Người Việt tại Czech thời kinh tế khó khăn

Đối với anh Trieu Dinh Van, 25 tuổi, chuyến đi từ vùng nông thôn miền bắc Việt Nam đến nhà máy cơ khí miền đông Bohemia hai năm trước đầy hứa hẹn. Cha mẹ anh thế chấp ruộng đất, vay 10.000 euro trả cho một đại lý, để có vé máy bay và visa cho anh sang Czech làm việc.

Chưa đầy một năm, khủng hoảng tài chính toàn cầu quét mất chỗ làm với mức lương 8 euro/giờ của anh tại nhà máy sản xuất xe tải Kogel tại Czech. Anh thất nghiệp, không nhà cửa, không kiếm được tiền gửi về nhà, có thể phải xin trợ cấp của gia đình. Anh là một trong 20.000 công nhân Việt trong làn sóng lao động nhập cư từ Việt Nam, Trung Quốc, Mông Cổ tới Czech năm 2007, làm việc phổ thông. Khi các nền kinh tế Đông Âu bắt đầu suy giảm, hàng ngàn người lâm vào cảnh thất nghiệp, cạn túi.

Một cửa hàng người Việt tại chợ Sapa, Czech. Ảnh NYT

Lo ngại bất ổn gia tăng

Các quan chức Czech cho biết, họ lo sợ rối loạn xã hội khi xuất khẩu giảm, thất nghiệp có thể tăng tới 8% vào cuối năm 2009, nhiều người Czech sẽ quay lại làm việc với mức lương thấp trước đây từng dành cho lao động nước ngoài. Czech hy vọng người nhập cư thất nghiệp sẽ hồi hương, tránh làm gia tăng không khí giận dữ chống lại những nhóm dân thiểu số tại nước này.

Tháng trước, một gia đình người Romani bị thiêu cháy, nghi ngờ những kẻ cực đoan ném bom xăng vào nhà họ tại thị trấn Vitkov, đông bắc Czech. Nhiều người Việt lo sợ có thể trở thành nạn nhân tương tự. “Người Czech không thích chúng tôi vì chúng tôi trông khác họ”, anh Trieu nói.

Cựu bộ trưởng nội vụ Ivan Langer nói rằng lượng công nhân nước ngoài thất nghiệp (khoảng 12.000 người) dễ bị lôi kéo vào tổ chức tội phạm, hoặc bị lạm dụng lao động. Theo Trung tâm phòng chống ma tuý quốc gia, năm 2008 cảnh sát phá 79 cơ sở trồng cần sa quy mô lớn, hầu hết do người Việt điều hành.

Hiện Czech có khoảng 70.000 người Việt, là cộng đồng người nước ngoài lớn thứ hai sau Ukraine tại đây. Những người Việt siêng năng thích lặng lẽ làm ăn, trong khi người Czech thì bằng lòng với việc giả bộ như không có người Việt ở đó. Tuy nhiên, những người đứng đầu cộng đồng người Việt tại Czech lo ngại những công nhân mới thất nghiệp có thể làm xáo trộn nếp sống họ gầy dựng lâu nay.

Nhiều người Czech không thích người nhập cư

Trong khảo sát tháng 4/2009 do hãng thăm dò dư luận Stem thực hiện, 66% người Czech nói họ không thích có láng giềng là người Việt. Tháng 2/2009, Czech triển khai chương trình khuyến khích hồi hương, tài trợ vé máy bay một chiều và 500 euro/người lao động. Khoảng 2.000 người Mông Cổ, Ukraine và Kazakhstan chấp nhận đề nghị này. Nhưng nhiều người Việt như anh Trieu, với món nợ lớn tại nhà thì hi vọng ở lại, may ra gặp thời.

Nhà xã hội học chuyên nghiên cứu về Việt Nam, Jiri Kocourek cho rằng những ngộ nhận về văn hóa làm tình hình xấu thêm vì sự thờ ơ của người Czech. Ví dụ sách ngữ pháp của Czech không cho dùng chính thức những âm trong bảng chữ cái tiếng Việt, khiến giới chức Czech khó phân biệt những cá nhân trong một cộng đồng mà hàng ngàn người có họ Nguyen.

Giám đốc điều hành chợ Sapa Tran Quang Hung cho biết nhiều người thất bại khi đến chợ kiếm việc. Ông đã đề nghị chính quyền Czech xây trường học dành cho người nhập cư, dạy tiếng cho họ, nhưng chính phủ bác bỏ. Ông cho biết: “Nền kinh tế đi xuống, người Czech không muốn người dân nhập cư ở đây mà chỉ muốn họ hồi hương”.