Tìm "bầu sữa" mới

Mặc dù thị trường chứng khoán đã có những diễn biến thuận lợi trong những ngày gần đây, nhưng chừng đó là chưa đủ để đảm bảo cho những sự tích cực hơn sẽ diễn ra trong năm 2013 sắp tới.

Chính vì vậy, các công ty chứng khoán (CTCK) cũng không thể ngồi một chỗ để trông chờ thị trường có những diễn biến tích cực mà vẫn phải tiếp tục tìm những hướng đi cho riêng mình. Nhưng vì nhiều nguyên nhân cả chủ quan lẫn khách quan và việc tạo ra những lợi thế riêng biệt của các CTCK ngày một khó khăn hơn bao giờ hết.

Hết thời "lấy thịt đè người"

Giai đoạn 2009 - 2010, một số CTCK đã đẩy mạnh những điều kiện ưu đãi của mình một cách thái quá để giành khách hàng từ các ông lớn khác. Hệ quả là phần nhiều trong số này giờ đây nếu không thua lỗ trầm trọng thì cũng đang phải tiến hành tái cấu trúc lại khi "ôm" một khoản nợ xấu đáng kể.

Gần đây, một vài CTCK đã sử dụng điều kiện ưu đãi cực kỳ hấp dẫn cho các nhân viên môi giới để qua đó kéo khách hàng cá nhân về với mình. Một người có kinh nghiệm làm việc trong ngành chứng khoán chia sẻ, chiến lược "lấy thịt đè người" chưa bao giờ chứng tỏ được hiệu quả, trái lại còn bào mòn sức lực của CTCK và khi đã "suy" thì rất dễ "sụp".

Khi được hỏi về khả năng tiếp tục gia tăng thị phần của mình trong thời gian sắp tới, Giám đốc một công ty chứng khoán trong top 5 hiện nay tỏ ra khá dè dặt bởi hai nguyên nhân: Thứ nhất, phụ thuộc vào diễn biến thị trường. Nếu thị trường diễn biến không thuận lợi, các nhà đầu tư mới không tham gia, nhà đầu tư cũ không quay trở lại thì các CTCK chỉ có nước "bó phép".

Thứ hai, các CTCK hoạt động kém hiệu quả gần như đã lộ diện hết trong năm nay. Nhà đầu tư đã nhận diện rõ những CTCK nào nguy hiểm cho mình nên đã dịch chuyển tài khoản sang những nơi khác an toàn hơn.

Chưa kể, một số CTCK cũng "bán khách" sang cho các CTCK lớn hơn. Việc các CTCK lớn "hút máu" khách hàng từ các CTCK nhỏ gần như đã được thực hiện trong năm 2012.

Chính vì vậy, cục diện thị phần của các CTCK đã được định hình một cách khá rõ ràng, vững chắc. Các CTCK giờ đây nếu có "giành khách" thì sẽ chỉ là cuộc chiến giữa các ông lớn với nhau chứ không phải giữa CTCK lớn và CTCK nhỏ nữa. Như vậy, việc cạnh tranh sẽ ngày một khó khăn hơn.

Vắt óc sáng tạo

Rõ ràng, nếu CTCK chỉ dựa vào thị phần để phát triển hoạt động môi giới, vốn được xem là ổn định nhất thì cũng chưa chắc đã ổn định vì đơn giản, thị phần cũng phụ thuộc vào diễn biến thị trường.

Trong khi đó, những mảng như tư vấn doanh nghiệp, tư vấn niêm yết từ trước đến nay nằm chủ yếu trong tay một số CTCK lớn nên việc các CTCK ít kinh nghiệm hơn và nghiệp vụ kém hơn gia nhập là điều không dễ dàng gì. Chính vì vậy, việc tìm ra những sản phẩm đặc biệt, những thị trường "ngách" để xâm nhập là điều kiện tiên quyết để có thể tồn tại.

Trong khoảng 3 - 4 năm gần đây, thị trường đã có một số sản phẩm mới xuất hiện. Chẳng hạn như việc một CTCK với lợi thế về công nghệ từ cổ đông lớn của mình đã đẩy mạnh dịch vụ tổ chức đại hội cổ đông trực tuyến cho các doanh nghiệp.

Sở dĩ đại hội cổ đông trực tuyến "có đất" để tận dụng là do sự cách trở về mặt địa lý và điều kiện kinh tế của nhiều cổ đông, một cổ đông ở phía Bắc sở hữu chừng vài trăm CP khó lòng vào Nam tham dự đại hội cổ đông của doanh nghiệp. Nhưng ở đây, hầu hết các sản phẩm mới đều được thực hiện khá âm thầm và chưa định hình một xu thế rõ ràng.

Đơn cử như việc CTCK đứng ra đảm trách hộ doanh nghiệp việc công bố thông tin, thay vì doanh nghiệp phải thực hiện, công ty sẽ thực hiện các thông báo sau đó doanh nghiệp gửi cho các cơ quan quản lý.

Hoặc có những trường hợp CTCK sẽ đứng ra tư vấn công bố như thế nào. Đây rõ ràng là một sản phẩm rất hữu ích cho doanh nghiệp và nếu được triển khai một cách rộng rãi cũng góp phần chuẩn hóa việc công bố thông tin vốn có nhiều bất cập hiện nay.

Ở đây có hai lý do có thể cản trở những sản phẩm có hơi hướng sáng tạo lan tỏa rộng hơn ra thị trường. Đầu tiên có thể kể đến là việc các CTCK vẫn muốn "giấu bài", hoặc không muốn công bố rình rang.

Kế tiếp là việc các CTCK vẫn còn quá thụ động trong việc tìm lối đi riêng của mình, chủ yếu vẫn là bắt chước. Khi một sản phẩm không được nhân rộng, thì xu hướng sử dụng cũng sẽ khó khăn và như vậy thị trường cũng sẽ còn nhỏ và các CTCK lại càng khó để triển khai.

Các CTCK vẫn nói đến tái cấu trúc, nhưng tái cấu trúc đâu chỉ có "dọn dẹp" hay "cắt bỏ" mà còn có cả đổi mới, sáng tạo mà vấn đề này dường như vẫn còn để ngỏ.