Thiếu thuốc, vật tư y tế: Cấp bách gỡ vướng

Trong khi đó, tác động từ đại dịch Covid-19 khiến nhiều loại thuốc, vật tư y tế đã đấu thầu trước đây không cung cấp được do đứt gãy chuỗi cung ứng, nhiều loại thuốc trong nước có thể sản xuất cũng không nhập khẩu được nguyên liệu, hoạt chất để sản xuất.

Thực trạng nêu trên đã tác động không tốt tới việc khám, chữa bệnh, quyền lợi của người bệnh không được đảm bảo.

Theo PGS-TS. Đào Xuân Cơ, ngoài những yếu tố nêu trên, nguyên nhân chính dẫn đến thiếu thuốc, vật tư y tế là do các quy định pháp luật về đấu thầu, mua sắm còn thiếu cập nhật, thiếu cụ thể, thiếu minh bạch. 

Chẳng hạn, việc phân loại, phân nhóm vật tư y tế đấu thầu, mua sắm có những thiết bị do cấu hình kỹ thuật giống hệt nhau nên sản phẩm của Trung Quốc xếp ngang nhóm sản phẩm của Mỹ, châu Âu, nhưng giá thì khác nhau do chất lượng khác nhau. Cách phân nhóm như vậy, bệnh viện buộc phải mua theo gói thầu rẻ tiền, còn nếu mua loại tốt thì rủi ro sai phạm "thổi giá”, bởi đấu thầu giá thấp thắng thầu. Hay vấn đề công bố giá trên cổng thông tin điện tử Bộ Y tế của doanh nghiệp, đến nay chưa có cơ quan, tổ chức nào thẩm định và chịu trách nhiệm.

Trong khi bệnh viện phải dựa vào giá công bố đó để làm kế hoạch đấu thầu nên rất dễ rơi vào bẫy giá (mua rẻ chất lượng không tốt, mua đắt rủi ro nâng khống giá). Nhiều đơn vị y tế hiện nay rất lúng túng trong việc đấu thầu thuốc bởi  không biết đâu là hành lang pháp lý đầy đủ, an toàn, đâu là ranh giới không thể vượt qua. 

Theo ông Nguyễn Đình Hưng - Phó giám đốc Sở Y tế Hà Nội, đấu thầu thuốc hiện nay thực hiện theo ba cấp: cấp quốc gia (đấu thầu và đàm phán), cấp địa phương (địa phương tổ chức đấu thầu cho các bệnh viện trên địa bàn), cấp đơn vị (bệnh viện tự tổ chức đấu thầu). Tuy nhiên, danh mục đấu thầu lại không đồng thời trong năm hay một lúc, nên việc cân đối sử dụng thuốc gặp khó khăn. Các đơn vị hiện nay cũng chưa được tự chủ đấu thầu thuốc (cấp địa phương phải qua Sở Y tế thẩm định), giá thuốc tham khảo khá rộng khiến các bệnh viện khó xây dựng giá đấu thầu. 

Ông Đào Xuân Cơ kiến nghị, cần phải có một cơ quan, đơn vị chịu trách nhiệm thẩm định giá và công bố giá thuốc, vật tư y tế của doanh nghiệp trên cổng thông tin điện tử Bộ Y tế làm cơ sở pháp lý, tin cậy cho các bệnh viện sử dụng.

Theo ông Vũ Tiến Lộc - Ủy viên Ủy ban Kinh tế của Quốc hội, tháo gỡ các quy định pháp luật đang vướng mắc, gây khó khăn cho đấu thầu thuốc, vật tư y tế là rất quan trọng, nhất là đối với các quy định còn bất hợp lý, chưa rõ ràng, chồng lấn, thông tin mù mờ, không rõ (về thẩm quyền mua sắm, phê duyệt, quyết định mua sắm...). Ông Vũ Tiến Lộc nhấn mạnh, phải có Luật Trang thiết bị y tế để tạo hành lang pháp lý vận hành thị trường này, sửa Luật Dược tạo thuận lợi cho thị trường dược phẩm; cho phép Bộ Y tế thực hiện đấu thầu thuốc tập trung theo khung giá trần để các cơ sở y tế có căn cứ đàm phán giá khi mua trực tiếp, ban hành nghị định về quy trình đàm phán giá tại Luật Đấu thầu; phê duyệt cơ chế áp dụng hình thức mua sắm đặc thù với các loại thuốc, vật tư y tế ít cạnh tranh.