Chuỗi cung ứng nông sản, chia lợi nhuận thế nào cho nông dân gắn với nghề?

Thái Công| 09/04/2021 04:42

Chuỗi cung ứng nông sản của Việt Nam đang gặp vướng mắc ở chỗ có quá nhiều tầng nấc trung gian, đẩy chi phí và giá bán lên quá cao, trong khi nông dân thường thu lợi nhuận quá thấp. Cách nào để giải quyết vấn đề này?

Chuỗi cung ứng nông sản, chia lợi nhuận thế nào cho nông dân gắn với nghề?

Quản lý chuỗi cung ứng bao gồm việc vận chuyển và lưu trữ, phân phối thành phẩm từ điểm xuất xứ đến điểm tiêu thụ

Đẩy mạnh kinh doanh online

Trong những năm gần đây, cơ cấu nền kinh tế của Việt Nam thay đổi theo hướng tích cực với sự vươn lên của ngành dịch vụ và công nghiệp. Mặc dù vậy, nông nghiệp vẫn đóng góp khoảng 10% GDP và tạo ra nhiều việc làm cho người lao động.

Việt Nam đã lọt vào top 15 nước xuất khẩu nông sản lớn trên thế giới với kim ngạch trên 40 tỷ USD/năm, xuất khẩu tới hơn 180 quốc gia và vùng lãnh thổ, nhiều nhất là xuất sang Trung Quốc, Mỹ, các nước Đông Nam Á, EU, Hàn Quốc, Nhật Bản.

Tuy nhiên, trong những năm qua, tình trạng "được mùa mất giá" vẫn xảy ra trong nông nghiệp. Việt Nam cũng như các nước trên thế giới đều có các giải pháp giải quyết vấn đề "được mùa mất giá" dựa vào nguyên tắc hoạt động của kinh tế thị trường với sự can thiệp của chính phủ. Có thể chia các giải pháp thành các nhóm chính sách sau đây:

Thứ nhất, mở rộng và đa dạng hóa thị trường (tăng cầu) nông sản, nhất là mở rộng xuất khẩu nông sản ra thế giới với các chương trình hợp tác kinh tế song phương và đa phương.

Thứ hai, hạn chế lượng cung nhằm kiểm soát quy mô sản xuất để hỗ trợ giá nông sản, như giảm bớt sản lượng, cho vay vốn canh tác và thu mua sản phẩm theo giá hợp đồng định trước để đảm bảo nông dân không bị thiệt khi được mùa.

Thứ ba, khi được mùa, Chính phủ phải bỏ ra một lượng tiền lớn để thu mua nông sản cho nông dân. 

Mặc dù vậy, các chính sách mang tính thị trường tôn trọng quy luật cung cầu thường đem lại kết quả tích cực và bền vững hơn chính sách can thiệp trực tiếp vào giá nông sản. Trong thị trường toàn cầu cạnh tranh cao ngày nay, buộc phải tìm ra những cách thức mới để phát triển nông nghiệp bền vững, nhất là sản xuất hữu cơ. Thực tế cho thấy, ở các nền kinh tế mới nổi như Việt Nam cũng như các thị trường đã trưởng thành, quyền lực của người mua đã vượt qua quyền lực của người bán. Giá cả luôn là một yếu tố cạnh tranh quan trọng và trở thành một vấn đề cần phải tính toán trong quá trình quản lý chuỗi cung ứng.

Quản lý chuỗi cung ứng đóng vai trò quan trọng trong việc quyết định giá vì nó giữ cho chi phí kinh doanh ở mức tối thiểu và lợi nhuận cao nhất có thể. Quản lý chuỗi cung ứng bao gồm việc vận chuyển và lưu trữ, phân phối thành phẩm từ điểm xuất xứ đến điểm tiêu thụ.

[Caption] Nông dân là người trực tiếp tạo ra sản phẩm, họ cần phải được phân bổ lại lợi nhuận cho hợp lý

Nông dân là người trực tiếp tạo ra sản phẩm, họ cần phải được phân bổ lại lợi nhuận cho hợp lý

Lợi thế quan trọng của quản lý chuỗi cung ứng là giảm thất thoát sản phẩm trong quá trình vận chuyển và bảo quản, tăng doanh số bán hàng, giúp theo dõi và truy tìm nguồn gốc sản phẩm cũng như kiểm soát chất lượng và an toàn sản phẩm để đem lại sự hài lòng đối với khách hàng. 

Thách thức trong quản lý chuỗi cung ứng là duy trì và quản lý cả ba dòng chảy thị trường là sản phẩm, thông tin và tài chính một cách hiệu quả, mang lại kết quả tối ưu cho nông dân, người bán buôn và khách hàng.

Dù công nghệ số đang phát triển nhanh chóng nhưng nông nghiệp nước ta vẫn còn duy trì chuỗi cung ứng truyền thống kém hiệu quả, nhất là phải qua khâu trung gian, dẫn đến chi phí giao dịch cao và giá cả bấp bênh tùy vào được mùa hay mất mùa. 

Gần đây, kinh doanh online đã nổi lên như một kênh mua bán quan trọng. Sự hiện diện của “trung gian điện tử” giúp cải thiện lợi nhuận khi người sản xuất tiệm cận kịp thời giá thị trường.

Đi cùng nhau trong HTX

Tuy nhiên, theo các nhà kinh tế, vấn đề cần lưu ý là muốn có chuổi cung ứng nông sản trong và ngoài nước bền vững, ngày càng lớn, trước hết phải cải thiện sinh kế của nông dân, mà muốn vậy, nông dân phải có hợp tác xã kiểu mới, tức ruộng đất được xem như một loại cổ phần trong hợp tác xã để cùng sản xuất với quy mộ lớn, hoặc ruộng đất được xem như cổ phần đóng góp vào doanh nghiệp để trở thành thành viên của doanh nghiệp, nhất là doanh nghiệp nông nghiệp công nghệ cao. Điều này dẫn đến sự cần thiết phải đổi mới mô hình hợp tác xã, doanh nghiệp nông nghiệp và phải sửa đổi Luật Đất đai để hợp tác xã và danh nghiệp nông nghiệp tích tụ ruộng đất, từ đó mới có thể tổ chức sản xuất lớn, tạo ra nhiều sản phẩm chất lượng cao.

Trong những năm qua, thu nhập của khu vực vực nông thôn, nông nghiệp  vẫn là “vùng trũng”. Chính sách can thiệp vào thị trường, tức “giải cứu nông sản” của Chính phủ và chính quyền địa phương các cấp đã đem lại những kết quả nhất định. Tuy nhiên, chính sách mang tính thị trường tôn trọng quy luật cung - cầu có kết quả tích cực hơn chính sách can thiệp trực tiếp vào giá nông sản. Hơn nữa, trong thời đại kỹ thuật số, trong chuỗi cung ứng, “trung gian điện tử” dựa trên công nghệ đã nổi lên như một kênh mua bán thay thế trung gian truyền thống mang lại nhiều lợi ích cho nông dân. 

(0) Bình luận
Nổi bật
Đọc nhiều
Chuỗi cung ứng nông sản, chia lợi nhuận thế nào cho nông dân gắn với nghề?
POWERED BY ONECMS - A PRODUCT OF NEKO