Khát vọng thành phố thông minh: Đô thị thông minh - Thách thức mới và nỗ lực hiện thực hóa (Bài 2)

* Sau hơn 7 năm triển khai đề án xây dựng TP.HCM là đô thị thông minh, bà có thể điểm lại những kết quả nổi bật nhất, cả về hạ tầng số, dịch vụ công lẫn tác động đến người dân và doanh nghiệp?

- Sau hơn 7 năm triển khai đề án phát triển thành phố thông minh, về hạ tầng số và nền tảng công nghệ, Thành phố đã hoàn chỉnh mạng Metronet với băng thông 100 Mbps đến tất cả các đơn vị, đồng thời đưa vào vận hành trung tâm dữ liệu với hơn 1.200 máy chủ. Hệ thống hội nghị trực tuyến đã phủ khắp từ Trung ương đến cấp xã, tạo nên sự thông suốt trong điều hành.

Đặc biệt, TP.HCM hiện có hơn 3.400 trạm BTS 5G, chiếm 28% cả nước, với mức độ phủ sóng đạt 71% tại TP.HCM cũ, 74% ở Bình Dương cũ và 33% ở Bà Rịa - Vũng Tàu cũ. Chúng tôi cũng đã kết nối 12/16 cơ sở dữ liệu quốc gia, đồng bộ dữ liệu về dân cư, đất đai, doanh nghiệp, y tế, giáo dục… để hình thành nền tảng “một lần khai báo” cho người dân. Trí tuệ nhân tạo cũng đã được thí điểm rộng rãi trong nhiều lĩnh vực như hành chính, y tế, giáo dục, giao thông và quản lý đô thị.

Song song với hạ tầng, dịch vụ công và các tiện ích số đã có bước tiến vượt bậc. Toàn bộ thủ tục hành chính nay được xử lý trên nền tảng số, tích hợp với Cổng dịch vụ công quốc gia, giúp người dân có thể thực hiện thủ tục mà không phụ thuộc nơi cư trú. Ứng dụng “Công dân số Thành phố” đã thu hút hơn nửa triệu lượt tải, trở thành kênh kết nối trực tiếp và hiệu quả giữa chính quyền và người dân. Riêng hệ thống 1022 chỉ trong hơn một tháng rưỡi đã tiếp nhận và xử lý gần 27.000 phản ánh. Trong lĩnh vực y tế, hơn 2,8 triệu sổ sức khỏe điện tử đã được đồng bộ; trong giáo dục, học bạ điện tử đã được áp dụng toàn diện…

* Việc sáp nhập, mở rộng địa giới hành chính tiếp tục đặt ra thách thức mới cho mục tiêu đô thị thông minh phải không, thưa bà?

- Chúng tôi nhận định những khó khăn này thể hiện trên cả phương diện tổ chức bộ máy, hạ tầng công nghệ lẫn nhận thức xã hội.

Trước hết, về tổ chức bộ máy và nhân sự, Thành phố đang phải đối diện với bài toán chuyển đổi sang mô hình chính quyền hai cấp, đồng thời sắp xếp lại 168 đơn vị hành chính cấp xã. Đây là một nhiệm vụ phức tạp, khi nguồn nhân lực, đặc biệt trong lĩnh vực công nghệ thông tin và an toàn thông tin, còn thiếu hụt. Việc điều động, bố trí lại cán bộ cũng tạo ra sự biến động, ít nhiều ảnh hưởng đến tiến độ công việc. Kế đến, hạ tầng công nghệ và sự liên thông dữ liệu vẫn còn những hạn chế nhất định. Nhiều trung tâm hành chính công mới chỉ đáp ứng ở mức cơ bản, chưa đồng bộ. Một số hệ thống quốc gia quan trọng vẫn xảy ra lỗi đồng bộ, gây gián đoạn trong xử lý thủ tục hành chính trực tuyến. Điều này đòi hỏi phải có sự đầu tư, hoàn thiện và tích hợp đồng bộ mạnh mẽ hơn trong giai đoạn tới.

Đặc biệt, thách thức quan trọng nằm ở nhận thức xã hội. Khả năng tiếp cận dịch vụ số của người dân và doanh nghiệp còn chưa đồng đều, đặc biệt với các nhóm yếu thế và khu vực vùng sâu, vùng xa.

* Trung tâm CĐS nhìn nhận bài toán quản trị vùng, liên thông dữ liệu và đồng bộ hạ tầng công nghệ như thế nào trong bối cảnh mới này?

- Trung tâm CĐS TP.HCM được xác định là đầu mối điều phối toàn diện về công nghệ, dữ liệu và nghiệp vụ số. Trong bối cảnh mới, nhiệm vụ trọng tâm của chúng tôi là bảo đảm các hệ thống nền tảng số vận hành thông suốt, ổn định, thích ứng với quy mô của siêu đô thị sau khi hợp nhất.

Về hạ tầng, Trung tâm đã chủ động triển khai phương án kết nối mạng chuyên dùng, đồng thời thiết lập hệ thống truyền dẫn và hội nghị trực tuyến đa tầng - đa điểm, bảo đảm đáp ứng yêu cầu điều hành đồng bộ giữa TP.HCM, Bình Dương và Bà Rịa - Vũng Tàu. Cách tiếp cận này giúp tăng cường năng lực quản trị vùng và rút ngắn khoảng cách trong phối hợp giữa các địa phương. Song song đó, về dữ liệu, chúng tôi đã ban hành nhiều quy chuẩn kỹ thuật, từ tầng dữ liệu, giao diện nghiệp vụ đến mô hình vận hành, nhằm bảo đảm an toàn thông tin và khả năng tích hợp.

* Để hiện thực hóa mục tiêu xây dựng TP.HCM thành siêu đô thị thông minh vào năm 2030, thành phố sẽ có những bước đi cụ thể gì? Trong tiến trình này, Nghị quyết 57-NQ/TW được vận dụng ra sao để thúc đẩy đổi mới sáng tạo, phát triển khoa học công nghệ và CĐS, nhằm biến tầm nhìn thành hiện thực?

- Thành phố hiện đang hoàn thiện Chương trình CĐS và phát triển đô thị thông minh giai đoạn 2025 - 2030, coi đây là kim chỉ nam cho tiến trình xây dựng siêu đô thị thông minh vào năm 2030. Ưu tiên hiện đại hóa hạ tầng và công nghệ. Chúng tôi tiếp tục đầu tư mạnh vào viễn thông và hạ tầng số, đồng thời triển khai các ứng dụng IoT trong quản lý giao thông, y tế, nông nghiệp và năng lượng. Đặc biệt, việc ứng dụng trí tuệ nhân tạo (AI) và dữ liệu lớn (Big Data) trong quản lý nhà nước, dự báo thiên tai và chăm sóc sức khỏe sẽ được đẩy mạnh, nhằm tạo ra bước nhảy vọt trong hiệu quả quản trị.

Thành phố cũng tập trung phát triển dữ liệu mở và dữ liệu dùng chung. Việc số hóa dữ liệu toàn diện, kết nối hoàn tất với Trung tâm Dữ liệu quốc gia và triển khai dịch vụ công trực tuyến toàn trình sẽ giúp hình thành một hệ thống quản lý minh bạch, thuận tiện và hiệu quả hơn, tạo điều kiện để người dân, doanh nghiệp chỉ cần khai báo một lần cho nhiều loại dịch vụ.

Thành phố cũng khuyến khích hợp tác công tư để cùng phát triển các ứng dụng, dịch vụ số, đồng thời định hướng hình thành khu công nghiệp công nghệ số, công nghệ thông tin tập trung. Đi cùng với đó là việc nâng cao năng lực số cho người dân. Chúng tôi đặt mục tiêu trang bị kỹ năng số cơ bản và nâng cao cho mọi tầng lớp, thúc đẩy tiêu dùng sản phẩm dịch vụ trực tuyến và xây dựng niềm tin số, để bảo đảm không ai bị bỏ lại phía sau trong tiến trình chuyển đổi.

Về nguồn lực, Thành phố cam kết dành ít nhất 2% GRDP cho hoạt động R&D và tối thiểu 3% chi ngân sách hằng năm cho khoa học - công nghệ, đổi mới sáng tạo và CĐS. Đây là những con số thể hiện quyết tâm chính trị mạnh mẽ. Đồng thời, Thành phố cũng chú trọng phát triển nhân lực chất lượng cao, với kế hoạch đào tạo AI, an toàn thông tin và kỹ năng số cho hơn 30.000 cán bộ, công chức, viên chức và người dân. Đặc biệt, sáng kiến “Bình dân học vụ số” được triển khai nhằm phổ cập kỹ năng số rộng rãi trong cộng đồng.

Ở khía cạnh doanh nghiệp, chúng tôi thúc đẩy R&D, ký kết hợp tác với các tập đoàn công nghệ lớn, triển khai nhiều sáng kiến CĐS trong sản xuất, dịch vụ và quản trị. Song song, thể chế đặc thù cũng được hoàn thiện với các nghị quyết của HĐND về chính sách đột phá cho khoa học - công nghệ và CĐS, cũng như đề xuất cơ chế đặc thù riêng cho Khu Công nghệ cao.

* Cảm ơn bà!