu liên kết đã dẫn đến sự phát triển manh mún, tự phát của từng doanh nghiệp trong ngành và không tạo ra sức mạnh đột phá của doanh nghiệp. Ở đây, chúng ta phải thẳng thắn thừa nhận rằng sức lan tỏa của hiệp hội tới từng doanh nghiệp cũng có những hạn chế nhất định làm thiếu đi tính liên kết chặt chẽ.

- Năng lực yếu: Nhìn tổng thể, tuy đã có những bước phát triển vượt bậc, nhưng nhìn chung doanh nhân TP.HCM vẫn còn yếu về nhiều mặt, từ quản trị, chất lượng nguồn nhân lực đến khả năng chinh phục thị trường nội địa và thâm nhập vào thị trường quốc tế... Điều đó dẫn đến tính cạnh tranh của sản xuất chưa cao và quan trọng là chưa chen chân vào những phân khúc có giá trị cao trong chuỗi cung ứng quốc tế như: khâu thiết kế, phân phối sản phẩm... Hầu hết doanh nghiệp chúng ta mới dừng lại ở khâu sản xuất - một khâu vất vả nhất trong chuỗi, trong khi lợi nhuận cũng thấp nhất trong chuỗi.

3. Xây dựng lực lượng doanh nghiệp TP.HCM

Xây dựng đội ngũ doanh nhân TP.HCM xứng tầm với một thành phố trung tâm và đầu tàu về kinh tế trong cả nước là điều cấp thiết hơn bao giờ hết hiện nay. Để làm tốt điều này, cần tập trung vào những điểm chính như sau:

- Hình thành sàn giao dịch hàng hóa tại TP.HCM: Do nền kinh tế thị trường theo định hướng xã hội chủ nghĩa của Việt Nam còn non trẻ so với thế giới, vì vậy phát triển thị trường hàng hóa nội địa còn dư địa rất lớn. Vấn đề ở chỗ cần tác động vào điểm nào trong chuỗi cung ứng từng dòng hàng để có thể tạo ra sức hút đủ lớn để hình thành một trung tâm cung ứng và phân phối hàng hóa.

Sàn giao dịch hàng hóa chính là điểm trọng tâm lớn nhất, có giá trị nhất trong toàn bộ chuỗi cung ứng. Khi TP.HCM có sàn giao dịch từng dòng hàng chủ yếu thì dòng chảy cung ứng hàng hóa sẽ dồn về thành phố. Nó vừa cung ứng cho thành phố, vừa tỏa đi các tỉnh, thành trong cả nước, đồng thời nó làm các chợ đầu mối của thành phố sẽ nhiều lên, mạnh lên. Nó vừa nâng cao vai trò dẫn dắt của doanh nghiệp thành phố vừa phát huy tối đa vai trò trung tâm kinh tế của cả nước.

- Xây dựng các doanh nghiệp đầu tàu: Cần thiết phải xây dựng một số doanh nghiệp đủ mạnh, có vai trò dẫn dắt, định hướng trong từng ngành, đủ sức lan tỏa kéo theo các doanh nghiệp nhỏ và rất nhỏ, các doanh nghiệp phụ trợ cung ứng cho các doanh nghiệp lớn.

Quá trình phát triển và vai trò của hiệp hội trong việc kết nối, chia sẻ là cực kỳ quan trọng. Nó phát hiện các điển hình, bồi dưỡng, xây dựng và nhân rộng để các doanh nghiệp khác học tập, cùng nhau hoàn thiện. Dần dần, thành phố sẽ xây dựng được một đội ngũ doanh nghiệp mạnh, thu hút các doanh nghiệp ở các tỉnh, thành khác thành những chuỗi liên kết khép kín, trong đó các doanh nghiệp thành phố là trung tâm.

- Nâng cao năng lực doanh nghiệp TP.HCM:

• Đẩy mạnh chuyển đổi số trong doanh nghiệp TP.HCM: Đây cũng là thế mạnh của thành phố lớn. Tuy nhiên, việc chuyển đổi số thời gian qua còn manh mún, chưa đủ sức lan tỏa tới từng doanh nghiệp, còn nặng về hô hào.

Cần có một sàn chuyển đổi số dành riêng cho doanh nghiệp, trong đó bao gồm các công ty công nghệ với những giải pháp tốt, được thẩm duyệt bởi các cơ quan uy tín, tạo một địa chỉ tin cậy cho các doanh nghiệp được tiếp cận trực tiếp, dễ dàng, thân thiện... Các chính sách thông thoáng của Nhà nước như ưu đãi vốn, thuế... trong lĩnh vực chuyển đổi số để có sức lan tỏa rộng tới các doanh nghiệp.

Chuyển đổi số đã nâng cao năng lực doanh nghiệp một cách nhanh nhất, vừa tạo ra sản phẩm chất lượng cao, vừa tiếp cận thị trường trong và ngoài nước một cách hiệu quả, tạo khả năng cạnh tranh mới của doanh nghiệp trên toàn cầu.

• Nâng cao chất lượng nguồn nhân lực: Đây cũng là thế mạnh của thành phố, nơi có hệ thống các trường đào tạo chất lượng cao trong cả nước. Ở đây, vai trò của hiệp hội cần được đưa ra. Hiệp hội là cầu nối tổng hợp các yêu cầu của hội viên về nhân lực trong đơn vị mình, đồng thời kết nối, đặt hàng các đơn vị đào tạo với nhiều loại hình khác nhau: đào tạo tập trung, đào tạo tại doanh nghiệp... với những chủ đề khác nhau; cao hơn nữa là đào tạo sau đại học cho doanh nhân, chuyên gia...

• Đẩy mạnh khâu marketing: Đây là khâu quan trọng trong việc nâng cao hiệu quả của sản phẩm. Nếu thành phố làm tốt khâu này sẽ thâm nhập được vào thị trường mục tiêu trên thế giới, thu hút lượng hàng hóa từ các nơi trong cả nước về tiêu thụ tại thành phố và xuất khẩu đi các nước. Cần thiết phải liên kết từ cơ quan xúc tiến thương mại của Bộ Công Thương, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn... với trung tâm xúc tiến thương mại của thành phố và hiệp hội trong việc tìm tòi, định hướng các thị trường mục tiêu và xây dựng các chương trình xúc tiến thương mại, tạo kênh xúc tiến thương mại cho doanh nghiệp phát triển.

4. Hoàn thiện cơ sở hạ tầng cho một thành phố đầu tàu kinh tế

Việc hoàn thiện cơ sở hạ tầng của thành phố và của vùng là cực kỳ quan trọng. Nó đẩy mạnh lưu thông hàng hóa, tránh việc tắc nghẽn làm cho các tỉnh tự xây dựng các hệ thống cầu cảng, lưu thông hàng hóa riêng dẫn đến manh mún, không tập trung, không phát huy được sức mạnh của các kênh phát triển sản phẩm.

Thời gian qua, cơ sở hạ tầng thành phố có những thay đổi rất cơ bản, nhiều công trình xây dựng làm thay đổi diện mạo thành phố. Tuy nhiên, so với nhu cầu phát triển của một thành phố đầu tàu kinh tế trong cả nước thì cơ sở hạ tầng của thành phố vẫn chưa đủ sức tạo lực hút lưu thông hàng hóa trong khu vực về thành phố, nhiều dự án dang dở, dự án quy hoạch treo... dẫn đến cơ sở hạ tầng thành phố không theo kịp sự phát triển kinh tế của thành phố và khu vực.

Hiện nay, thành phố đang quyết liệt giải quyết vấn đề này, như hoàn thiện các tuyến đường vành đai, triển khai tuyến vành đai 3 cũng như các tuyến đường cao tốc trong khu vực phía Nam đang được Trung ương và các tỉnh làm gấp rút, quyết liệt. Vấn đề cốt lõi là vốn từ ngân sách trung ương đến thành phố và huy động từ xã hội, chúng ta phải linh hoạt, khéo léo làm cho thật hiệu quả để có được nguồn vốn cần thiết cho các dự án. Hy vọng chúng ta sẽ có bước đột phá trong lĩnh vực này, tạo cú hích lớn trong việc lưu thông hàng hóa.

Có thể nói, lực lượng doanh nhân TP.HCM là một lực lượng doanh nhân năng động, sáng tạo và phát triển khá bền vững trong cả nước. Trong nền công nghiệp 4.0 hiện nay, đòi hỏi doanh nhân thành phố cần phát triển lên một tầm mới tương xứng với một thành phố đầu tàu kinh tế của cả nước. Chúng ta còn rất nhiều việc phải làm để doanh nhân thành phố xứng đáng với kỳ vọng, nhưng chắc chắn một điều là với những khát khao vươn tới của doanh nhân và quyết tâm của chính quyền thành phố thì chúng ta sẽ đạt được mục tiêu trên.

(*) Chủ tịch Câu lạc bộ Doanh nhân Nam Định tại TP.HCM