Luận ngữ và Bàn tính

Ông dành hơn nửa đời người để theo đuổi thực nghiệp. Tổng kết có đến 500 công ty liên quan trực tiếp hoặc gián tiếp đến ông trong nhiều vai trò khác nhau như giám đốc, chủ tịch, cố vấn, kiểm soát, nhà đầu tư, hoặc các chức vụ tương tự. Và những công ty này hoạt động trên rất nhiều lĩnh vực khác nhau, từ vận tải đường bộ, đối ngoại, ngân hàng, thương mại, đến khai khoáng, gốm sứ, hóa chất, điện lực, bảo hiểm, vận tải biển…

Luận ngữ và Bàn tính là cuốn sách tiêu biểu của Shibusawa Eiichi, biểu thị sự kết hợp giữa đạo xử thế và triết lý kinh doanh, cũng là tôn chỉ suốt cuộc đời của ông. Bằng tác phẩm này, Shibusawa đã giúp đổi mới nền kinh doanh nước Nhật bằng một thái độ trung dung, nêu quan điểm người trí thức trong thời đại mới không nên coi rẻ tiền bạc, người làm kinh doanh cũng không được quên nhân - nghĩa - lễ - trí - tín. Từ đó, tổ chức mới vững bền, công ty mới phát đạt, đất nước được cường thịnh, và trong thành quả của cộng đồng sẽ có lợi ích của cá nhân như một lẽ tất nhiên.

Trong Luận ngữ và Bàn tính, Shibusawa Eiichi viết lại tôn chỉ cho suốt cuộc đời kinh doanh của mình: một tôn chỉ đầy tính nhân văn và nề nếp đạo đức Á Đông. Tôn chỉ kinh doanh của Eiichi tìm cách điều hòa, kết hợp nhuần nhuyễn tư tưởng và triết lý của Luận ngữ (cuốn sách hàng đầu về tu dưỡng đạo đức và hoàn thiện bản thân của phương Đông) với chiếc bàn tính (vật dụng tính toán không thể thiếu của doanh nhân).

Từ xưa đến nay nhiều người quan niệm rằng những người kinh doanh, buôn bán để làm giàu đều là phường gian dối, trí trá. Thế nhưng với những trải nghiệm trong mấy chục năm dấn thân theo nghiệp kinh doanh, Shibusawa khẳng định rằng người làm kinh doanh cần phải có đạo đức, người có đạo đức có thể làm giàu, và sự giàu sang đạt được nhờ có nền tảng đạo đức sẽ bền vững hơn.

Với Shibusawa, kinh doanh mà tách rời đạo đức thì phát triển lợi nhuận sẽ đạt ngay đến giới hạn rồi giảm dần. Ông đã dẫn chứng những lời dạy của Khổng Tử về “sống để làm gì”, “kinh doanh để làm gì” với những ví dụ thực tế để “thổi” đạo đức vào kinh doanh trong xã hội thời ấy. Chính vì thế, trong cuốn sách, chúng ta sẽ bắt gặp những lời dạy như “Tu thân tề gia, trị quốc bình thiên hạ” của Khổng Tử, những giáo điều mà có lẽ với xã hội Việt Nam hiện tại… chỉ xuất hiện ở thể loại phim kiếm hiệp.

Cuốn sách là kim chỉ nam cho nhiều công ty lớn của Nhật và khởi nguồn cho những đặc điểm chung của các công ty Nhật. Đọc cuốn sách chúng ta sẽ thấy một phần nguyên nhân Nhật Bản tạo được sự khác biệt với các nước Đông Á khác. Ở Hàn Quốc, Việt Nam và thậm chí cả Trung Quốc, những giá trị đạo đức của Nho Giáo gần như đã lụi tàn, nhưng ở Nhật vẫn đang tồn tại mạnh mẽ bởi những người định hình nền kinh tế như Shibusawa. Có thể không quá khi nói rằng, nhiều công ty lớn của Nhật Bản đã tạo nên thương hiệu và trường tồn vì đã và đang vận hành nền kinh tế tư bản trên triết lý của Nho giáo từ thời xưa.

Shibusawa Eiichi (1840-1931) sinh tại quận Hanzawa, đất Musashino (nay là thị trấn Fukaya, tỉnh Saitama), trong một gia đình làm nghề trồng dâu nuôi tằm và chế tạo thuốc nhuộm bằng lá chàm.

Năm 1867, Shibusawa tháp tùng công tử Tokugawa Akitake, em trai Shogun Yoshinobu, sang dự Hội chợ Paris và có cơ hội được mắt thấy tai nghe về Âu Mỹ.

Năm 1868 trở về nước, ông có thời gian ngắn làm việc cho chính phủ Minh Trị. Thế nhưng, nhận thấy tình hình đất nước còn nhiều khó khăn, người đời và chính phủ còn coi nhẹ thương nghiệp, ông quyết tâm gia nhập giới thực nghiệp, tìm cách để Nhật Bản hưng thịnh.

Với những đóng góp to lớn mở mang thực nghiệp của Nhật Bản như vậy, ông được người đời ca ngợi là thủy tổ của chủ nghĩa tư bản Nhật, cha đẻ của triết lý kinh doanh hiện đại Nhật Bản, đứng trong danh sách 12 người sáng lập nên nước Nhật. Chân dung của Shibusawa Eiichi sẽ được in trên đồng 1 man (tức 10.000 Yen - JPY), tờ tiền có mệnh giá cao nhất của Nhật Bản, dự kiến phát hành vào năm 2024.

Mời quý bạn đọc tham gia Bình chọn "Top 10 quyển sách đáng đọc năm 2021" >>> Tại Đây