Chỉ số chứng khoán: Chuẩn nào… chuẩn?

Khoảng 1 năm trở lại đây, chỉ số VN-Index đã nhiều lần bị bóp méo, không phản ánh đúng diễn biến của thị trường chứng khoán (TTCK). Giải pháp thay thế VN-Index bằng nhiều chỉ số khác dù đã được đưa ra nhưng chưa hẳn đã là giải pháp cuối cùng.

Ẩn số VN-30

Sở Giao dịch Chứng khoán TP.HCM (HOSE) đang nghiên cứu chỉ số VN-30 và nhiều khả năng sẽ chính thức áp dụng vào đầu năm 2012. VN-30 được kỳ vọng sẽ khắc phục được tình trạng cả thị trường giảm giá nhưng chỉ cần một vài mã như BVH (Bảo Việt Holdings), MSN (Masan), VIC (Vincom) tăng là VN-Index tăng theo.

Hoặc như những ngày gần đây, lúc nào BVH và MSN chuyển sang sắc đỏ (giảm giá) thì thị trường cũng khó mà xanh (tăng giá) nổi.

Hiện tại, VN-Index đang được tính theo phương pháp Paasche, biến động của chỉ số này sẽ phụ thuộc vào biến động của giá trị vốn hóa toàn thị trường.

Hệ quả là cổ phiếu (CP) vốn hóa càng lớn, càng có nhiều ảnh hưởng đến VN-Index. Theo cách tính mới của chỉ số VN-30, tầm ảnh hưởng của mỗi CP sẽ chỉ được giới hạn ở mức 10% để tránh tình trạng đánh vào vài CP là có thể đẩy cả thị trường.

Tuy nhiên, khi một số tổ chức tài chính áp dụng chạy các mô hình giả định cho VN-30 thì biến động của chỉ số này cũng không khác mấy so với VN-Index do “4 ông lớn” BVH, MSN, VIC và VNM vẫn chiếm gần 40% ảnh hưởng trong rổ tính VN-30.

Các chỉ số chứng khoán ngoài việc thể hiện diễn biến của thị trường còn phải thể hiện một cách sống động sức khỏe của nền kinh tế. Nhưng khi hàng loạt doanh nghiệp đầu ngành vẫn chưa niêm yết, chức năng hàn thử biểu của nền kinh tế cũng khó lòng phát huy cho dù có sử dụng bất kỳ loại chỉ số nào.

Ông Hoàng Thạch Lân, Giám đốc Môi giới Công ty Chứng khoán MHBs bày tỏ quan điểm: “Không thể đòi hỏi một chỉ số duy nhất có thể phản ánh đầy đủ toàn bộ cục diện thị trường. Không triệt tiêu hoàn toàn việc bị CP vốn hóa lớn bóp méo nhưng VN-30 sẽ phản ánh sát hơn biến động chung của thị trường.

Quan trọng hơn, chỉ số này sẽ là bước tiến để triển khai sản phẩm phái sinh. Đối với các quỹ đầu tư đánh theo chỉ số (ETF), việc mô phỏng VN-30 sẽ dễ hơn nhiều so với mô phỏng VN-Index”.

Đa dạng hóa chỉ số

ThS. Phạm Xuân Anh, Phó phòng Phân tích Công ty Chứng khoán BIDV-BSC, cho rằng, sau khi VN-30 ra đời, thị trường sẽ có thêm nhiều chỉ số chuyên biệt khác nhau do các tổ chức tài chính thiết lập.

Lâu nay, ngoài VN-Index và HNX Index, cũng tồn tại những chỉ số chứng khoán khác như SSI30 (do SSI thiết lập), DC VN30 Index (do Dragon Capital xây dựng)...

Trong những trường hợp này, chỉ số chứng khoán đóng vai trò là một công cụ, mắt xích trong hoạt động đầu tư của các tổ chức hoặc các đối tác có liên quan.

Ví dụ: Một số quỹ có những tiêu chí lựa chọn CP riêng biệt, chẳng hạn dựa vào ngành, tình hình tài chính, độ minh bạch và thanh khoản chứ không phải vốn hóa lớn.

Lúc này họ không thể “nhìn” vào VN-Index mà phải lựa chọn một nhóm CP cho riêng mình, thiết lập một chỉ số (điều này không quá phức tạp) và theo dõi chỉ số này tăng hay giảm để quyết định bán hay mua.

Khoảng 1 năm nay, một số công ty chứng khoán và các cổng thông tin điện tử tài chính thường xuyên tiến hành loại bỏ những CP vốn hóa lớn để “xem thử” VN-Index tăng giảm như thế nào. Điều này cho thấy các tổ chức không quá lệ thuộc vào VN-Index và đã có nhiều cách ứng phó.

Nhưng sẽ là quá sớm nếu cho rằng VN-Index “hết thời” hoặc nhà đầu tư (NĐT) không còn muốn ngó ngàng đến chỉ số này. Một chỉ số đã gắn bó với NĐT hơn một thập kỷ không dễ gì thay đổi trong một sớm một chiều. VN-Index vẫn còn giá trị nhưng sẽ được hỗ trợ bởi một loạt chỉ số khác.

HOSE cho biết sẽ cho ra lò hàng loạt chỉ số khác như VN Composite, VN-30 Foreign, VN Core 10... Những chỉ số này sẽ phục vụ cho từng nhu cầu khác nhau của từng nhóm NĐT.

Nếu nhìn sang TTCK Mỹ, các chỉ số chứng khoán hàng đầu như Dow Jones hay S&P 500 đều do các tổ chức độc lập xây dựng, nhiều người sẽ đặt câu hỏi rằng liệu điều này có thể áp dụng tại TTCK Việt Nam hay không?

Ông Hoàng Thạch Lân cho biết, do các sàn chứng khoán tại Mỹ thuộc về tư nhân nên họ cũng có thể đảm trách việc thiết lập chỉ số chứng khoán.

Còn tại TTCK Việt Nam, các cơ quan quản lý đã lập ra chỉ số chứng khoán, mặc nhiên sẽ có tính chính danh cao nhất, việc lập ra một chỉ số chứng khoán mới sẽ trở nên thừa thãi.