AI sẽ phân hóa nhu cầu học ngoại ngữ của xã hội

Trong kỳ nghỉ Hè, du khách thế giới có thể sẽ viếng thăm nhiều địa điểm mà bản thân họ không mấy thông thạo ngôn ngữ bản địa. Nếu là ngày xưa, họ có thể đã mang theo một cuốn sách mẫu câu giao tiếp phổ thông bằng ngôn ngữ bản địa.

Với sự trỗi dậy và phổ biến của tiếng Anh, điều này đã trở nên ít cần thiết hơn. Tuy nhiên, với hầu hết mọi người, ít nhất là với 7 trong số 8 tỷ người trên thế giới, tiếng Anh vẫn là điều lạ lẫm. Do đó, một hướng dẫn viên du lịch thông thạo song ngữ có thể là một sự lựa chọn tuyệt vời; nếu không, nhiều khả năng du khách chỉ còn cách chấp nhận giao tiếp bằng cử chỉ và ám hiệu.

Các du khách quốc tế của thời hiện đại có thể lựa chọn cho mình một phương tiện ngày càng phổ biến hơn: công nghệ.

Theo The Economist, ngày càng nhiều khách du lịch sử dụng các công cụ đơn giản, miễn phí, không chỉ để thông giải văn bản mà còn để nói chuyện. Thông qua chế độ hội thoại của các ứng dụng này, người dùng có thể nói chuyện với điện thoại và giọng nói đã được thông dịch sẽ phát ra ngay sau đó. Đồng thời, các ứng dụng cũng có thể nghe ngôn ngữ khác rồi tạo ra bản dịch bằng ngôn ngữ của người dùng.

Dù vậy, việc được nhận lấy một vài “cái nhíu mày” đây đó vì các bản dịch nhiều lúc vẫn dễ xảy ra. Ví dụ, câu “Vợ tôi không ăn được gluten” có thể sẽ được Google Translate chuyển sang tiếng Pháp hoặc tiếng Ý là “Vợ tôi không có gluten trong người”.

Một số ứng dụng cạnh tranh khác, như DeepL, hiện làm tốt hơn trong khoản này, khi đưa ra nhiều lựa chọn bản dịch khác hơn và hầu hết đều diễn giải đúng ý.

Song với sự phát triển của AI, đặc biệt trong ngành AI tạo sinh, tạo văn bản, công cụ tốt nhất cho giao tiếp lại có thể không phải là ứng dụng dịch thuật. Trên thực tế, dù không được quảng bá là dành cho mục đích này, ChatGPT lại có khả năng tạo lập văn bản khá tốt theo yêu cầu của người dùng và ứng dụng này là đa ngôn ngữ.

Thay vì nhập một văn bản chính xác để dịch, người dùng hoàn toàn có thể yêu cầu ChatGPT “viết một tin nhắn bằng tiếng Tây Ban Nha cho người phục vụ rằng vợ tôi và tôi muốn được giới thiệu một thực đơn, nhưng cô ấy không ăn được gluten, nên chúng tôi muốn thay bất cứ thứ gì có gluten bằng món khác”. Kết quả là một đoạn văn hoàn hảo, kể cả cách người nói tiếng Tây Ban Nha thực sự nói câu “vợ tôi không ăn được gluten”. Vì ChatGPT diễn giải tốt hơn là thông dịch, nên việc sử dụng nó giống như có một người bạn cùng ăn tối là người bản xứ hơn là một thông dịch viên tự động.

Trên thực tế, du lịch từ lâu đã là một trong số những nguồn động lực để học tập ngoại ngữ. Do đó, một số lo ngại rằng các ứng dụng AI sẽ cắt giảm nhu cầu tiếp thu, học một ngôn ngữ mới.

Theo Douglas Hofstadter - một nhà văn thông thạo nhiều thứ tiếng, một điều gì đó sâu sắc sẽ biến mất khi con người nói chuyện qua máy móc. Ông lấy ví dụ rằng, việc có một bài phát biểu ngập ngừng, khó khăn bằng tiếng Quan thoại - ngôn ngữ đòi hỏi rất nhiều nỗ lực, rốt cục sẽ mang đến cảm giác thành tựu cho chính bản thân người trình bày. “Ai sẽ tự hào về việc mình đi trực thăng lên đỉnh núi Everest chứ?”, Hofstadter đặt vấn đề.

Ngược lại, nhiều người khác lại ít lo lắng hơn. Vì hầu hết mọi người không di chuyển ra nước ngoài hoặc không có sự tiếp xúc đủ lâu với một nền văn hóa khác để khiến họ phải nỗ lực thông thạo ngoại ngữ. Hầu hết cũng không học ngôn ngữ để cảm thấy nhân văn hơn hay rèn luyện bộ não. Vào kỳ nghỉ của mình, họ đơn giản chỉ muốn một cốc bia và món spaghetti carbonara và không gặp phải sự cố nào mà thôi.

Thế nên, khi AI dịch thuật trở nên phổ biến hơn, xã hội sẽ phân hóa thành hai nhóm. Một là những người muốn mở mang đầu óc hay hòa mình vào các nền văn hóa khác. Nhóm này vẫn sẽ học ngôn ngữ và thường sẽ được hỗ trợ bởi công nghệ.

Nhóm còn lại đã quen thuộc với việc sử dụng công nghệ sẽ xem việc học ngoại ngữ mới như một loại sở thích đáng ngưỡng mộ và khó “nuốt trôi”. Và đây sẽ là điều xảy ra với phần lớn người nói tiếng Anh bản ngữ, khi họ là đối tượng thường bỏ lỡ lợi ích của việc học một ngôn ngữ mới.

Ở nhiều quốc gia, gồm cả Anh và Mỹ, các khoa ngoại ngữ ở các trường học và đại học đã đóng cửa, trong khi với phần còn lại của phương Tây, tiếng Anh vẫn là ngôn ngữ được nhiều người học tập. Còn ở những nước nghèo hơn, nhiều người nói được nhiều thứ tiếng lại là chuyện thường thấy.

Tuy nhiên, nếu chỉ tập trung vào người học, chúng ta sẽ bỏ qua bản chất xã hội căn bản của ngôn ngữ. Điều này gần giống với việc “mổ xẻ” lợi ích mà các mối quan hệ khăng khít mang lại đối với sức khỏe tim mạch của một người, nhưng lại bỏ qua giá trị vốn có của bản thân các mối quan hệ đó.

Chớ quên rằng, dù là cố gắng hỏi đường bằng tiếng Nhật không chuẩn, hay pha trò bằng tiếng Đức bập bẹ, thì sự thật là bạn vẫn đang nỗ lực trò chuyện với ai đó. Và khi bạn sử dụng một ngôn ngữ đủ tốt để có thể kể một câu chuyện vào thời điểm hoàn hảo, hay tinh tế trao đi một hàm ý trong cuộc trò chuyện, thì mối quan hệ với người nghe thậm chí còn sâu sắc hơn. Những mối quan hệ tốt nhất không cần đến bên trung gian.