Lùi tình thế

Sau khi các ngân hàng (NH) thương mại hoàn thành dự trữ bắt buộc, lãi suất huy động tiền đồng trên thị trường có phần giảm nhiệt so với trước. Tuy nhiên, nhiều phân tích cho thấy, đây mới chỉ là bước lùi tình thế và khó có thể dự đoán sự tăng giảm của lãi suất thời gian tới.

Đọc E-paper

DN lại lo thiếu vốn trước sự không ổn định của thị trường tiền tệ

Theo Tổng cục Thống kê, Chỉ số giá tiêu dùng (CPI) tháng 9 tăng 2,2%, mức cao kỷ lục trong 16 tháng trở lại. Tính chung 9 tháng, CPI của cả nước cũng chưa thật sự đến mức đáng lo ngại (5,13% so với tháng 12/2011 và 9,96% bình quân 9 tháng đầu năm). Tuy nhiên, với những động thái hiện nay, các dự đoán đều cho rằng, đây chỉ mới là bước khởi đầu của một giai đoạn lạm phát sẽ tăng, thậm chí có thể mạnh trở lại, khiến mục tiêu kiềm chế lạm phát ở mức 8 - 9% có thể bị phá vỡ.

Như vậy, bên cạnh mục đích hoàn thành chỉ tiêu dự trữ bắt buộc, cộng thêm lo ngại lạm phát sẽ tăng trở lại nên thời gian qua, các NH không ngừng tăng lãi suất để đón đầu. Cụ thể, phần lớn NH đều niêm yết lãi suất huy động 9%/năm, nhưng nếu khách hàng gửi nhiều sẽ được thỏa thuận lãi suất.

Mức thỏa thuận tùy thuộc vào số tiền gửi và không vượt quá 12% theo quy định của Ngân hàng Nhà nước (NHNN). Về lý thuyết là vậy, nhưng trên thực tế, phần lớn khách hàng đều được NH công khai lãi suất tiết kiệm 13%/năm cho các kỳ hạn trên 12 tháng, một số ít NH áp dụng mức lãi suất trên cho cả các kỳ hạn ngắn (nếu số tiền quá lớn).

Huy động vốn còn được thể hiện khá sôi động trên thị trường liên ngân hàng. Ví dụ, vào ngày 24/9, lãi suất cho vay qua đêm giảm xuống mức 3,39%, nhưng trước đó một tuần lãi suất ở mức 3,89%. Tổng dư nợ trên thị trường mở vẫn giữ ở mức cao. Vào ngày 24/9, NHNN đã hỗ trợ thêm 2.544 tỷ đồng ở mức 8% cho kỳ hạn 7 ngày, nâng tổng dư nợ lên 12.831 tỷ đồng.

Cũng trong ngày 24/9, đã có 300 tỷ đồng tín phiếu kho bạc kỳ hạn 182 ngày trúng thầu ở mức 8,6%, trên tổng số 1.000 tỷ đồng gọi thầu. Từ đó mới có chuyện, trong báo cáo tài chính của các NHTM, thể hiện vốn cho vay doanh nghiệp và nền kinh tế thấp hơn so với cho vay liên NH, gửi vào NHNN và các hoạt động đầu tư tài chính khác.

Lúc trước, khi cần vốn, NH không quá chú tâm vào việc tăng lãi suất huy động, mà dùng nhiều cách khác hiệu quả hơn. Trong đó, cách hay dùng nhất là Ủy thác đầu tư, tức là dùng tiền của NH cho các công ty con, công ty liên kết vay rồi mua lại cổ phần của các công ty này để tăng vốn điều lệ.

Thậm chí, nhập nhèm trong việc thu chi giữa các công ty và NH. Nhưng nay, khi vấn đề sở hữu chéo bị phanh phui, NHNN giám sát chặt chẽ dòng vốn vay chéo này khiến các NH thương mại không còn cửa ngoài việc tăng lãi suất huy động ở kênh liên NH và từ khối doanh nghiệp, dân cư. Tuy nhiên, phải nói rằng kênh giao dịch trên thị trường liên NH lúc này không còn dễ dàng như trước.

Bởi, các NH đều đang rơi vào trường hợp giống nhau là chạy đua vốn bù đắp thanh khoản cho những khoản vay cũ, cũng như trích lập dự phòng. Và con đường duy nhất mà giới này phải đi đó là vượt trần lãi suất để thu hút vốn từ dân cư cũng như hút vốn của nhau.

Biết rằng đây là một biện pháp tình thế buộc các NH phải làm trong thời điểm khó khăn này. Song, cũng chính động thái này của NH thương mại một lần nữa khẳng định lãi suất từ nay đến cuối năm khó có thể giảm theo lộ trình mà Thống đốc NHNN đã đưa ra trước đó. Và một lần nữa nỗi lo thiếu vốn của doanh nghiệp được khơi gợi trước sự không ổn định của thị trường tiền tệ.

Lo cũng đúng vì chỉ cần một biến đổi nhỏ từ vĩ mô, lãi suất NH lập tức phản ứng theo. Không biết con số lạm phát tháng 10 và những tháng còn sẽ ở mức nào, nhưng với doanh nghiệp, càng về cuối năm, vấn đề trả nợ vay đang rất nặng nề. Hơn nữa, do các doanh nghiệp đã suy kiệt nội lực sau một thời gian dài đối mặt với khó khăn nên không còn được bao nhiêu doanh nghiệp có thể đáp ứng được tiêu chuẩn cho vay của các NH thương mại đặt ra lúc này